Padalec kolchidzki (Anguis colchica)

Nazywany/a też: padalec wschodni

Padalec kolchidzki, fot. shutterstock
Padalec kolchidzki to to bliski krewny padalca zwyczajnego. Do niedawna padalce kolchidzkie były traktowane jako przedstawiciele wschodnich populacji zmiennego morfologicznie gatunku, jakim jest padalec zwyczajny. Od 2010 roku z padalca zwyczajnego wydziela się trzy osobne gatunki: padalec zwyczajny (Anguis fragilis), padalec kolchidzki (Anguis colchica) oraz padalec włoski (Anguis veronensis). Wszystkie te trzy gatunki różnią się od siebie genetycznie, natomiast nie da się ich w wiarygodny sposób odróżnić tylko na podstawie wyglądu.
  1. Wygląd
  2. Występowanie
  3. Środowisko i tryb życia
  4. Rozmnażanie
  5. Pokarm
  6. Systematyka
  7. Galeria zdjęć

Wygląd

Padalec kolchidzki jest beznogą jaszczurką, o długości ciała do 50 centymetrów. W przeciwieństwie do węży, na brzuchu nie ma szerokich, wyspecjalizowanych łusek, przez co porusza się znacznie wolniej niż one, nie potrafi też dobrze się wspinać. Głowa mała, nie oddzielona wyraźnie od ciała; oczy z powiekami (inaczej niż u węży). W razie zagrożenia, ogon odłamuje się (autotomia). Padelec kolchidzki kolorystyką ciała nie różni się od padalca zwyczajnego; wierzch ciała jasnobrązowy, boki ciemnobrązowe, brzuch czarniawy. U tego gatunku częściej występują osobniki "turkusowe" - jasne z niewielkimi, błękitnymi plamkami na grzbiecie. Częściej niż u padalca zwyczajnego, u padalców kolchidzkich widoczne są otwory słuchowe (małe dziurki z boku głowy, za okiem). Obie te cechy są jednak zmienne, i na ich podstawie nie da się odróżnić obu gatunków - szczególnie, że w Polsce występują oba, często się krzyżując.
Czy wiesz, że...Padalec kolchidzki jest dopiero od niedawna traktowany jak osobny gatunek. W Polsce występują dwa gatunki padalców (zwyczajny i kolchidzki), ale nie da się ich odróżnić od siebie po wyglądzie. Zasadniczo padalec zwyczajny żyje w Polsce zachodniej, a padalec kolchidzki we wschodniej. W ich odróżnianiu nie pomaga fakt, że mogą się ze sobą krzyżować.

Występowanie

Padalec kolchidzki występuje w Europie Wschodniej - od Finlandii po Bułgarię i europejską część Turcji. Bardziej na zachód zastępuje go padalec zwyczajny. Pasmo, w granicach którego oba te gatunki współwystępują i stopniowo przechodzą jeden w drugi, przebiega w Polsce mniej więcej wzdłuż linii Wisły, a następnie ciągnie się na południe wzdłuż Karpat - np. w Bieszczadach spotkamy wyłącznie przedstawicieli padalca kolchidzkiego.

Środowisko i tryb życia

Podobnie jak padalec zwyczajny, padalec kolchidzki zamieszkuje różne środowiska. Najlepiej jednak czuje się w miejscach z dużą ilością drzew i/lub krzewów, i relatywnie wysoką wilgotnością. Można go spotkać w lasach, na łąkach, na wrzosowiskach, a także na nasypach kolejowych. Pobocza leśnych dróg są dla niego bardzo atrakcyjnym środowiskiem, ale często ginie przekraczając jezdnię. Padalec kolchidzki jest aktywny w dzień, ale najlepiej się czuje w ukryciu - pod warstwą roślinności, opadłej kory drzew, pod kamieniami. Wybiera takie kryjówki, żeby móc korzystać z ciepła słonecznego, nie wystawiając się przy tym na ataki drapieżników.

Rozmnażanie

Padalec kolchidzki nie różni się pod tym względem od padalca zwyczajnego - jest jajożyworodny. Wiosną trwają zaloty - samce walczą o samice, gryząc się przy tym i przeganiając. W trakcie kopulacji samiec gryzie samicę w szyję - często można obserwować u samic blizny w tym miejscu. Późnym latem samica rodzi kilka do kilkunastu młodych, które opuszczają błoniaste osłonki jajowe tuż po porodzie.

Pokarm

Padalec kolchidzki żywi się tym samym, co padalec zwyczajny - przede wszystkim ofiarami na tyle wolnymi, że jest w stanie je doścignąć. Z tego powodu podstawą jego dietyślimaki - zarówno nagie, jak oskorupione. Jeśli ma na to okazję, może również polować na owady, pająki, a nawet na młode jaszczurki.

Bibliografia

  1. Kolenda K, Skawiński T, Kaczmarski M (2019); “Przegląd "nowych" gatunków płazów i gadów występujących w Polsce.”; data dostępu: 2019-04-16
  2. Gvozdik V, Jandzik D, Lymberakis P, Jablonski D, Moravec J (2010); “Slow worm, Anguis fragilis (Reptilia: Anguidae) as a species complex: Genetic structure reveals deep divergences”; Molecular Phylogenetics and Evolution 55(2): 460-472 doi: 10.1016/j.ympev.2010.01.007; 2010-01-15
  3. Speybroeck J, Beukema W, Bok B, Van Der Voort J (2016); “Filed Guide to the Amphibians and Reptiles of Britain and Europe”; Bloomsbury Publishing; 2016-06-01
  4. Jablonski D., Najbar B., Grochowa lska R., Gvoždík V., Strzała T., (2017); “Phylogeography and postglacial colonization of Central Europe by Anguis fragilis and Anguis colchica”; Amphibia- Reptilia 38, 562-569; 2017-06-01
Padalec kolchidzki, fot. shutterstock Padalec kolchidzki, fot. shutterstock

Galeria zdjęć

Padalec kolchidzki, fot. shutterstockPadalec kolchidzki, fot. shutterstock
Padalec kolchidzki, fot. shutterstock

Systematyka

Domena:Eukarionty
Królestwo:Zwierzęta
Podtyp:Kręgowce
Gromada:Gady
Rodzina:Padalcowate
Rodzaj:Anguis
Indeks nazw polskich - gromada Gady
A B C D E F G H I J K L Ł M N O Q P R S Ś T U V W X Y Z Ż Ź