Wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare)

Nazywany/a też: cytwar, czwar, mlecznica, piżmo, wrotyc, wrotyc swojski, wrotycz, wrotyczka, wrótyca, wrotyc, wrotyc swojski, wrutec, wruteń, wrutyć

Wrotycz (Tanacetum vulgare)By Paweł Kuźniar (Jojo_1, Jojo (Own work) [GFDL, CC-BY-SA-3.0 or CC BY-SA 2.5-2.0-1.0], via Wikimedia Commons
Wrotycz rośnie w Azji (tereny o umiarkowanym klimacie) i całej Europie. Jako gatunek rozprzestrzeniony występuje poza tymi obszarami. Jest gatunkiem pospolitym w Polsce. Rośnie na miedzach, wzgórzach, przy brzegach rzek i stawów, na polanach i obrzeżach lasów, przy przydrożach i w zaroślach.

  1. Wygląd
  2. Uprawa i zbiór
  3. Właściwości lecznicze
  4. Praktyczne zastosowanie
  5. Systematyka
  6. Galeria zdjęć

Wygląd

Łodyga rośliny osiąga do 1,5 m wysokości. Liście ułożone są skrętolegle. Są duże, pierzastosieczne. Kwiaty zebrane są w podbaldachy. Owoc to niełupka. Roślina wydziela zapach podobny do kamfory.

Czy wiesz, że...
  • Wrotycz zwiera toksyczny dla ludzi składnik – tujon. Niektóre rośliny mogą być całkowicie pozbawione tego składnika, w składzie innych można go znaleźć nawet w ilości 95 proc.. Przed wdrożeniem leczenia tym surowcem, nawet w niewielkiej dawce, należy skonsultować się z lekarzem.
  • Zatrucie tujonem może doprowadzić do wymiotów oraz zmian psychicznych.
  • Jednym ze sposobów na odstraszenie much jest powieszenie liści wrotyczu w pokoju.
  • W medycynie ludowej roślina wykorzystywana była do leczenia przeziębień, bólów brzucha, a także ran i siniaków.
  • Wrotycz był kiedyś wykorzystywany w kuchni. Używano go do przyprawiania ciasteczek w Anglii. Ciastka te spożywane były podczas postu, a ze względu na swój gorzki smak miały symbolizować cierpienie Chrystusa.
  • Roślina ta może rosnąć w jednym miejscu przez wiele, a nawet dziesiątki lat.
  • Wrotycz pospolity używany jest do wytwarzania napojów alkoholowych. Przed jego dodaniem, roślina jest jednak pozbawiana niebezpiecznego dla ludzi tujonu.

Uprawa i zbiór

Wrotycz jest łatwy w uprawie, ponieważ nie ma żadnych specjalnych wymagań. Idealne miejsce na rozwój to jednak nasłonecznione stanowiska i suche, przepuszczalne gleby. Roślina jest mrozoodporna. Rozmnaża się ją przez wysiew nasion lub podział. Wrotycz to roślina wieloletnia. Należy kontrolować uprawę, by roślina nie stała się chwastem. Surowce, czyli kwiaty i liście zbiera się w okresie kwitnienia rośliny.

Właściwości lecznicze

Roślina składa się z flawonoidów, garbników, kamfory, goryczy, karotenoidów, olejku eterycznego, żywic oraz kwasów organicznych.

Wrotycz pospolity zastosowanie ma przede wszystkim insektobójcze oraz przeciwpasożytnicze. Roślinę wykorzystuje się do usuwania robaków z organizmu. By usunąć robaki, wszy i pchły wrotycz wykorzystywany jest w formie złożonych preparatów. Roślina polecana jest również do zwiększania krwawień miesięcznych, kiedyś stanowiła skuteczny środek poronny. Okłady z wrotyczu stosowane są do leczenia reumatyzmu oraz nerwobóli, a także łagodzenia następstw zwichnięć i stłuczeń.  Roślina jest toksyczna, dlatego nawet stosując ją w formie zewnętrznej należy zachować umiar i ostrożność.

Praktyczne zastosowanie

Napar z wrotyczu na pasożyty bytujące w układzie pokarmowym

Składniki:
  • 2 łyżki kwiatów wrotyczu
  • Woda
Kwiaty zalać szklanką wrzącej wody. Odstawić do naciągnięcia na 20 minut. Przecedzić. Pić po około 150 ml naparu 3 razy dziennie na czczo.
Wrotycz (Tanacetum vulgare)By Paweł Kuźniar (Jojo_1, Jojo (Own work) [GFDL, CC-BY-SA-3.0 or CC BY-SA 2.5-2.0-1.0], via Wikimedia Commons Wrotycz (Tanacetum vulgare)By Paweł Kuźniar (Jojo_1, Jojo (Own work) [GFDL, CC-BY-SA-3.0 or CC BY-SA 2.5-2.0-1.0], via Wikimedia Commons

Galeria zdjęć

Wrotycz pospolity - kwiatostany. By Ivar Leidus (Own work) [CC BY-SA 3.0], via Wikimedia CommonsWrotycz (Tanacetum vulgare)By Paweł Kuźniar (Jojo_1, Jojo (Own work) [GFDL, CC-BY-SA-3.0 or CC BY-SA 2.5-2.0-1.0], via Wikimedia Commons
Wrotycz pospolity - liście. By Kristian Peters -- Fabelfroh 09:35, 12 March 2007 (UTC) (photographed by Kristian Peters) [GFDL or CC-BY-SA-3.0], via Wikimedia Commons

Systematyka

Królestwo:rośliny
Rząd:astrowce
Rodzina:astrowate
Podrodzina:Asteroideae
Rodzaj:wrotycz
Atlas ziół - indeks nazw polskich
A B C D E F G H I J K L Ł M N O Q P R S Ś T U V W X Y Z Ż Ź