Bromelina, czyli ananasowe panaceum na kaszel, alergię i ból stawów?

Wiele troskliwych mam w ramach dbałości o zdrowie podaje swym pociechom witaminę C. Z naukowego punktu widzenia skuteczniejszą formą prewencji, a nierzadko i terapii, jest jednak bromelina (bromelaina). Pozyskiwany z ananasów suplement zaskakuje szerokością zastosowań przy jednoczesnym bezpieczeństwie użytkowania. Redukując chroniczne dolegliwości stawów, dróg oddechowych czy układu krążenie, może być cennym uzupełnieniem domowej apteczki, dla juniorów i seniorów. Jak działa bromelina i kiedy warto ją stosować?

1. Co to jest bromelina?
2. Zdrowotne zastosowania bromeliny
3. Bromelina w służbie serca
4. Na ból i urazy
5. Bromelina przeciw infekcjom
6. Inne potencjalne korzyści z suplementacji bromeliną
7. Skutki uboczne i przeciwwskazania
8. Dla kogo bromelina?

Po raz pierwszy na świecie bromelinę wyizolował w 1891 r. wenezuelski chemik Vincente Marcano. Rok później, po dokładanym przebadaniu, nowy związek otrzymał nazwę w nawiązaniu do roślin z rodziny bromeliowatych (Bromeliaceae).

Co to jest bromelina?

Bromelina jest enzymem proteolitycznym – czyli rozkładającym białka – pozyskiwanym z ananasa, a dokładniej jego łodygi. Obecna jest również w miąższu i soku owoców, ale jest to źródło zdecydowanie mniej opłacalne. W Tajlandii i Malezji, czyli krajach słynących z produkcji ananasów, bromelina jest cennym produktem ubocznym izolowanym z opadów uzyskanych w przetwórstwie.

Pod względem chemicznym bromelina jest mieszanką związków takich jak peptydazy, fosfotazy, glukozydazy, peroksydazy, celulazy oraz glikoproteiny. Aby ją wyizolować wykorzystuje się skomplikowany proces filtracji, odwirowania i liofilizacji, a końcowym produktem jest intensywnie żółty proszek. Jako suplement jest on najczęściej sprzedawany w kapsułkach. Standardowe dawkowanie dla osób dorosłych wynosi 40-400 mg dziennie.

Zdrowotne zastosowania bromeliny

Stosowana doustnie jako suplement diety, bromelina jest bardzo dobrze przyswajalna z układu pokarmowego w swojej aktywnej formie. Aż 40% enzymu wchłaniane jest w jelitach, a już po godzinie od przyjęcia we krwi obserwuje się jego maksymalny poziom. W ciągu czterech godzin stężenie jest na tyle duże, że pozwala zaobserwować szereg właściwości prozdrowotnych.

Bromelina w badaniach in vivo wykazuje działanie przeciwzapalne, antybiotyczne oraz przeciwzakrzepowe. Skutecznie rozkłada białka, działa przeciwbólowo, przeciwobrzękowo, a ponadto wspomaga regenerację tkanek oraz zwiększa poziom absorpcji różnych leków, w tym niektórych antybiotyków. Oprócz farmakologii wykorzystywana jest w kosmetyce, przemyśle włókienniczym, spożywczym oraz browarniczym.

Bardzo obiecująco prezentują się badania na temat wykorzystania bromeliny do walki z nowotworami, a także zewnętrznego leczenia ran. Wydaje się również działać jako immunomodulator, czyli związek oddziałujący na układ odpornościowy.

Bromelina w służbie serca

Jedną z kluczowych właściwości bromeliny jest redukcja lub wręcz hamowanie agregacji płytek krwi oraz ograniczanie procesu krzepnięcia. Naukowcy wyjaśniają bardziej dogłębnie, że ananasowy enzym zapobiega syntezie białek takich jak fibryna, które odpowiedzialne są za formowanie skrzepów.

Efekt ów pożądany jest u osób cierpiących na choroby układu sercowo-naczyniowego, zagrożonych udarami i zawałem. Bromelina przeciwdziała również zakrzepicy żył głębokich oraz embolii płucnej i może obniżać śmiertelność z nimi związaną – tylko w Stanach Zjednoczonych z tego powodu rocznie umiera 100-300 tysięcy ludzi. 

Na ból i urazy

Jednocześnie bromelina potrafi skutecznie redukować ból i obrzęki. W badaniach (Akhatar i in., 2004) okazała się wydatnie redukować bóle kolan związane z chorobą zwyrodnieniową i polecana jest już oficjalnie jako zdrowsza alternatywa dla niesterydowych środków przeciwzapalnych. Bromelina wspomaga pacjentów cierpiących na schorzenia reumatyczne również swoim przeciwzapalnym działaniem – ogranicza ona produkcję interleukin i cytokiny TNF-α, po tym jak komórki układu odpornościowego zostaną już odpowiednio zaktywizowane.

Jej działanie było już testowane w kontekście łagodzenia bólów neuropatycznych, pourazowych i pooperacyjnych. Poleca się ją m.in. sportowcom ciepiącym na nagłe kontuzje przebiegające z silnym bólem i obrzękiem, jak również pacjentom po zabiegach dentystycznym typu usuwanie zębów mądrości.

Bromelina przeciw infekcjom

Badania in vitro dowodzą, że bromelina aktywnie oddziałuje na komórki układu odpornościowego. Tym samym może nie tylko pomagać w terapii chorób autoimmunologicznych, ale także chronić przed sezonowym spadkiem odporności i klasycznymi infekcjami okresu jesienno-zimowego. Bardzo obiecujące są studia w zakresie leczenie przewlekłego zapalenia zatok u dzieci w oparciu o bromelinę właśnie. Suplementacja wydaje się redukować uczucie zatkanego nosa, ograniczać kaszel i katar oraz wspomagać oddychanie.Jednocześnie bromelina posiada silne działanie antybiotyczne zwalczając rozwój takich bakterii jak Vibrio cholera oraz Escherichia coli. W przypadku tej ostatnie hamuje również produkcję enterotoksyny i może być pomocna w zwalczaniu biegunki pochodzenia bakteryjnego. Na dodatek wydaje się intensyfikować działanie antybiotyków, zwiększając ich stężenie w krwi i moczu, co może być przydatne w terapii infekcji spowodowanych m.in. gronkowcem złocistym czy zapalenia płuc. Poza tym bromelina zwalcza pasożyty wewnętrzne oraz grzyby powodujące choroby skóry.

Inne potencjalne korzyści z suplementacji bromeliną

Bardzo obiecująco prezentuje się potencjał bromeliny w zwalczaniu alergii wziewnych. Zmieniając liczebność populacji limfocytów odpowiadających za reakcje uczuleniowe, enzym z ananasa może redukować uporczywe objawy typu katar, obrzęk śluzówki i kichanie, a nawet zmniejszać nasilenie astmy.

Bromelina wydaje się być również skuteczna z ograniczaniu aktywności nowotworów i zapobieganiu złośliwym przerzutom. W szczególności okazuje się hamować wzrost komórek raka piersi i jelita grubego oraz powodować apoptozę (planowaną śmierć) komórek raka skóry. Odpowiednio modyfikowana może również wspomagać terapię najtrudniejszych do leczenia nowotworów trzustki oraz wątroby. Coraz więcej mówi się o synergistycznym zastosowaniu bromeliny wraz z klasyczną chemioterapią.

Wreszcie, stosowana zewnętrznie (maść lipidowa o stężeniu ok. 30%) bromelina jest uznanym lekiem na poparzenia. Jej enzymatyczny potencjał pozwala skutecznie pozbyć się martwiczej tkanki i jednocześnie wspomaga odnowę naskórka. Uważa się, że dzięki temu jest doskonałą alternatywą dla chirurgicznego usuwania martwych warstw tkanki, chroniąc pacjenta przed koniecznością poddawania się narkozie. Na podobnej zasadzie ekstrakt z bromeliny wykorzystywany jest do leczenia trudno gojących się ran.

Skutki uboczne i przeciwwskazania

Bromelina uważana jest za substancję o bardzo niskim indeksie toksyczności.  Aplikowana psom w bardzo dużych dawkach przez okres 6 miesięcy nie wywołała żadnych obserwowalnych skutków ubocznych. W kolosalnych dawkach 1500 mg na 1 kg wagi ciała nie wykazała też u szczurów działania rakotwórczego ani teratogennego (szkodliwego dla płodu).

Nie oznacza to, że przyjmowanie bromeliny nie wiąże się z żadnymi skutkami ubocznymi. Najczęściej obserwuje się rozstroje żołądka obejmujące wymioty, nudności i biegunkę, rzadziej zmęczenie, letargiczność oraz palpitacje serca. U kobiet może również dojść do nasilenia krwawień menstruacyjnych. Ze względu na przeciwzakrzepowe działanie bromelina nie powinna być stosowana przed żadnymi zabiegami chirurgicznymi, gdyż stanowczo zwiększa ryzyko krwotoków. Z tych samych względów nie poleca się jej również kobietom ciężarnym, zwłaszcza przed porodem.

Bromelina może powodować uczulenia, więc alergicy powinni zachować ostrożność – natychmiastowa reakcja w postaci wysypki lub biegunki może być oznaką uczulenia. Poza tym enzym z ananasa nie jest polecany osobom cierpiącym na zaburzenia pracy wątroby oraz nerek.

Dla kogo bromelina?

Bromelina jest bardzo atrakcyjnym suplementem, który może oferować znacznie więcej korzyści prewencyjnych i terapeutycznych niż tak często łykane witaminy. W szczególności warto polecić ją osobom przewlekle cierpiącym na bóle różnego pochodzenia oraz schorzenia dróg oddechowych, w tym pochodzenia alergicznego. Przyjmowana w okresach nasilenia dolegliwości ogranicza spożycie „cięższych” leków obarczonych znacznie poważniejszym skutkami ubocznymi.Suplementację bromeliną po konsultacji z lekarzem prowadzącym rozważyć powinni również pacjenci leczący się z powodu chorób serca oraz nowotworów. Nie jest to lek, który może zastąpić klasyczną terapię, ale w wielu przypadkach może okazać się wartościowym wspomaganiem, o ile nie ma medycznych przeciwwskazań.

Bibliografia