Żagiew wielogłowa to rzadka i chroniona w Polsce, duża huba z rodziny żagwiowatych Polyporaceae. Pasożytuje głównie na drzewach liściastych. Od niepamiętnych czasów odgrywa dużą rolę w tradycyjnej medycynie i kuchni Dalekiego Wschodu. Medycyna oficjalna Zachodu bada jej wpływ na ludzkie zdrowie i zdaje się potwierdzać wiele spośród przypisywanych jej w Chinach, Japonii i Korei cennych właściwości.
Żagwi wielogłowej przypisuje się w krajach Dalekiego Wschodu działanie przeciwzapalne, opóźniające starzenie, stymulujące siły obronne, przyśpieszające regenerację wątroby oraz przeciwnowotworowe. Trwają badania kliniczne nad właściwościami leczniczymi tej huby.
Sezon
Żagiew wielogłowa produkuje owocniki jednoroczne, od czerwca do października, zwykle przez wiele lat w tym samym miejscu tego samego drzewa (dębu, buka lub klonu).Występowanie
Żagiew wielogłowa to huba szeroko rozpowszechniona na półkuli północnej, spotykana w umiarkowanych i borealnych strefach Eurazji oraz Ameryki Północnej, wszędzie tam, gdzie rosną jej rośliny żywicielskie: buki, dęby oraz klony, na glebach alkalicznych, zasobnych w wapień, dolomit bądź gips. Tym niemniej jako gatunek przywiązany do starych okazów i wielkogabarytowego, martwego drewna stała się bardzo rzadka w wielu krajach Europy, w tym w Polsce.Wygląd
Owocnik żagwi wielogłowej (huby okółkowej) składa się z: rozgałęzionej, mięsistej podstawy (tzw. skleroty), wielu trzonów i kapeluszy, tworzących razem kulistą, nieregularną całość. Wyrasta z korzeni lub podstawy pnia drzewa-gospodarza, co roku w tym samym miejscu.
Kapelusz o nieregularnym kształcie, w dotyku łuskowaty i włókniście zamszowy, przyrośnięty centralnie do nóżki (trzonu). Łuski ciemne, zwykle brązowo-siwe lub ochrowo żółte, wpadające w brąz.
Rurki koloru słomkowo żółtego, daleko zbiegające na nóżkę.
Trzon brudno biały, rzadziej kremowy, pełny w środku, kruchy bądź włóknisty w dotyku, o nieregularnym kształcie, wyrastający z rozgałęzionej skleroty, najgrubszy przy sklerocie, a najcieńszy przy kapeluszu, zwykle 3-5 cm długi, 0,5-0,8 cm szeroki.
Miąższ żagwi wielogłowej (huby okółkowej) jest białawy, nie blaknący po uszkodzeniu, początkowo kruchy, potem długo mięsisty, u najstarszych owocników nieco włóknisty w konsystencji, o silnej ale przyjemnej woni kopru, w smaku przypomina orzechy włoskie, aczkolwiek jest nieco cierpki. Psuje się szybko. Gdy zacznie śmierdzieć nie należy go zjadać.
Wysyp spor biały. Zarodniki gładkie, okrągławe, bezbarwne, o wymiarach 7–10 × 3–4 µm.
Żagiew wielogłową pomylić można z żagwicą listkowatą Grifola frondosa, wachlarzowcem olbrzymim Merispilus giganeteus lub z jodłownicą górską Bondarzewia mesenetrica. Pamiętajmy jednak, iż żagwica listkowata nie zawiązuje kapelusików! Wachlarzowiec olbrzymi jest większy i pospolitszy, zdecydowanie mocniej przywiązany do stanowisk antropogenicznych jak parki czy cmentarze. Jodłownica górska z kolei atakuje jodły, ma większe, mniej równe, a bardziej kanciaste pory.
Właściwości
Żagiew wielogłowa to jedna z wielu hub powodujących białą zgniliznę drewna.Zastosowanie
Żagiew wielogłowa jest jadalna. Odpowiednio przyrządzone owocniki uznaje się za przepyszne w smaku, jeden z najwspanialszych delikatesów grzybowych.
Żagwi wielogłowej przypisuje się w krajach Dalekiego Wschodu działanie przeciwzapalne, opóźniające starzenie, stymulujące siły obronne, przyśpieszające regenerację wątroby oraz przeciwnowotworowe. Trwają badania kliniczne nad właściwościami leczniczymi tej huby.
Bibliografia
- Domański S., Orłoś H., Skirgiełło A. 1967. ; “Żagwiowate II (Polyporaceae pileateae), szczecinkowcowate II (Mucronosporaceae pileateae), lakownicowate (Ganodermataceae), bondarcewiowate (Bondarzewiaceae), boletkowate (Boletopsidaceae), ozorkowate (Fistulinaceae). w: Kochman J., Skirgiełło A. (red.), ”; PWN, Warszawa ;
- Cetto B. 1980. ; “Der große Pilzführer. ”; BLV Verlagsgesellschaft, München-Berno-Wien.;
- Gerhardt E. 2006. ; “Grzyby. Wielki ilustrowany przewodnik. Ponad 1000 opisanych gatunków. ”; Wyd. Klub dla Ciebie, Warszawa.;
- Grochowski W., Grochowski A. 1994. ; “Leśne grzyby, owoce i zioła. Zbiór i wykorzystanie. ”; PWRiL, Warszawa ;
- Höllthaler L. 1982.; “ Pilzdelikatessen. ”; Wilhelm Heyne Verlag, München. ;
- Krieglsteiner G., Gminder A., Winterhoff W. 2000. ; “Die Großpilze Baden-Württembergs. Band 2: Ständerpilze: Leisten-, Keulen-, Korallen- und Stoppelpilze, Bauchpilze, Röhrlings- und Täublingsartige. ”; ; Ulmer Verl
- Kujawa A. 2010. ; “Ochrona grzybów wielkoowocnikowych w Polsce – stan aktualny, problemy i wyzwania. Głos w dyskusji. ”; Przegląd Przyrodniczy, 21 (2): 42-51.;
- Laux H. 1985. ; “Eßbare Pilze und ihre giftigen Doppelgänger. ”; Franckh Kosmos Verlag, Stuttgart ;
- Li X., Xu W., Chen J. 2010. ; “Polysaccharide purified from Polyporus umbellatus (Per) Fr induces the activation and maturation of murine bone-derived dendritic cells via toll-like receptor 4. ”; Cell Immunol., 265 (1): 50–56.;
- Łakomy P., Hanna Kwaśna H. 2008. ; “Atlas hub. ”; Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa. ;
- Moser M. 1978. ; “Röhrlinge und Blätterpilze. Kleine Kryptogamenflora Mitteleuropas. vol. 2.”; Gustav Fischer, Stuttgart;
- Snowarski M. 2010. ; “Grzyby. Seria: Spotkania z przyrodą. ”; Wyd. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa ;
- Sun Y., Yasukawa K. 2008. ; “New anti-inflammatory ergostane-type ecdysteroids from the sclerotium of Polyporus umbellatus. ”; Bioorg Med Chem Lett., 18 (11): 3417–3420. ;
- Szczepkowski A. 2012. ; “Grzyby nadrzewne w innym świetle – użytkowanie owocników. ”; Studia i Materiały CEPL w Rogowie 14, 32: 3. ;
- Tyszko-Chmielowiec P. (red.) 2012. ; “Aleje – skarbnice przyrody. Praktyczny podręcznik ochrony alej i ich mieszkańców. ”; Fundacja EkoRozwoju, Wrocław.;
- Wojewoda W. 2003.; “Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. ”; Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, Kraków ;
- Zhao Y., Chao X., Zhang Y., Lin R., Sun W. 2010. ; “Cytotoxic Steroids from Polyporus umbellatus. ”; Planta Med., 76 (15): 1755–1758. ;
- Zhou W., Lin W., Guo S. 2007. ; “Two new polyporusterones isolated from the sclerotia of Polyporus umbellatus. ”; Chem Pharm Bull., 55 (8): 1148–50.;
