Szanta zwyczajna (Marrubium vulgare)

Nazywany/a też: gojnik, gorzkie ziele, krzecina, krzeszyna

Szanta zwyczajna. By Eugene Zelenko (Own work) [GFDL or CC BY-SA 4.0-3.0-2.5-2.0-1.0], via Wikimedia Commons
W formie naturalnej występuje w Afryce Północnej, Europie (oprócz Skandynawii) oraz większej części Azji. Występuje również jako gatunek zawleczony w Australii i Nowej Zelandii, USA, na Hawajach, Azorach, przylądku Cape Verde oraz Ameryce Środkowej i niektórych terenach Ameryki Południowej. Jest gatunkiem rzadko występującym w Polsce.

  1. Wygląd
  2. Uprawa i zbiór
  3. Właściwości lecznicze
  4. Praktyczne zastosowanie
  5. Systematyka
  6. Galeria zdjęć

Wygląd

Łodyga rośliny dorasta do 50 cm wysokości. Jest owłosiona na całej długości. Wznosi się ku górze. Liście są ogonkowe, dolne mają kształt sercowato-okrągławy, natomiast górne są jajowate. Ułożone są naprzeciwlegle. Od spodu są pokryte kutnerem, od góry mają barwę ciemnozieloną. Kwiaty są zebrane w nibyokółki, są niewielkie, wyrastają w kątach liści. Owoc to owłosione rozłupki, które mają kształt odwrotnie jajowaty.

Czy wiesz, że...
  • Korzeń szanty zwyczajnej jest jednym ze składników środków stosowanych w przypadku ukąszenia przez grzechotnika. Środek ten stosowany jest w Ameryce.
  • Roślina znajduje się na liście gatunków wymierających i krytycznie zagrożonych (Czerwona lista roślin i grzybów Polski).
  • Roślinę po raz pierwszy opisał Hipokrates. W dawnych czasach szanta była używana jako skuteczny środek na kaszel.
  • Szanta nie może być stosowana w zbyt dużych dawkach, ponieważ może wówczas doprowadzić do zaburzeń pracy serca oraz spadku ciśnienia krwi.

Uprawa i zbiór

Roślina, by dobrze się rozwijać potrzebuje nasłonecznionego i osłoniętego miejsca. Nie jest wymagająca pod względem gleby, ponieważ będzie dobrze rosła praktycznie na każdej z nich. Szanta dosyć dobrze znosi mrozy, jednak należy ją zabezpieczyć podczas zimy przed nadmierną wilgocią.  Roślinę wysiewa się latem lub rozmnaża poprzez podział korzeni wiosną.

Zbiory ziela przeprowadza się na początku kwitnienia rośliny. Suszenie należy przeprowadzić w temperaturze nie wyższej niż 40 stopni Celsjusza.

Właściwości lecznicze

Szanta zwyczajna właściwości leczniczych ma bardzo wiele, właśnie dlatego jest to jedno z bardziej docenianych ziół leczniczych. Zioło szanty działa uspokajająco na organizm oraz ogólnie wzmacniająco. Posiada właściwości moczopędne. Sprawdza się pomocniczo w leczeniu zaburzeń żołądka i wątroby, ponieważ wzmaga wydzielanie żółci oraz soków żołądkowych, pobudza również łaknienie. Szanta jest pomocna w likwidowaniu wzdęć oraz ogólnej niestrawności. Szantę wykorzystuje się również do leczenia chorób dróg żółciowych oraz wszelkich zaburzeń wydzielania żółci. Przy pomocy zioła leczy się również żółtaczkę. Szanta zwyczajna ziele ma działanie wykrztuśne i przeciwkaszlowe, stosuje się ją do leczenia suchego kaszlu oraz stanów zapalnych gardła i oskrzeli. Szanta pomaga także regulować skurcze serca, ma bowiem działanie przeciwarytmiczne. Stosuje się ją do leczenia astmy, nieżytów górnych dróg oddechowych oraz stanów zapalnych w obrębie układu oddechowego, przede wszystkim do leczenia zapalenia oskrzeli. Pomaga również w odkrztuszaniu zalegającej wydzieliny w drogach oddechowych.

Praktyczne zastosowanie

Napar z ziela szanty na poprawę funkcjonowania wątrony

Składniki:
  • 1 łyżka ziela szanty
  • Woda
Ziele zalać szklanką wrzącej wody. Zostawić pod przykryciem na pół godziny. Przecedzić. Pić między posiłkami.
Szanta zwyczajna. By Eugene Zelenko (Own work) [GFDL or CC BY-SA 4.0-3.0-2.5-2.0-1.0], via Wikimedia Commons Szanta zwyczajna. By Eugene Zelenko (Own work) [GFDL or CC BY-SA 4.0-3.0-2.5-2.0-1.0], via Wikimedia Commons

Galeria zdjęć

Szanta zwyczajna. By Eugene Zelenko (Own work) [GFDL or CC BY-SA 4.0-3.0-2.5-2.0-1.0], via Wikimedia Commons
Szanta zwyczajna - kwiaty. By Kurt Stüber [1] [GFDL or CC-BY-SA-3.0], via Wikimedia Commons

Systematyka

Królestwo:rośliny
Rodzina:jasnotowate
Rodzaj:szanta
Atlas ziół - indeks nazw polskich
A B C D E F G H I J K L Ł M N O Q P R S Ś T U V W X Y Z Ż Ź