Lanolina – właściwości, skład i zastosowanie lanoliny

Co mają wspólnego ciepły wełniany koc i lanolina? Obie te rzeczy doskonale chronią przed zimnem. Lanolina jest produktem ubocznym odtłuszczania owczej wełny. To sebum, które gruczoły łojowe owiec produkują, by zabezpieczyć skórę przed mrozem i wilgocią. Dla nas lanolina może okazać się równie skutecznym produktem ochronnym. Jej właściwości pozwalają na znaczne poprawienie kondycji skóry i włosów.



Lanolina - substancja tłuszczowa produkowana przez owce. unsplash-logoFrantisek DurisLanolina - substancja tłuszczowa produkowana przez owce. unsplash-logoFrantisek Duris
  1. Skąd pochodzi lanolina?
  2. Bezpieczeństwo stosowania lanoliny
  3. Lanolina a AZS
  4. Uwaga! – kontrowersje zwiazane z lanoliną
  5. Lanolina w produkcji kosmetyków

Skąd pochodzi lanolina?

Lanolina wyróżnia się na tle większości wosków i tłuszczów do pielęgnacji ciała, ponieważ jako jedna z nielicznych wśród tego typu substancji nie jest wytwarzana przez rośliny, a przez zwierzęta. Jest to wosk produkowany przez owce w okresach niekorzystnych warunków pogodowych, zarówno zimą, jak i latem. Słowo lana w języku… oznacza wełnę. Lanolina wytwarzana przez gruczoły łojowe owiec pokrywa ich skórę i wełnę. Po zgoleniu wełna musi zostać odpowiednio oczyszczona z pokrywających ją substancji i brudu. W ten sposób pozyskuje się lanolinę. Jest ona więc de facto produktem ubocznym. Ze względu jednak na dobre właściwości kosmetyczne, po odłączeniu od wełny, zostaje poddana procesowi rafinacji. Taka oczyszczona, rafinowana lanolina ma ciemnożółtą barwę, słabo wyczuwalny zapach i jest mazista. 

Lanolinę znajdziemy w niemalże wszystkich typach produktów kosmetycznych – szamponach i odżywkach do włosów, mydłach, dezodorantach, żelach pod prysznic, płynach do kąpieli, balsamach i kremach do ciała, w szminkach, a także w pomadkach i maściach ochronnych, w których przyjmuje formę najbardziej zbliżoną do oryginalnej. Dodatek lanoliny zawierają również płyny do prania i płukania odzieży oraz tkanin. Nadają się one przede wszystkim do prania materiałów z wełny i kaszmiru, m.in. ubrań czy pościeli. W sprzedaży dostępna jest poza tym lanolina w płynie, substancja piorąca przeznaczona również do tego typu materiałów.


Lanolina to organiczna substancja woskowa, wchodząca w skład wydzieliny gruczołów łojowych owiec. Jest mieszaniną estrów cholesterolu oraz wyższych kwasów tłuszczowych z wyższymi alkoholami nienasyconymi. Ma charakterystyczny dla siebie zapach, który traci na intensywności w procesie oczyszczania. Oczyszczona lanolina jest substancją bezwodną i pełni funkcję emulgatora oraz stabilizatora. Może wchłonąć dwa razy więcej wody niż wynosi jej waga.



Ze względu na pochodzenie, skład lanoliny bardzo przypomina strukturę warstwy tłuszczowej (lipidowej) naskórka ludzkiego, czyli sebum. W sposób naturalny wzmacnia ją, co pozwala na utrzymanie w skórze odpowiedniej ilości wody, a także buduje szczelną, tłuszczową ochronę przed czynnikami z zewnątrz – zwłaszcza przed zimnem i mrozem, ale też przed smagającym wiatrem i suchym powietrzem. Lanolina jest nieoceniona jesienią i zimą, kiedy nasza skóra jest zamiennie wystawiana na niską temperaturę zewnętrzną i suchość w pomieszczeniach.

Działanie lanoliny polega na tworzeniu cienkiej tłuszczowej powłoczki (filmu) na powierzchni skóry. Właściwości okluzyjne to jednak nie wszystko. Lanolina penetruje do warstwy ziarnistej naskórka i utrzymuje stały poziom nawilżenia jego warstwy zewnętrznej, co zapobiega pękaniu. Jako czynnik ochronny lanolina bywa dodawana m.in. do kremów pielęgnacyjnych dla noworodków i niemowląt. Jest też popularnym remedium na popękane i poranione brodawki sutkowe u kobiet karmiących piersią – jej obecność na skórze jako substancji organicznej pozwala bezpiecznie karmić.
Lanolinę pozyskuje się w wyniku oczyszczania wełny, jest ona produktem ubocznym. Emma Louise Comerford

Bezpieczeństwo stosowania lanoliny

Lanolina jest także nośnikiem substancji czynnych w maściach i balsamach leczniczych, polecanych przez dermatologów nawet osobom o bardzo wysokim stopniu wrażliwości skóry. Faktycznie, lanolina może działać kojąco na skórę wrażliwą i łagodzić jej problemy poprzez zwalczanie suchości i pękania naskórka. Uzupełniając jej płaszcz lipidowy, chroni ją także przed szkodliwym wpływem czynników zewnętrznych, które są przyczyną podrażnień. Ale lanolina – jako środek pochodzenia zwierzęcego – również bywa przyczyną podrażnień na tle alergicznym. Tak jak inne pielęgnacyjne produkty odzwierzęce, w tym wosk pszczeli czy miód, jest częstym alergenem. Nie oznacza to jednak, że przestawienie się na produkty roślinne zapobiega reakcjom alergicznym. Surowce naturalne, w tym organiczne, uczulają tak samo często jak produkty syntezy chemicznej.

Lanolina a AZS

Atopowe zapalenie skóry to skomplikowana choroba o zróżnicowanym przebiegu. Jej leczenie polega m.in. na unikaniu kontaktu z substancjami i czynnikami drażniącymi skórę, a do takich w przypadku osób z AZS bardzo często zalicza się wełna. Atopicy nie tylko nie powinni nosić wełnianych ubrań, ale też stosować lanoliny. Drażniące jest w ich przypadku także wypranie ubrań w płynie z dodatkiem lanoliny.

Uwaga! – kontrowersje zwiazane z lanoliną

Lanoliny nie omijają kontrowersje. Substancji tej z oczywistych przyczyn nie uznają chociażby weganie. Ale u konsumentów budzi ona wątpliwości z jeszcze jednego powodu. Mianowicie lanolina w znacznym stopniu kumuluje pestycydy.

Producenci często jednak poddają lanolinę dodatkowemu oczyszczaniu, które ma wyeliminować z niej toksyny. Słabo oczyszczona lanolina częściej jest przyczyną podrażnień i wyprysków alergicznych. Dobrze oczyszczona ma z reguły wyłącznie pozytywny wpływ na skórę.
Lanolina tworzy na skórze warstwę ochronną, zapobiegającą utracie wody i pękaniu naskórka, fot. pixabay.com
Lanolina bywa alergizująca, dlatego warto kupować tę z certyfikatem.Icons8 team

Lanolina w produkcji kosmetyków

Lanolinę stosuje się w produkcji różnych kosmetyków, począwszy od balsamów do ciała, przez kremy do pielęgnacji twarzy, a skończywszy na pomadkach do ust. W produktach tego typu pełni nie tylko funkcję nawilżacza, ale też emulgatora i stabilizatora. Lanolina jest substancją emulgującą, ponieważ wiąże wodę, tworząc bardzo stabilne mazidło i podstawę do dalszej pracy nad kosmetykiem. Lanolina to także stabilizator – dzięki niej kosmetyki nie mogą się rozwarstwiać.


Lanolina w kosmetykach:
  
• hamuje nadmierne odparowanie wody,      
• uzupełnia barierę lipidową,       
• chroni skórę przed mrozem i wiatrem,      
• zmiękcza i nawilża skórę,      
• uelastycznia skórę i wzmacnia ją,      
• chroni naskórek przed pękaniem,      
• pokrywa powierzchnię skóry i włosów warstwą okluzyjną,      
• jest dobrym nośnikiem substancji czynnych.    


Po rafinacji lanolina poddawana jest dalszym procesom oczyszczania, dzięki czemu powstaje lanolina kosmetyczna i hipoalergiczna. Na tym etapie można uzyskać również olej lanolinowy, składem tłuszczowym bardzo przypominającym lanolinę, ale bogatszym we frakcje lekkie. Ta różnica powoduje, że olej lanolinowy ma lepsze właściwości kosmetyczne.

Cechuje się mniejszą lepkością i zdecydowanie łatwiej rozprowadza się na skórze, a przy tym zachowuje wszystkie cechy pielęgnacyjne lanoliny. Równie dobrze natłuszcza, nawilża i uelastycznia skórę oraz tworzy na niej warstwę ochronną. Sprawdza się w pielęgnacji popękanej skóry pięt i łokci, łagodzi i leczy zmiany łuszczycowe. Można go używać również w samodzielnie robionych odżywkach lub szamponach do włosów. Na skórę najlepiej stosować go z niewielką ilością oleju uzupełniającego lub jako dodatek do mieszaniny olejów, a także w kremach i balsamach. Olej lanolinowy ma podobny lanolinie żółty kolor i tężeje w temperaturze poniżej 22 st. C.
Lanolina to organiczna substancja mazista, naturalne ”sebum” wytwarzane przez skórę owiec. Pozyskuje się ją w trakcie oczyszczania wełny owczej. Lanolina ma szerokie zastosowanie w kosmetyce i farmacji. Jest dobrym nośnikiem substancji czynnych, odżywia, regeneruje i nawilża skórę, chroniąc ją przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi. Niekiedy lanolina może uczulać i powinny na nią uważać zwłaszcza osoby z atopowym zapaleniem skóry.
Ekologia.pl (Elżbieta Gwóźdź)

Bibliografia

  1. J. Dylewska-Grzelakowska; “Kosmetyka stosowana”; WSiP, Warszawa 1999;
  2. S. Milewski; “Walory prozdrowotne produktów owczych”; „Medycyna weterynaryjna” 2006, 62 (5);
  3. K. Filo; “Ekokosmetyka bez ryzyka”; Beauty Forum”, 1-2/2013;
  4. “”; pub.rejestrymedyczne.csioz.gov.pl; 2019-01-24
Ocena (3.1) Oceń: