Ogrodnik brunatny należy do rodziny altanników. U przedstawicieli tej rodziny, samce budują tzw. altanki - specjalne konstrukcje z gałęzi i innych obiektów, które służą do imponowania samicom. Ze wszystkich altanników, to właśnie altanki ogrodnika brunatnego są największe i najbardziej spektakularne. Ogrodnik brunatny wydaje się nie być gatunkiem zagrożonym - choć występuje na ograniczonym obszarze, a jego rodzime lasy mogą być zagrożone wyrębem i budową kopalń, w obrębie swojego zasięgu pozostaje gatunkiem pospolitym. Z tego powodu otrzymał status LC (gatunek najmniejszej troski) na Czerwonej Liście Gatunków Zagrożonych IUCN.
Wygląd
Ogrodnik brunatny to średniej wielkości ptak wróblowy (25 centymetrów długości ciała przy wadze do 155 gramów; samice są nieco drobniejsze od samców). Ubarwienie obu płci nie różni się. Wierzch głowy ogrodnika brunatnego ma ciepły odcień brązu, boki głowy i potylica są nieco jaśniejsze. Na plecach i skrzydłach brąz przechodzi w bardziej oliwkowy odcień, a pierś i brzuch są jasne, oliwkowo-brązowe.Występowanie
Ogrodnik brunatny występuje tylko w północno-zachodniej Nowej Gwinei, w części tej wyspy należącej do Indonezji. Obszar występowania jest rozerwany na kilka izolowanych obszarów.Biotop
Ogrodnik brunatny występuje w pierwotnych lasach deszczowych (wysokość drzew 25-30 metrów), na terenach górskich (1000 - 2000 m n.p.m.). Często występuje w lasach, gdzie rośnie drzewo iglaste o łacińskiej nazwie Agathis labillardierei, mające bardzo cenne drewno. Z tego powodu jego biotopy mogą być potencjalnie zagrożone, choć na razie nie obserwuje się wyraźnego spadku liczebności populacji ogrodnika brunatnego.Lęgi
Samce ogrodnika brunatnego budują altanki - specjalne konstrukcje do wabienia samic. Altanka nie jest gniazdem - gniazdo jest budowane samodzielnie przez samicę, która również sama wysiaduje jaja i wychowuje młode. Sztuka budowania altanek u ogrodnika brunatnego jest wrodzona, ale wraz z wiekiem i kondycją samca wielkość i stopień skomplikowania altany wzrasta. Altanka zawsze jest oparta na pniu młodego drzewka. Najbardziej spektakularne altanki (budowane m.in. przez ptaki z gór Afrak), gdzie wokół bazowego pnia ptak buduje szeroki na 2 metry i wysoki na metr szałas z gałązek. Przed wejściem do szałasu znajduje się wyłożona mchem arena, na której samiec ogrodnika brunatnego układa wyróżniające się kolorem ozdoby - owoce, skrzydła kolorowych chrząszczy, grzyby, nasiona, kwiaty. Wykorzystywane są wszystkie przedmioty różniące się wyraźnie kolorem i kształtem od tła, a najbardziej atrakcyjne ozdoby często są przedmiotem kradzieży! Drugi typ altanek jest budowany przez samce ogrodnika brunatnego żyjące m.in. w górach Farfak. Tutaj samiec buduje wąską konstrukcję z patyków opartych o pień drzewka, która może mieć do 2 metrów wysokości. Wokół takiego "totemu" samiec układa ozdoby, które mają zazwyczaj spokojne kolory i nie odróżniają się tak bardzo od otoczenia - mogą to być liście bambusa, kamienie, kawałki kory i skorupki ślimaków. Do tego samiec często opiera o swój totem suche liście pandanowca. Ogrodnik brunatny, poza umiejętnościami budowlanymi, wspaniale, choć odtwórczo, śpiewa - samiec naśladuje głosy bardzo wielu lokalnych gatunków ptaków. Samice zwiedzają altanki samców, i po inspekcji większej ilości altanek kopulują z budowniczym najbardziej imponującej budowli. Następnie samotnie budują gniazdo, wysiadują jaja i karmią pisklęta. Zazwyczaj samica obsługuje dwa gniazda, w każdym znajduje się jedno jajo (a potem pisklę).Pokarm
Dieta ogrodnika brunatnego jest słabo zbadana. Prawdopodobnie, podobnie jak inne altanniki, żywi się owocami i owadami.Bibliografia
- Frith, C. & Frith, D. (2020); “Vogelkop Bowerbird (Amblyornis inornata). W: del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive.”; data dostępu: 2020-03-25
- Uy, J.A.C., Borgia, G (2000); “Sexual selection drives rapid divergence in bowerbird display traits.”; data dostępu: 2000-05-09
- Beehler BM, Pratt TK (2016); “Birds of New Guinea: Distribution, Taxonomy, and Systematics”; Princeton University Press, USA; 2016-03-29