Gatunek ten należy do najmniejszych przedstawicieli rodziny. Długość ciała wynosi ok. 30 cm, długość ogona ok. 40 cm, masa ciała mieści się w granicach 0,4 -1,2 kg. Ciało ma budowę wysmukłą, ogon jest długi i niechwytny, palce kończyn nieowłosione. Twarz w zestawieniu z mózgoczaszką wydaje się niewielka. Oczy są duże, osadzone blisko siebie, uszy także duże, owłosione. Sierść jest krótka, gęsta i miękka o różnorodnym ubarwieniu. Grzbiet najczęściej ma kolor szary lub żółtooliwkowy (u starych osobników staje się pomarańczowy), spód ciała białawy lub żółtawy, kończyny są szare lub rdzawożółte. Ogon ma czarne zakończenie. Czarny jest także pysk, a okolice oczu i uszy -białe.
Sajmiri zamieszkuje nadrzeczne lasy północnej i środkowej części Ameryki Południowej, przede wszystkim Gujany. Jest gatunkiem pospolitym.
Tryb życia
Sajmiri jest aktywna w dzień. Żyje w dużych grupach i stadach liczących średnio ok. 50 osobników, ale czasami osiągających wielkość ponad 100 osobników. Często tworzy wspólne stada z kapucynkami. Stado przez cały dzień porusza się po obszarze 15 -30 hektarów lasu. Spłoszone rzuca się błyskawicznie do ucieczki za przywódcą, którym jest stary samiec. Sajmiri prowadzi głównie nadrzewny tryb życia, ale schodzi także na ziemię. Porusza się na czterech kończynach, czasami tylko na dwóch podpierając się ogonem. Potrafi wykonywać bardzo długie skoki. Zaniepokojona wydaje głośne okrzyki. Nocą szuka legowisk w najbezpieczniejszych miejscach wśród koron drzew.
Odżywianie
Jest to gatunek wszystkożerny, ale zjada dużo pokarmu zwierzęcego -owady, pająki, żaby drzewne, pisklęta i jaja ptasie. Jadłospis wzbogaca owocami. Używa przednich kończyn do trzymania pokarmu.
Rozmnażanie i rozwój
Sajmiri są poligamiczne. Na obrzeżach stada może znajdować się kilka dorosłych samców, ale w okresie godowym dochodzi między nimi do zaciekłych walk. Samice mogą kopulować z kilkoma samcami. Najwięcej porodów ma miejsce w okresie wiosennym, po półrocznej ciąży. Na ogół rodzi się 1, rzadziej 2 młode. W okresie wychowu młode jest noszone na grzbiecie przez któreś z rodziców. Sajmiri żyje 10 -20 lat.
