
Szkółka leśna. Źródło Wikipedia.org
Rodzaje szkółek
Szkółki leśne można podzielić na dwie podstawowe grupy w zależności od celów produkcyjnych. Pierwszą grupą są szkółki małe, duże i zespolone natomiast grupę drugą stanowią szkółki zadrzewieniowe. W grupie pierwszej produkowany jest młody materiał sadzeniowy, który będzie przeznaczony do odnowień, zalesień, dolesień, uzupełnień, poprawek oraz wprowadzania podszytów lub hodowany jest materiał o specjalnych wymaganiach zamówionych przez odbiorcę a także produkowany jest w nich materiał przeznaczony do rozmnażania w matecznikach gospodarczych i selekcyjnych.W grupie drugiej produkowane są sadzonki wieloletnie drzew i krzewów z przeznaczeniem na zadrzewienia byłych terenów przemysłowych, brzegów dróg, wąwozów, jezior czy stawów a także do zadrzewiania przestrzeni miejskiej oraz wiejskiej. Rodzaje szkółek można też podzielić ze względu na zajmowana powierzchnię. Rozróżniamy szkółki scalone oraz zespolone. Te pierwsze składają się z jednej, dużej powierzchni dzięki czemu ułatwiają wszelkie prace gospodarcze oraz transport sadzonek. Ich wadą jednak jest duże nasłonecznienie oraz narażenie na działanie wiatru a także niezbyt korzystne warunki mikroklimatyczne. Szkółki scalone składają się z kolei z kilku mniejszych, osobnych pól. Znajdują się one wśród drzewostanu dzięki czemu są osłonięte od działania wiatru a panujący w nich mikroklimat jest zdecydowanie korzystniejszy dzięki czemu produkcja jest wysoko efektywna. Szkółki są również rozróżniane ze względu na czas ich funkcjonowania. Szkółki czasowe są zakładane w okolicy zrębów lub terenów przeznaczonych do zalesienia i funkcjonują maksymalnie pięć lat po czym są likwidowane. Szkółki stałe funkcjonują dłużej i zazwyczaj są znacznie większych rozmiarów. Można szkółki również rozdzielić ze względu na umiejscowienie produkcji. Szkółki otwarte znajdują się na otwartej przestrzeni, bez osłony drzewostanu. Tam produkowane są głównie gatunki wymagające dużo światła. Szkółki podokapowe znajdują się pod osłoną drzewostanu macierzystego. W nich produkowane są gatunki wymagające ochrony przed nadmiarem światła, mrozami czy wiatrem. Istnieją również szkółki samosiewne gdzie rośnie mieszanka gatunków.

Fragment szkółki leśnej. Źródło pixabay.com
Proces szkółkowania sadzonek
Szkółkowanie sadzonek wykonuje się najczęściej wiosną. Stosuje się też szkółkowanie letnie i jesienne ale szkółkowanie wiosenne jest najpowszechniejsze ponieważ jest to odpowiednia pora dla większości gatunków. Najwcześniej do szkółki trafia modrzew, następnie przesadzane są brzozy, olchy, dęby oraz buki i inne gatunki liściaste.Następne w kolejności są sosny, świerki oraz jodły pospolite. Najpóźniej wśród wiosennych szkółkowań przesadza się jodłę olbrzymią oraz jedlicę. Robi się to dopiero gdy pączki siewek zaczynają nabrzmiewać. Szkółkowanie letnie trwa od połowy lipca do końca sierpnia. Latem przede wszystkim szkółkuje się półtoraroczne siewki świerka ale mogą to być także siewki jodły pospolitej czy jedlicy. W tym okresie ich korzenie rosną intensywniej ale gwarancją udanego wzrostu jest utrzymanie odpowiedniej wilgotności gleby aby nie narazić siewek na suszę. Jesienią szkółkuje się głównie siewki modrzewia oraz drzew liściastych. Niekiedy też szkółkuje się jesienią sosny. Przesadzanie zwykle ma miejsce pod koniec września. Nie powinno się odbywać zbyt późno ponieważ przesadki mogą nie zdążyć się ukorzenić przed nastaniem zimy i wraz z przymrozkami mogą ginąć.

Sadzonka świerku, źródło: pixabay.com
Zalety i wady szkółkowania sadzonek
Sadzenie szkółkowanych roślin w zestawieniu z bezpośrednim siewem ma kilka zalet. Jest skuteczniejsze w wypadku roślin o mniejszej wydajności nasion oraz przy szybszej utracie siły kiełkowania. Przy sadzonkach nie ma zagrożenia chwastami oraz zwierzętami. Dziki oraz myszowate będą wyjadały nasiona. Zabiegi ochronne również wymagają mniej czasu niż w przypadku siewu. Odnowienia również są skuteczniejsze. Wadą natomiast jest późniejsze dochodzenie do zwarcia niż podczas siewu a także możliwość wystąpienia deformacji korzeni oraz mniejszej stabilności drzewek.
Siewki sosny. Źródło Wikipedia.org
Bibliografia
- Praca zbiorowa pod red. R. Sobczaka; “Szkółkarstwo leśne, ozdobne i zadrzewieniowe”; Oficyna Edytorska „Wydawnictwo Świat”,1999;
- Szweykowska A., Szweykowski J.; “Słownik botaniczny. Wyd. II”; Wiedza Powszechna, 2003;
- Łukaszewicz J., Gil W.; “Historia i teraźniejszość zalesiania i odnawiania lasu siewem”; SYLWAN, 2007;
- “https://www.researchgate.net/publication/298859706_The_history_and_the_present_status_of_afforestation_and_forest_regeneration_through_seeding”; data dostępu: 2018-11-29
- “http://www.encyklopedia.lasypolskie.pl/”; data dostępu: 2018-11-29