Przykry zapach z ust - przyczyny, objawy i redukcja przykrego zapachu z ust

Z różnych studiów wynika, że nawet 15-25% społeczeństwa ma problem z nieświeżym oddechem. Zjawisko to jest trudne do naukowej klasyfikacji ze względu na subiektywność symptomów i brak ustandaryzowanych narzędzi pomiaru. W różnych kulturach obserwuje się też odmienny poziom tolerancji na fizjologiczne wonie. Nie ulega jednak w wątpliwości, że w wielu przypadkach przykry zapach z ust jest poważną przeszkodą w kontaktach społecznych i powodem do kompleksów.

1. Skąd się bierze zapach z ust?
2. Podstawowe przyczyny nieświeżego oddechu
3. Przykry zapach z ust jako oznaka choroby
4. Naturalne metody redukowania nieświeżego oddechu
5. Kiedy wybrać się do lekarza?

Nieprzyjemny zapach z ust wydaje się w równej mierze dotykać kobiet i mężczyzn, choć panie częściej i szybciej próbują go aktywnie zwalczać. Problem ma tendencję nasilać się z wiekiem, a wśród osób po 60-tym roku życia boryka się z nim już nawet ponad 40%. Po próchnicy i stanach zapalnych dziąseł jest to też trzecia najczęstsza przyczyna wizyt w gabinetach stomatologicznych.

Skąd się bierze zapach z ust?

Jama ustna nie jest środowiskiem sterylnym. Tak, jak na śluzówce nosa czy jelit, zamieszkują w niej miliony mikroorganizmów, przede wszystkim bakterii, których naliczono ponad 700 gatunków. Mikroby kolonizują zarówno twardą powierzchnię zębów, jak i miękkie tkanki podniebienia czy dziąseł. Ich rola jest wieloraka – od stabilizacji wewnętrznego środowiska po wsparcie w pierwszych etapach trawienia pokarmów.

Te zasiedlające jamę ustną bakterie w ramach własnego metabolizmu wytwarzają film, którym pokrywają siebie i tkanki dla lepszej ochrony. Zdaniem naukowców to właśnie ów nalot w dominujący sposób definiuje aromat wydobywający się z ust. Pokrywa on przede wszystkim język, ale i inne powierzchnie, a z czasem ma tendencję do gromadzenia się w większych depozytach.

Gram-ujemne bakterie rozkładają obecne w jamie ustanej resztki pożywienia na prostsze elementy, do których należą szczególnie nieciekawe pod względem aromatu lotne związki siarki, zwłaszcza siarkowodór, merkaptan metylu oraz siarczek dimetylu. Do zapachowego „bukietu” oddechowego przyczyniają się również takie bakteryjne metabolity jak diaminy oraz poliaminy.

Podstawowe przyczyny nieświeżego oddechu

Bakterie odpowiedzialne za produkcję nieprzyjemnego zapachu z ust powodują również stany zapalne dziąseł, stąd jeden problem współwystępuje często z drugim. Jak się łatwo domyśleć, nieprawidłowa bądź nieregularna higiena jamy ustnej jest czołową przyczyną tych dolegliwości. Pozostające na zębach i przestrzeniach między nimi resztki jedzenia prowokują bowiem aktywność bakterii i zwiększają ilość ich metabolitów. Co więcej, brak starannego czyszczenia umożliwia odkładanie się wspomnianego wyżej filmu, który z każdy kolejnym dniem robi się trudniejszy do usunięcia. Sam osad na języku składa się z zatrważającej kompozycji resztek pożywienia, samych bakterii, leukocytów i złuszczonych komórek nabłonka, a porowata powierzchnia sięgająca paradoksalnie aż 25 cm² tylko ułatwia gromadzenie się osadu.

Największe nasilenie nieświeżego oddechu obserwowane jest zwykle rano. W nocy produkcja śliny jest bowiem znacznie niższa, wskutek czego procesy gnilne bakterii anaerobowych są na znacznie wyższym poziomie. Tak długo, jak co rano oczyścimy dokładnie jamę ustną, problem da się dość łatwo kontrolować. Jeśli jednak drobnoustroje zdołają skolonizować kieszonki zębowe i dziąsła, dojdzie do rozwoju paradontozy czy martwiczych zapaleń dziąseł, a odór z ust może stać się permanentny i szalenie nieprzyjemny.

Na intensywność przykrego zapachu z ust wpływa również sama ślina, a konkretnie jej ilość oraz poziom pH. Zaburzenia wydzielania śliny manifestujące się chroniczną suchością w ustach spowodowane być mogą z kolei stresem, depresją, nadużyciem alkoholu, przyjmowaniem niektórych leków oraz oddychaniem przez usta. Inne czynniki skorelowane z przykrym aromatem z ust to noszenie aparatu ortodontycznego, nadmierne stłoczenie zębów oraz próchnica przebiegająca z ekspozycją miazgi zębowej.

Naturalnie, o zapachu z ust mogą w bezpośredni sposób decydować też silnie aromatyczne pokarmy, takie jak cebula czy czosnek, alkohol oraz palenie papierosów. Zaobserwowano również, że osoby przyjmujące duże dawki suplementów witaminowych często narzekają na nieświeży oddech. U małych dzieci zaś paradoksalną przyczyną przykrej woni z buzi bywają ciała obce zablokowane w przewodach nosowych.

Przykry zapach z ust jako oznaka choroby

Nie zawsze nieświeży oddech jest jednak wynikiem zaniedbań w zakresie higieny. Wspomniana wyżej suchość w ustach bywa bowiem skojarzona z takimi chorobami jak cukrzyca, zaburzenia funkcji tarczycy czy zespół Sjögrena o podłożu autoimmunologicznym.Około 10% wszystkich przypadków nieprzyjemnego zapachu z ust ma podłoże laryngologiczne. Mowa przede wszystkim o zajęciu migdałków przez bakterie należące do rodzaju paciorkowców, jak również bakteryjnym katarze oraz zapaleniu zatok przynosowych. W stosunkowo rzadkich przypadkach przyczyna problemu może tkwić w rozstrzeniu oskrzeli, ropniach płucnych oraz innych zaburzeniach dolnych dróg oddechowych.

Kolejną strefą mogącą oddziaływać na zapach wydobywający się z ust jest układ pokarmowy. Wbrew panującym stereotypom faktyczny odsetek tego typy przypadków jest bardzo niski i nie przekracza 1%. Tym niemniej, problemy takie jak uchyłek na granicy gardła i przełyku (tzw. uchyłek Zenkera), choroba refluksowa, infekcje żołądkowe wywołane obecnością Helicobater pylori oraz niedrożność jelit teoretycznie mogą wpływać na ustne aromaty.

Wreszcie, ze studiów naukowych wynika, że nieświeży oddech może być także wynikiem zaburzeń metabolicznych. Oprócz wspomnianej już cukrzycy może to być również niewydolność nerek, marskość wątroby oraz stosunkowo rzadkie zaburzenia jelit, takie jak trimetyloaminuria, zwana również dość obrazowo zespołem odoru rybnego. W bardzo rzadkich wypadkach zapach z ust może być także wynikiem nowotworu.

Naturalne metody redukowania nieświeżego oddechu

Bezwzględnie najważniejszym elementem zapobiegania przykremu zapachowi z ust jest należyta higiena jamy ustnej. Obejmuje ona:

• mycie zębów szczotką i pastą (optymalnie antybkateryjną) minimum dwa razy dziennie, a idealnie po każdym posiłku;
• czyszczenie przestrzeni międzyzębowych specjalnymi nićmi i/lub szczoteczkami międzyzębowymi;
• codzienne czyszczenie powierzchni języka miękką szczoteczką z wodą.

Do dobrych standardów zaleca się również żucie gumy bezcukrowej z ksylitolem, zwłaszcza w sytuacjach, gdy mycie zębów po posiłku nie jest akurat możliwe, oraz regularne odwiedzanie gabinetu stomatologicznego w celu kontroli stanu jamy ustnej. Szczególną pieczołowitością powinni tez wykazywać się użytkownicy aparatów ortodontycznych oraz wyjmowanych protez – ich dokładne czyszczenie oraz dezynfekcja są kluczem do zachowania czystego oddechu.

Jeśli mimo prawidłowej higieny zapach z ust nie jest satysfakcjonujący, warto świadomie zwiększyć bilans płynów. Częste popijanie wody oraz żucie wspomnianej już gumy zapobiegają wysychaniu śluzówki i utrudniają bakteriom zbyt intensywne rozkładanie substancji odżywczych. Ogólnie poleca się także ograniczyć spożycie silnie pachnącej żywności, jak również alkoholu i kawy. Niewskazane są także słodycze oraz słodzone napoje, które zwiększają aktywność bakterii na zębach. Z drugiej strony, zwiększona konsumpcja świeżych owoców i warzyw pomaga oczyścić język z nalotu i stymuluje produkcję śliny. Szczególną renomą w tym zakresie cieszą się jabłka oraz ananasy.

Istnieje także szereg domowych metod aktywnego redukowania przykrego zapachu z ust. Pomóc może więc codzienne płukanie wodą z solą lub octem jabłkowym. Na wszystkie stany zapalne oraz nieprzyjemny oddech korzystne jest również ssanie goździków, nie tylko silnie aromatycznych, ale także posiadających silne właściwości antyseptyczne. W medycynie ludowej szeroko polecana jest także nać pietruszki, która redukuje nie tylko woń czosnku, ale także lotnych związków siarki związanych z bakteryjną działalnością. Wiele źródeł jako skuteczne metody walki z przykrym zapachem z ust poleca także picie mleka po kontrowersyjnych posiłkach, codzienne spożywanie jogurtu regulującego równowagę bakteryjną oraz spożywanie nasion anyżu lub kopru włoskiego.

Kiedy wybrać się do lekarza?

Silny i utrzymujący się mimo dbałości o higienę zapach z ust wymagać może konsultacji medycznej. Specjalistą pierwszego kontaktu jest w tym przypadku stomatolog, który w razi wątpliwości może skierować dalej do laryngologa, gastrologa lub internisty. W celu postawienia diagnozy wykonuje się takie badania jak pomiar stężenia związków siarki w oddechu czy określenie poziomu enzymów w jamie ustnej.W praktyce, w ogromnej większości przypadków medycyna jest dziś w stanie rozwikłać zagadkę nieprzyjemnego oddechu, a tym samym i zaproponować skuteczne leczenie. Największa odpowiedzialność spoczywa jednak na nas samych – cierpliwość i zdyscyplinowanie w zakresie higieny jamy ustnej to jednej z najważniejszych postulatów współczesnej opieki zdrowotnej!

Bibliografia