- Drzewostan
- Klasyfikacja biologiczna Krafta
- Piętrowość drzewostanów a zastosowanie klasyfikacji biologicznej Krafta
Drzewostan
Drzewostan jest zespołem drzew występujących na danym obszarze, charakteryzującym się określonym składem gatunkowym, wiekiem, budową oraz związkiem z panującymi na tym obszarze warunkami siedliskowymi. Drzewa wchodzące w skład danego drzewostanu rosną w niewielkich odległościach względem siebie oraz powiązane są różnorodnymi zależnościami ze sobą oraz innymi gatunkami roślin, dzięki czemu tworzy się charakterystyczna struktura oraz kształtują się specyficzne warunki tego środowiska.Drzewostany mogą powstawać w wyniku odnowienia naturalnego poprzez samosiew lub odrośla (drzewostany naturalne) bądź odnowienia sztucznego przez wysiew nasion, sadzenie młodych roślin, odrośla lub odrosty korzeniowe (drzewostany sztuczne). Drzewostany tworzą drzewa w różnym wieku (drzewostany różnowiekowe, głównie naturalne) lub liczące tyle samo lat (drzewostany równowiekowe, głównie sztuczne). Drzewostany mogą być złożone z drzew jednego gatunku (drzewostany lite) bądź różnych gatunków (drzewostany mieszane). Są przeważnie zróżnicowane warstwowo, w związku z czym wyróżnia się drzewostany złożone z jednej warstwy koron drzew (drzewostany jednopiętrowe) bądź kilku warstw koron (drzewostany wielopiętrowe).
Drzewostan mieszany. Źródło: shutterstock
Klasyfikacja biologiczna Krafta
Klasyfikacja biologiczna Krafta, wprowadzona przez niemieckiego leśnika Eduarda Friedricha Gustava Krafta w 1884 roku w oparciu o strukturę lasów strefy umiarkowanej i borealnej Europy, stosowana jest głównie w badaniach naukowych do oceny stanowiska biologicznego drzew w danym zbiorowisku leśnym. Obejmuje podział drzew na poszczególne klasy, które wyróżniane są ze względu na budowę korony oraz zajmowane stanowisko biosocjalne, czyli miejsce w sklepieniu (okapie) drzewostanu, określane na podstawie względnej wysokości tego drzewa w stosunku do jego najbliższego otoczenia.Klasyfikacja biologiczna Krafta uwzględnia podział drzew budujących dany drzewostan na pięć głównych klas (klas biosocjalnych Krafta):
- I klasa – drzewa górujące o silnie rozwiniętej koronie, wystające ponad główne sklepienie drzewostanu;
- II klasa – drzewa panujące o dobrze rozwiniętej koronie, tworzące główne sklepienie drzewostanu;
- III klasa – drzewa współpanujące o prawidłowo rozwiniętej koronie wykazującej oznaki degradacji wskutek wciśnięcia pomiędzy korony drzew panujących, zajmujące stosunkowo korzystne stanowisko w głównym sklepieniu drzewostanu;
- IV klasa – drzewa opanowane wykazujące mniejszy lub większy stopień deformacji korony, zajmujące stanowisko poniżej głównego sklepienia drzewostanu; korony są ściśnięte dwustronnie lub wielostronnie, bądź rozwijają się wyłącznie po jednej stronie drzewa; drzewa opanowane zróżnicowane są na dwie podklasy:
- drzewa o koronach znajdujących się pod sklepieniem drzewostanu, o wolnej górnej części korony
- V klasa – drzewa przygłuszone o znacznym stopniu deformacji (lub degeneracji) korony, znajdujące się całkowicie poniżej sklepienia drzew wyższych warstw; drzewa przygłuszone zróżnicowane są na dwie podklasy:
- drzewa o koronach obumierających i obumarłych (posusz)
Pierwsze trzy klasy Krafta wchodzą w skład drzewostanu panującego, pozostałe dwie budują drzewostan opanowany. Klasyfikacja biologiczna Krafta często upraszczana jest do trzech klas obejmujących drzewa panujące, drzewa współpanujące oraz drzewa opanowane.
Drzewa górujące. Źródło: shutterstock
Piętrowość drzewostanów a zastosowanie klasyfikacji biologicznej Krafta
Drzewostany są zbiorowiskami wykazującymi zróżnicowanie warstwowe, co w głównej mierze wynika ze różnorodnego składu gatunkowego drzew wykazujących określone tempo wzrostu oraz preferencje siedliskowe (m.in. cieniolubność); wieku drzew (drzewostany równo- i różnowiekowe) oraz ich pochodzenia (drzewostany naturalne i sztuczne). Obecność zróżnicowania warstwowego w strukturze poszczególnych drzewostanów jest podstawą ich podziału na drzewostany jednopiętrowe oraz wielopiętrowe.Drzewostany jednopiętrowe są drzewostanami jednogatunkowymi lub wielogatunkowymi, składającymi się przeważnie z drzew w jednym wieku, których korony tworzą jedną, wyraźną warstwę o niewielkim zróżnicowaniu wysokości (zwarcie poziome). Ilość drzew z koronami znajdującymi się poniżej głównego sklepienia drzewostanu jest niewielka, w związku z czym nie wyróżnia się drugiego piętra tego zbiorowiska leśnego. Drzewa tworzące główne sklepienie drzewostanu określane są mianem drzewostanu panującego (drzewa I, II i III klasy Krafta), drzewa znajdujące się poniżej głównego sklepienia drzewostanu określane są mianem drzewostanu opanowanego (drzewa IV i V klasy Krafta).
Drzewostany wielopiętrowe są przeważnie drzewostanami wielogatunkowymi składającymi się z drzew będących w różnym wieku, których warstwy koron drzew tworzą co najmniej trzy dobrze wykształcone poziomy (piętra) znajdujące się na różnej wysokości. Korony drzew poszczególnych pięter wykazują wyraźne zwarcie poziome. Drzewa z koronami tworzącymi najwyższe (górne) sklepienie drzewostanu określane są mianem drzew panujących (drzewa I, II i III klasy Krafta), drzewa z koronami budującymi niższe poziomy określane są mianem drzew opanowanych i przygłuszonych (drzewa IV i V klasy Krafta).
Drzewostan jednopiętrowy. Źródło: shutterstock
Bibliografia
- Grażyna Łabno; “Ekologia. Słownik encyklopedyczny”; Wydawnictwo Europa, Warszawa 2006;
- Zdzisława Otałęga (red. nacz.); “Encyklopedia biologiczna T. III”; Agencja Publicystyczno-Wydawnicza Opres, Kraków 1998;
- Andrzej Jaworski ; “Hodowla lasu. Tom II. Pielęgnowanie lasu”; Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 2013;
- Stefan Kocięcki (red.); “Mała encyklopedia leśna”; Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1991;
- Theodore Kozlowski, Paul Kramer, Stephen Pallardy ; “The Physiological Ecology of Woody Plants”; Academic Press 1991;