Nalewka z pigwy – digestif, który wspiera zdrowie serca
Pigwówka, inaczej nalewka z pigwy, to jeden z najbardziej cenionych polskich trunków. Wznosząc toast „na zdrowie” możesz jednak faktycznie liczyć na benefity wynikające z unikalnych właściwości zapomnianych już trochę owoców. Sprawdź, na jakie dolegliwości poleca się nalewkę z pigwy i jak przygotować ją samodzielnie w domu.
Nalewki owocowe koncentrują i utrwalają w alkoholu dobroczynne związki zawarte w naturalnych płodach. Ich popularność jest po części wynikiem przyjemnego smaku, ale od setek lat wykorzystuje się je również jako naturalny lek. Nie inaczej jest z nalewką z pigwy.
Krótka historia „polskiej cytryny”
Pigwa pospolita (Cydonia oblonga) to drzewo rosnące dziko na obszarze Azji Mniejszej, wschodniej Arabii, Iranu i Zakaukazia. W sprzyjających warunkach dorasta 5 m wysokości i produkuje jabłkowate owoce średniej wielkości. Ich miąższ jest dość twardy, cierpki i kwaskowaty, więc same w sobie nie stanowią kulinarnego rarytasu.
Jeszcze czasach starożytnych pigwa pojawiła się jednak na Krecie, a następnie z Grecji zawędrowała do Rzymu, a dalej Francji i Anglii. W średniowieczu trafiła również do Polski i zaczęła być uprawiana w arystokratycznych ogrodach, przede wszystkim jako ozdobny krzew. Nie trzeba było długo czekać, aby nasi rodacy wymyślili kreatywny sposób na wykorzystanie aromatycznych owoców. Nasza nalewka z pigwy stała się specjałem docenianym na arenie międzynarodowej, a skromny owoc zyskał sobie nawet przydomek „polskiej cytryny”.
Współcześnie uprawa pigwy pozostaje działalnością dość niszową – w 2020 r. na świecie wyprodukowano niespełna 700 tysięcy ton owoców. Masową produkcją trudnią się przede wszystkim Turcja, Chiny i Uzbekistan. W krajach europejskich, w tym w Polsce, uprawa ma charakter raczej hobbystyczny, a drzewa pigwy często towarzyszą po prostu jabłoniom i gruszom w owocowych sadach.
Alkoholowe napoje z pigwy
Charakterystyczny aromat owoców Cydonia oblonga stał się inspiracją do szeregu trunków. Na Bałkanach słodkie, dojrzałe na pełnym słońcu owoce są bazą do produkcji destylatu o stężeniu alkoholu od 42 do nawet 60%. W Alzacji i Szwajcarii preferuje się natomiast raczej słodsze, łagodniejsze likiery.
Polska nalewka z pigwy to wynik maceracji świeżych owoców w spirytusie, wódce, a najczęściej mieszance obu. Sam proces trwa kilkanaście tygodni, w czasie których naturalne bogactwa pigwy przedostają się do alkoholu, nadając mu niepowtarzalny smak. Ważnym składnikiem receptury jest również cukier. Finalna nalewka ma zazwyczaj ok. 35% alkoholu i wyrazisty, słodki smak.
Skład nalewki pigwowej
Walory zdrowotne nalewki pigwowej są oczywiście wynikową związków chemicznych obecnych w skórkach i miąższu cierpkich owoców. Warto wiedzieć, że w medycynie ludowej od setek lat wykorzystywano je do leczenia niestrawności oraz choroby wrzodowej żołądka. Jak odnosi się do tych faktów współczesna nauka?
Owoce Cydonia oblonga pod względem odżywczym są przede wszystkim bogate w witaminę C. Ponadto zawierają też śladowe ilości żelaza, potasu oraz witamin z grupy B, ale warto mieć świadomość, że jeden owoc nie pokrywa nawet kilku procent naszego dziennego zapotrzebowania w tym zakresie. Lecznicza moc pigwówki ma związek przede wszystkim z zawartością fenoli oraz pektyn. W badaniu opublikowanym w 2012 r. przez irańskich naukowców alkoholowy ekstrakt z owoców pigwy okazał się bogaty w oba typy związków. Podany szczurom, u których wcześniej sztucznie wywołano wrzodziejące zapalenie jelit, okazał się znacząco łagodzić stan zapalny i redukować wielkość wrzodów.
Według badania węgierskich naukowców z 2013 r. miąższ i skórki pigwy są szczególnie bogate w kwasy kafeolikwinowe, rutynę, a także flawonolowe glikozydy, m.in. kaempferol. Łącznie w tkankach owoców zidentyfikowano aż 26 związków polifenolowych. Sugeruje się, że ich skoncentrowany przeciwzapalny efekt może mieć korzystny wpływ nie tylko na choroby układu pokarmowego, ale także alergie, a nawet hamowanie rozwoju zmian nowotworowych.
W 2018 r. ukazało się ciekawe studium pakistańskich badaczy, którzy porównali skład kilku odmian pigw. Z analizy okazało się, że obecne w miąższu związki fenolowe wykazują silne działanie antyoksydacyjne, przeciwzapalne, przeciwalergiczne i przeciwbakteryjne.
Na jakie dolegliwości poleca się nalewkę z pigwy?
Alkoholowy ekstrakt z pigwy ma zazwyczaj bursztynowy zapach i fantastyczny aromat. Przede wszystkim polecany jest jako wspomaganie dla układu pokarmowego, zarówno po przejedzeniu, jak i przy poważniejszych problemach gastrycznych przebiegających ze stanem zapalnym. Niewielkie ilości przyjmowane regularnie po posiłkach łagodzą mdłości, pobudzają metabolizm, a nawet mogą ułatwiać chudnięcie.
Nalewka z pigwy może również wzmacniać siły odpornościowe organizmu. W sezonie jesienno-zimowym, gdy bakcylów wokół jest pod dostatkiem, działa rozgrzewająco, ale także odkażająco oraz przeciwzapalnie. W czasie przeziębienia może poprawiać samopoczucie i łagodzić kaszel. Ponadto wysoka zawartość witaminy C oraz rutyny to dobra wiadomość dla układu sercowo-naczyniowego. Okazyjny kieliszek pigwówki ma chronić przed nadciśnieniem, chorobami serca i zaburzeniami krążenia. Istnieje też podejrzenie, że konsumpcja pigwy pod różnymi postaciami, łącznie z alkoholowym ekstraktem, może obniżać ryzyko rozwoju raka.
Przepis na nalewkę z pigwy
Składniki:
- 1 kg oczyszczonych owoców pigwy
- 500 g cukru
- 1 l alkoholu 70%
- butelka wódki 40%
Przygotowanie:
Owoców należy zabrać ponad kilogram. Po umyciu, pokrojeniu w ósemki i usunięciu pestek waga surowca powinna wynosić o. 1 kg. Pigwę należy przełożyć do dużego słoja i zasypać cukrem. Taką mieszankę przechowujemy 3-4 dni w ciepłym miejscu, kilka razy dziennie potrząsając. W tym czasie owoce puszczą sok, a cukier się rozpuści.
W kolejnym etapie do słoja dolewamy alkohol, całość mieszamy, zamykamy za pomocą szczelnej zakrętki i odstawiamy na 3 miesiące. Po upływie kwartału zlewamy płyn, a pozostałe owoce zalewamy po brzeg wódką. Po kolejnym miesiącu pierwotną, mocną nalewkę rozcieńczamy według własnego gustu tą drugą, słabszą. Tak przygotowany napój odstawiamy jeszcze do chłodnej piwnicy lub spiżarni na pół roku.
Źródło: Hieronim Błażejak, Magazyn „Kuchnia”, nr 10/2011
Czy warto sięgać po nalewkę z pigwy?
Nalewka z pigwy jest mocnym trunkiem i jako taka jest oczywistym zagrożeniem dla zdrowia. W opinii współczesnej medycyny żadne ilości alkoholu nie są dla organizmu obojętne i lepiej jest się od jego konsumpcji powstrzymywać. Co gorsza, sięganie po kieliszek dla kurażu czy poprawy nastroju może być prostą drogą do choroby alkoholowej.
Pragmatycy podkreślają jednak, że od chorób lepiej niż wyrzeczenia chroni umiar. Okazyjne sięgnięcie po pigwówkę na pewno nie uczyni z człowieka alkoholika i nie zniszczy mu wątroby. Aromatyczna nalewka może tymczasem być przyjemnym i relaksującym „zastrzykiem” przeciwzapalnych związków, które przysłużą się układowi trawiennemu, krążeniowemu oraz ogólnemu samopoczuciu.
- „A study of the effects of Cydonia oblonga Miller (Quince) on TNBS-induced ulcerative colitis in rats” M. Minaiyan i in., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3501898/, 15/02/2023;
- “A review of nutritional value and putative health-effects of quince (Cydonia oblonga Mill.) fruit” Hegedûs, A i in., https://www.researchgate.net/publication/329633335_review_of_nutritional_value_and_putative_health-effects_of_quince_Cydonia_oblonga_Mill_fruit, 15/02/2023;
- “Comparison of bioactive compounds and health promoting properties of fruits and leaves of apple, pear and quince” Aneta Wojdyło i in., https://www.nature.com/articles/s41598-021-99293-x, 15/02/2023;
- “Chemical composition and antioxidant activity of quince fruit pulp collected from different locations” Mohsin Rasheed i in., https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/10942912.2018.1514631, 15/02/2023;
- „Quince liquer” Ashley Adamant, https://adamantkitchen.com/quince-liqueur/, 15/02/2023;




