Choroby i dolegliwości w ciąży – nudności, hemoroidy, zgaga czy cukrzyca ciążowa
Niby ciąża jest stanem naturalnym stanem, właściwym wszystkim ssakom na Ziemi. W rzeczywistości jednak kobieta oczekująca dziecka przez całych dziewięć miesięcy podlega podwyższonemu ryzyku wyraźnego dyskomfortu fizycznego, a nawet poważniejszych komplikacji zdrowotnych. Jakie choroby i dolegliwości trapią ciężarne najczęściej?
Rozwój płodu w łonie matki oznacza nie tylko fizyczne zmiany związane z rosnącą macicą, która uciska inne organy wewnętrzne. Aby ciąża miała możliwość pełnego i prawidłowego rozwoju również na poziomie biochemicznym zachodzą spore rewolucje. Faworyzują one dojrzewanie nowego człowieka, niestety, nierzadko kosztem samopoczucia, a nawet bezpieczeństwa ciężarnej.
Poniżej znajdziesz zestawienie najczęściej spotykanych problemów ciążowych, od tych stanowiących zaledwie dyskomfort, po te poważne, wymagające opieki medycznej.
Hypermesis gravidarum
Po tą zagadkową łacińską nazwą kryją się stereotypowe już niemal nudności ciążowe o szczególnie wysokim poziomie intensywności. Uniemożliwiają one przyszłej mamie jedzenie, co często prowadzi do spadku wagi ciała. Towarzyszące im wymioty mogą też grozić odwodnieniem. W efekcie ciężarna może wymagać hospitalizacji. Przyczyny i czynniki ryzyka są niestety lekarzom nieznane – jedne kobiety cierpią na mdłości, inne nie, u niektórych zaś problem przybiera skalę określaną właśnie jako hypermesis gravidarum.
Jak się to leczy? Mdłości ciążowe prędzej czy później ustępują same – zazwyczaj przed ukończeniem 20 tygodnia ciąży. Najlepszym sposobem, jak sobie z nimi radzić, jest zmiana diety na łagodną w smaku i częste popijanie wody. W drastycznych przypadkach konieczne może być podanie kroplówki z elektrolitami oraz substancjami odżywczymi
Zgaga
W drugiej połowie ciąży układ pokarmowy również płata przyszłym mamom figle. Zmiany hormonalne oraz rosnący nacisk płodu na żołądek sprzyjają pojawianiu się zgagi. Łatwo ją rozpoznać po uczuciu palenia w piersi i cofaniu się treści pokarmowej do gardła. Objawom tym towarzyszy często wzdęcie i odbijanie.
Jak się to leczy? Zgaga jest bardziej uciążliwa niż groźna. W trzecim trymestrze może jednak skutecznie utrudniać ciężarnym sen i codzienne funkcjonowanie. Na szczęście, już niewielkie zmiany w jadłospisie i stylu życia mogą przynieść wyraźną poprawę. W szczególności poleca się unikanie przejadania się, ograniczenie pokarmów tłustych, słodkich i pikantnych, jak również napojów kofeinowych oraz wypoczywanie z głową wyraźnie uniesioną na poduszkach.
Zaparcia i hemoroidy
Nawet 40% wszystkich ciężarnych doświadcza zaburzeń rytmu wypróżniania. To lawinowy wzrost progesteronu w organizmie przyszłej mamy powoduje, że ruchy jelit słabną i zwiększa się poziom absorpcji wody. Dodatkowo zwiększająca się macica zaczyna również uciskać jelito grube.
Zaparcia powodują sporo dyskomfortu w postaci wzdęć i bólów brzucha. W dłuższej perspektywie prowadzą też niestety do rozwoju hemoroidów, czyli żylaków odbytu. Objawiają się one świądem, bólem, krwawieniem i mogą wypadać poza odbyt, utrudniając siedzenie.
Jak się to leczy? Najlepszą strategią jest oczywiście zapobieganie samym zaparciom. W tym celu należy zwiększyć poziom błonnika w diecie przy jednoczesnym zwiększeniu bilansu wodnego (bez odpowiedniej ilości płynów błonnik może „zatykać” jelita). Owoce, warzywa, produkty pełnoziarniste, ale także suplementy typu babka płesznik są bardzo efektywne. Zwiększeniu częstotliwości wypróżnień służy również regularna aktywność fizyczna. Jeśli hemoroidy już się pojawią i dają się mocno we znaki, można wypróbować kremy i czopki dostępne w aptece bez recepty. Pomagają również kąpiele, nasiadówki oraz zimne kompresy.

Żylaki
Oprócz hemoroidów patologicznemu poszerzeniu mogą również ulec żyły kończyn dolnych. Zwiększona objętość krwi u ciężarnych w połączeniu ze wzrostem progesteronu i relaksyny powodują, że zastawki żylne działają gorzej, a krew nie odpływa skutecznie do serca. Małe żylaki są jedynie problemem estetycznym, ale te większe bywają często źródłem poważnego dyskomfortu. Z skrajnych przypadkach może dojść do stanów zapalnych, a nawet tworzenia się zagrażających życiu skrzepów.
Jak się to leczy? Skłonności do żylaków dziedziczone są w rodzinach. W przypadku genetycznego obciążenia warto od początku ciąży nosić specjalne pończochy uciskowe. Zalecany jest również częsty odpoczynek z uniesionymi nogami, unikanie długiego stania oraz regularny ruch typu marsz, bieganie, jazda na rowerze. Leczenie rozwiniętych już żylaków możliwe jest niestety jedynie metodami chirurgicznymi (w tym laserem, skleroterapią czy metodą radiofrekwencji).
Infekcje pochwy i pęcherza moczowego
Podwyższony poziom hormonów zwiększa również ryzyko rozwoju nieprzyjemnych infekcji układu moczowo-płciowego. W okresie ciąży zmienia się skład moczu (więcej cukru, białek i hormonów), a ponadto czasami obserwuje się refluks polegający na cofaniu się moczu z pęcherza do nerek. Nie pomaga też nacisk macicy na pęcherz ani rozpulchnienie i zwiększona wilgotność w pochwie. Drożdżyce pochwy oraz bakteryjne zakażenia dróg moczowych i rodnych bywają niestety bardzo uciążliwe, a w skrajnych wypadkach mogą prowadzić do zapalenia nerek czy nawet stwarzać zagrożenie dla płodu.
Jak się to leczy? Objawy wskazujące na infekcję układu płciowo-moczowego należy bezwzględnie skonsultować z lekarzem. Tylko wymaz może zidentyfikować winny patogen i rozstrzygnąć o konieczności i rodzaju leczenia. W ramach prewencji poleca się dbać o higienę intymną, zwłaszcza właściwy kierunek podcierania, nosić oddychającą bieliznę i unikać publicznych pływalni.

Łożysko przodujące
W zdrowej ciąży łożysko, które dostarcza płodowi tlenu i substancji odżywczych, znajduje się w górnej części macicy. Może się jednak zdarzyć, że częściowo lub całkowicie zakryje ono szyjkę macicy. Zjawisko to diagnozuje się podczas badania USG, ale może ono manifestować się krwawieniami z pochwy. Niestety, komplikacje, choć nie są częste, obejmują poważne krwotoki u matki, wstrząs wywołany utratą krwi, a także niedotlenienie płodu.
Jak się to leczy? Łożysku przodującemu nie da się zapobiegać ani skutecznie leczyć. Po diagnozie ciężarna musi pozostawać pod ścisłą kontrolą lekarza, a czasami wymagana jest hospitalizacja. Poród musi w takie sytuacji mieć formę cesarskiego cięcia.

Cukrzyca ciążowa
O cukrzycy ciążowej mówi się, gdy u przyszłej mamy odnotowany zostanie podwyższony poziom cukru we krwi, a kobieta przed ciążą nie była diabetyczką. Niestety, choroba zazwyczaj nie daje żadnych symptomów. Z tego względu ciężarnym wykonuje się w drugim trymestrze ciąży test obciążenia glukozą, który bada poziom cukru na czczo oraz reakcje organizmu na wypicie słodkiego napoju. Ta tzw. „krzywa cukrowa” jest podstawą do zdiagnozowania cukrzycy ciążowej.
Czynniki ryzyka obejmują otyłość matki przed ciążą oraz historię cukrzycy w trakcie poprzednich ciąż. Niestety, dużą rolę w procesie odgrywają i w tym przypadku hormony, które u większości kobiet w trzecim trymestrze wywołują pewien poziom odporności na insulinę. Powikłania cukrzycy ciążowej obejmują makrosomię płodu (inaczej wysoką wagę urodzeniową dziecka), przedwczesny poród, niski poziom cukru we krwi noworodka, a także ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 w późniejszym wieku.
Jak się to leczy? W większości przypadków cukrzyca ciążowa mija samoistnie kilka tygodni po porodzie. W zależności od wyników wspomnianego wyżej badania ustala się dla przyszłej mamy dietę oraz plan aktywności fizycznej bądź też dodatkowo wprowadza leki, takie jak insulina. Konieczny jest również ciągły i pieczołowity monitoring poziomu glukozy we krwi u ciężarnej.
Preeklampsja
Jedną z najpoważniejszych komplikacji ciążowych jest preeklampsja, czyli stan przedrzucawkowy. Mowa o zespole objawów obserwowanych po 20 tygodniu ciąży, do których należy wysokie ciśnienie krwi (ponad 140/90 mm Hg) oraz obecność w moczu białek sugerujących uszkodzenie nerek. Nie wiemy dokładnie, jakie są przyczyny tego zjawiska, ale naukowcy sugerują, że winne może być wadliwie rozwinięte łożysko lub wcześniejsze nadciśnienie. Podwyższonemu ryzyku podlegają zwłaszcza kobiety z chorobami autoimmunologicznymi, cukrzycą, ciążą mnogą oraz chorobami nerek. Alarmujące objawy preeklampsji obejmują silne bóle głowy, zaburzenia widzenia, płytki oddech, nagły obrzęk, ból pod żebrami z prawej strony oraz nudności i wymioty. W takiej sytuacji należy bezzwłocznie udać się do szpitala, ponieważ choroba stwarza bezpośrednie zagrożenie dla życia matki i dziecka.
Jak się to leczy? W zależności od nasilenia symptomów lekarze mogą zdecydować o przedwczesnym wywołaniu porodu lub ścisłym monitoringu stanu zdrowia matki przy jednoczesnym podawaniu leków przeciwdrgawkowych, obniżających ciśnienie krwi, a także kortykosteroidów stymulujących rozwój płuc u płodu. Przy obecnym poziomie medycyny prognozy na szczęście są dość optymistyczne.
Dobra wiadomość jest taka, że preeklampsji można zapobiegać. Zdrowy tryb życia przed ciążą, zwłaszcza spora dawka aktywności fizycznej, pomagają utrzymać ciśnienie krwi w ryzach i ograniczają ryzyko rozwoju stanu rzucawkowego. Kobietom w grupie ryzyka lekarz może zalecić również prewencyjne przyjmowanie niskich dawek aspiryny.
- „Pregnancy complications” CDC, https://www.cdc.gov/reproductivehealth/maternalinfanthealth/pregnancy-complications.html, 18/07/2022;
- “4 Common Pregnancy Complications” John Hopkins Medicine, https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/staying-healthy-during-pregnancy/4-common-pregnancy-complications, 18/07/2022;
- “Indigestion and heartburn in pregnancy” NHS, https://www.nhs.uk/pregnancy/related-conditions/common-symptoms/indigestion-and-heartburn/, 18/07/2022;
- “Constipation and hemorrhoids during pregnancy” NaitreEtGrandir, https://naitreetgrandir.com/en/pregnancy/second-trimester/constipation-hemorrhoids-during-pregnancy/, 18/07/2022;
- “UTIs During Pregnancy WebMD” https://www.webmd.com/women/guide/pregnancy-urinary-tract-infection, 18/07/2022;
- “Gestational diabetes” Mayo Clinic, https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/gestational-diabetes/symptoms-causes/syc-20355339, 18/07/2022;





W pierwszym trymeście miałam nudności i wymioty, potem to przeszło ale za to zaczęłam mieć problemy z hemoroidami, maści i korzystanie z biobidetu było dla mnie zbawieniem. Przestałam się podcierać papierem toaletowym tylko podmywałam się wodą i to było o wiele lepsze rozwiązanie.