Dziwne objawy sugerujące nowotwory
Tylko w 2020 r. na raka zachorowało ponad 19 milionów ludzi na całym świecie, zaś prawie 10 milionów zmarło z powodu choroby nowotworowej. Wczesna diagnostyka pozostaje kluczowym sposobem zapobiegania niepotrzebnym, przedwczesnym zgonom. Badania przesiewowe jednak nie wystarczają – każdy dorosły powinien wiedzieć, jakie symptomy mogą wskazywać na raka i potrafić je u siebie odpowiednio szybko zaobserwować.
Nowotwory są dziś jedną z najczęstszych przyczyn śmierci na świecie. Mimo, że potrafimy je leczyć coraz efektywniej, wciąż zbyt dużo ludzi umiera z powodu zbyt późnego rozpoznania. Rak rozwija się bowiem latami i często przez długi okres nie daje o sobie znać. Symptomy, gdy się już pojawią, bywają albo zbyt ogólne, więc są lekceważone, albo na tyle dziwne, że nie są kojarzone z tą groźną chorobą, w której organizm sam obraca się przeciwko sobie.
Najczęstsze rodzaje nowotworów
Współczesna medycyna rozróżnia ponad 100 rodzajów raka – niektóre są znacznie bardziej powszechne, inne odznaczają się wyjątkową śmiertelnością. Na niesławnym pierwszym miejscu najczęściej diagnozowanych nowotworów na świecie jest rak piersi, na którego cierpią przede wszystkim kobiety. Zdetronizował on w ostatnich czasach raka płuc, który przez długi okres był największą zmorą ludzkości. Dalej pod względem częstotliwości występowania trapią nas nowotwory jelita grubego, prostaty oraz żołądka. Najbardziej zabójczy w liczbach bezwzględnych jest rak płuc, a zaraz za nim rak jelita grubego oraz wątroby.
Co warto podkreślić, odsetek zachorowań w krajach rozwiniętych jest nawet 2-3 razy wyższy niż w krajach rozwijających się. Z drugiej jednak strony śmiertelność spowodowana rakiem piersi czy szyjki macicy u kobiet jest zdecydowanie wyższa w państwach ubogich, gdzie badania przesiewowe i podstawowa opieka zdrowotną są na znacznie niższym poziomie. Fakt ten dobitnie podkreśla rolę uświadamiania szerokiego społeczeństwa w zakresie rozpoznawania różnych symptomów choroby nowotworowej.
Warto wiedzieć: Według Światowej Organizacji Zdrowia najpoważniejsze przyczyny rozwoju raka to palenie papierosów, otyłość, konsumpcja alkoholu, niskie spożycie warzyw i owoców, brak aktywności fizycznej, a także infekcje wirusowe.
Klasyczne symptomy nowotworów
Rak towarzyszy nam prawdopodobnie od długich tysięcy lat – ślady guzów piersi odkryto nawet w egipskich mumiach. Próby zrozumienia procesu nowotworowego na dobre rozpoczęły się jednak dopiero w XIX w. wraz z wynalezieniem mikroskopów. XX wiek okazał się jednak prawdziwym przełomem wraz z odkryciem pierwszych form chemioterapii i udoskonaleniem technik diagnostycznych. Dla szerokiej opinii publicznej zaczęło być też oczywiste, że pewne objawy są faktycznym powodem do niepokoju i wymagają konsultacji lekarskiej. Należą do nich przede wszystkim:
- wyczuwalne guzy, zwłaszcza w tkance piersi, węzłów chłonnych czy organów jamy brzusznej;
- niewyjaśniona utrata wagi, zwłaszcza, jeśli przebiega w szybkim tempie;
- czarne, nieregularne i powiększające się znamiona na skórze;
- bóle podbrzusza połączone z zaburzeniami cyklu miesiączkowego i bardzo bolesną menstruacją, często z dodatkowymi krwawieniami po współżyciu seksualnym;
- chroniczny kaszel ciągnący się miesiącami, zwłaszcza, jeśli towarzyszy mu odkrztuszanie krwi;
- opryszczki i wrzody, które nie dają się zaleczyć.
Rak potrafi jednak manifestować się na dziesiątki różnych sposobów, a niektóre potrafią zmylić nawet lekarzy. Na jakie nietypowe objawy warto więc zwrócić uwagę?
Symptomy raka, które łatwo pomylić z innymi problemami
Nocne poty zasadniczo kojarzą się z menopauzą i faktycznie bardzo często doskwierają kobietom po 40-tce. Nie jest to jednak jedyne wytłumaczenie, gdyż podobne objawy może dawać białaczka oraz chłoniak. Jeśli budzisz się w nocy zlany potem bez wyraźnego powodu (zbyt ciepła piżama czy kołdra, wysoka temperatura powietrza), to może warto przyjrzeć się i innym potencjalnym oznakom.
Do podstępnych symptomów raka należy także podwyższona temperatura, którą zazwyczaj zrzucamy na karb infekcji. Gdy nowotwór zacznie się jednak rozprzestrzeniać z pierwotnego ogniska na system odpornościowy, może manifestować się umiarkowaną gorączką, która pojawia się i opada w długim okresie czasu. Bardzo podobny charakter mają pojawiające się chronicznie bóle głowy, które bierzemy często za wynik niskiego ciśnienia lub stresu. Tymczasem mogą one zwiastować nowotwory mózgu, zwłaszcza, jeśli współwystępują z zawrotami głowy, zaburzeniami mowy czy widzenia.
Mało kto przejmuje się również bólami kończyn – zwykle podejrzewamy jakąś przypadkową kontuzję lub przeciążenie. Niestety, chroniczny ból ręki lub nogi, zwłaszcza, jeśli narasta z czasem, może być symptomem raka kości. Podobnie mylące bywa osłabienie mięśni, które kojarzone jest najczęściej z przemęczeniem. Niepokój powinno budzić jednak, gdy pojawia się przy wstawania z łóżka i z czasem zaczyna utrudniać nam wykonywanie codziennych czynności. Paradoksalnie w tym przypadku winnym bywa często nowotwór płuc.
Groźne może być nawet „niewinne” wzdymanie! Mimo że jest typowym objawem zbliżającej się miesiączki, a także zaburzeń jelitowych, jest także jednym z częstszych symptomów raka jajników. Bóle brzucha z kolei, tłumaczone zwykle niestrawnością, mogą zwiastować rozwój raka żołądka, który potrafi przez bardzo długi okres rozwijać się po cichu. Nawet pozornie błaha zgaga w nasilającej się postaci definiowana jest jako potencjalna oznaka nowotworu przełyku.
Nietypowe objawy nowotworów
Czasami organizm zaczyna płatać nam figle, które trudno jest wyjaśnić, a w rzeczywistości związane są z rozwijającym się procesem nowotworowym. Dla przykładu pojawienie się opuchlizny twarzy i szyi, czyli tzw. zespół żyły głównej górnej wynika z ograniczenia przepływu krwi i bardzo często jest skutkiem narastających guzów. Innym dziwnym objawem jest utrata czucia z stopach czy rękach. Jeśli zdarza się często i bez wyraźnej przyczyny może teoretycznie być wynikiem guzów naciskających na mózg, rdzeń kręgowy czy kanały nerwowe.
Warto wspomnieć też o objawach raka piersi innych niż typowy guzek. Czasami nowotwór wywołuje raczej stan zapalny tkanki i manifestuje się opuchlizną, silnym bólem, zaczerwienieniem lub nawet zasinieniem piersi. Podejrzane są także płyny wydobywające się sutka a niezwiązane z laktacją.
Innym nietypowym symptomem są problemy z połykaniem dość nagle utrudniające jedzenie. Jeśli nawracają w zwiększonej częstotliwości mogą oznaczać raka przełyku lub płuc. Niewinna chrypka natomiast, która ładnie barwi głos, nieraz już okazała się pierwszym objawem nowotworu gardła bądź tarczycy. Niepokojące są także nagłe zmiany nawyków toaletowych, niezwiązane z infekcją, zwłaszcza chroniczne biegunki lub zaparcia czy niepokojące ciemne zabarwienie kału w dłuższym okresie czasu.
Zagrożenie można paradoksalnie także wyczytać z paznokci! Ciemne plamy pod płytką, które nie wynikają z kontuzji, bywają objawem raka skóry, natomiast deformacje polegające na powstaniu nietypowej wypukłości mogą być symptomem raka płuc. Obserwować warto zresztą regularnie całe ciało – pojawiające się łatwo i często bez wyraźnej przyczyny siniaki to jeden z powszechniejszych objawów leukemii.
Niepokojące wyniki badań krwi
Bywa też tak, że czujemy się dobrze i nie obserwujemy u siebie żadnych podejrzanych symptomów, ale wyniki badań krwi dziwnie odbiegają od normy. Niestety, wiele procesów nowotworowych wywołuje bowiem najpierw zmiany biofizyczne, a dopiero później fizjologiczne. Podwyższony poziom białych ciałek może być więc oznaką infekcji, ale przy wysokich wynikach wskazuje też na prawdopodobieństwo białaczki. Hiperkalcemia, czyli nadmiar wapnia we krwi towarzyszy natomiast rakowi piersi i płuc, zaś nadmiar bilirubiny może, ale nie musi, sugerować nowotwór wątroby czy prostaty. Stosowane w diagnozowaniu zakrzepicy badanie poziomu d-dimerów również sugerować rozwój raka, zaś fałszywie pozytywny wynik testu ciążowego bywa rezultatem rozwoju komórek nowotworowych w jajnikach.
Kiedy należy udać się do lekarza?
Czy każdy z powyższych symptomów powinien popychać nas do wizyty u onkologa? W żadnym razie. Po pierwsze, dzień lub tydzień dolegliwości to zdecydowanie za krótka doba, aby móc podejrzewać chorobę, która rozwija się po cichu latami z trendem narastającym. Po drugie zaś, ogólne objawy nowotworów rzadko występują w odosobnieniu – np. chudnięciu towarzyszy podwyższona temperatura czy powiększone węzły chłonne. Istnieją wszak sytuacje, w których nie warto czekać i obserwować, ale warto jak najszybciej udać się do lekarza. Należą do nich przede wszystkim wyczuwalne pod skórą guzy, zmieniające się znamiona skórne czy dziwne zaburzenia widzenia. Pamiętaj, że rak wcześnie wykryty ma dziś ogromne szanse na wyleczenie, zaś im wcześniejsza diagnoza, tym bardziej oszczędna i przyjazna dla organizmu może być terapia!
Opublikowany: 19 maja, 2025 | Zaktualizowany: 20 maja, 2025
- Global Cancer Observatory, https://gco.iarc.fr/, 29/04/2022;
- „Global Cancer Statistics 2020: GLOBOCAN Estimates of Incidence and Mortality Worldwide for 36 Cancers in 185 Countries” Hyuna Sung i in., https://acsjournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.3322/caac.21660, 29/04/2022;
- “Symptoms, signs, and tests: The general practitioner's comprehensive approach towards a cancer diagnosis” Benedicte Iversen Scheel i in., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4750720/, 29/04/2022;
- “17 Cancer Symptoms You Shouldn't Ignore” UCSF, https://www.ucsfhealth.org/covid/17-cancer-symptoms-you-shouldnt-ignore, 29/04/2021;
- “Signs and symptoms of cancer” Cancer Research UK, https://www.cancerresearchuk.org/about-cancer/cancer-symptoms, 29/04/2022;
- “Signs and Symptoms of Cancer” American Cancer Society, https://www.cancer.org/treatment/understanding-your-diagnosis/signs-and-symptoms-of-cancer.html, 29/04/2022;
