azot

Azot, N - pierwiastek chemiczny V grupy układu okresowego pierwiastków o liczbie atomowej 7, masie atomowej 14.08 i gęstości = 1.2506 g·dm^-3. Bezbarwny gaz, bez zapachu i smaku. Jego temperatura topnienia wynosi T_t = -209.86°C, a temperatura wrzenia T_w = -195.8°C. Został wykryty w 1772 roku przez J. Priestleya, podczas badania reakcji spalania w zamkniętej przestrzeni. Najbogatszym źródłem azotu jest atmosfera ziemska, zawierająca 75.521% jego masy. Poza tym w Chile występują złoża saletry sodowej. Pewne ilości azotu występują pod postacią rozpuszczalnych soli w glebie, mają duże znaczenie w budowie substancji organicznych. Azot jest podstawowym składnikiem białka, substancji zbudowanej z aminokwasów organicznych. Ustroje roślinne i zwierzęce nie potrafią asymilować azotu atmosferycznego. Zdolność jego przyswajania mają jedynie niektóre bakterie azotowe, żyjące na korzeniach roślin motylkowych.

Rośliny czerpią azot w postaci azotanów zawartych w glebie i pochodzących z procesów gnilnych ciał białkowych. Bezpośrednim produktem rozpadu białka jest amoniak, który jest wtórnie utleniany na azotany za pośrednictwem obecnych w glebie bakterii nitryfikacyjnych. Rośliny przetwarzają w swoich organizmach azotany na substancje białkowe. W organizmach zwierzęcych białko roślinne zostaje spalone, a azot w postaci kwasu moczowego, mocznika i innych związków zostaje wydalony i wraca do gleby. Wiele azotanów, np. nitrogliceryna, i związków nitrowych (trójnitrotoluen, tzw. TNT) stanowi materiały wybuchowe. Stosowany głównie do produkcji nawozów sztucznych, na przykład saletrzaku NH₄NO₃ + CaCO₃.