Pokrzywa - właściwości, działanie i zastosowanie pokrzywy

Spotkać ją można dość łatwo, a kto miał z nią bliski kontakt, ten nie żywi do niej ciepłych uczuć. Pokrzywa zwyczajna to chwast, który rośnie dziko w zaroślach, ogrodach, na łąkach, pastwiskach, w lasach i w rowach. Pokrzywa zwyczajna kojarzona jest głównie z pieczeniem, swędzeniem i bąblami. Mimo, iż przez swoją parzącą naturę pokrzywa zwyczajna uprzykrza życie ludziom, to jest bardzo cenną rośliną, którą z powodzeniem można wykorzystać w kuchni, kosmetyce i lecznictwie. Nadszedł czas na to, by zrehabilitować pokrzywę zwyczajną!

1. Pokrzywa zwyczajna sprzyja zdrowiu i urodzie
2. Pokrzywa zwyczajna wykazuje właściwości przeciwbólowe
3. Pokrzywa zwyczajna pomaga przy alergiach sezonowych
4. Pokrzywa zwyczajna jest lekiem na całe zło
5. Pokrzywa zwyczajna w kuchni
6. Dlaczego warto włączyć pokrzywę zwyczajną do diety?

Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica L.), nazywana także pokrzywą dwupienną, pokrzywą parzącą, pokrzywą wielką, to jednoroczna roślina. W formie dzikiej można ją spotkać w Azji, Europie, Ameryce Północnej i Afryce Północnej. Jako chwast porasta ziemie w okolicy domostw, ogrodów, pastwisk, polan, lasów liściastych, okolicy jezior czy poboczy dróg. Ze względu na skład chemiczny postrzegana jest jako jedna z najcenniejszych roślin stosowanych w fitoterapii.

Pokrzywa zwyczajna już w starożytności była cenioną rośliną – zarówno w kuchni i jak i w ziołolecznictwie. Hipokrates dostrzegał w tej roślinie potencjał do oczyszczania krwi. Z kolei Dioskurides i Pliniusz stosowali pokrzywę miejscowo przy gojeniu się ran, czyraków i owrzodzeń. Przez Słowian uważana była za roślinę magiczną wykorzystywaną w celu ochrony przed złymi urokami. Jak pisała Emilia Grzędzicka w „Atlasie ziół” bicie parzącą pokrzywą to klasyczny, ludowy środek przeciw artretyzmowi i reumatyzmowi.

Zgodnie ze współczesną nomenklaturą pokrzywa zwyczajna zaliczana jest do surowców roślinnych działających diuretycznie, czyli takich które zwalczają infekcje bakteryjne układ moczowego. Komisja Europejska zaleca stosowanie Urticae radix w leczeniu pierwszego i drugiego stadium przerostu gruczołu krokowego.

Poza tym pokrzywa reguluje przemianę materii, oczyszcza organizm z toksyn i kwasu moczowego, likwiduje obrzęki. Dzięki zawartości krzemionki przeciwdziała przedwczesnemu starzeniu się organizmu (krzemionka zapobiega utracie elastyczności włókien elastynowych i kolagenowych). Pokrzywę stosuje się zewnętrznie i wewnętrznie przy problemach skórnych, w łupieżu, w łojotoku, wypadaniu włosów.

Właściwości pokrzywy wynikają z jej składu. W zielu i liściach znajdziemy bogactwo witamin A, C, E i K, karoten, ksantofil, acetylocholinę, serotoninę, pochodne kumarynowe, np. skopoletynę, flawonoidy, kwas foliowy, sole mineralne takie jak - cynk, fosfor, magnez, mangan, miedź, krzem, potas, selen, sód, wapń i żelazo.

Pokrzywa zwyczajna sprzyja zdrowiu i urodzie

Ten niepozorny, parzący chwast jest istną bombą antyoksydacyjną. Wysoka zawartość witaminy C i związków fenolowych sprawia, że pokrzywa wymiata z organizmu wolne rodniki, które są odpowiedzialne za starzenie się i degenerację organizmu. Dzięki temu pokrzywę można stosować przy leczeniu wielu chorób, w tym alergii, cukrzycy, chorób układu krążenia, serca, a także przy leczeniu nowotworów czy schorzeń urologicznych. Zawartość cynku, krzemu, miedzi i selenu sprawia, że pokrzywa pomaga w pielęgnowaniu urody. Poprawia wygląd cery, wzmacnia włosy i paznokcie. Oprócz tego oczyszcza organizm z kwasu moczowego i toksyn, wzmacnia odporność, poprawia przemianę materii.

Pokrzywa zwyczajna wykazuje właściwości przeciwbólowe

W medycynie ludowej znano i stosowano liście pokrzywy zwyczajnej w celu łagodzenia bólu. Biczowanie się parzącymi łodygami poprawiało ukrwienie i ruchomość stawów. Współczesne badania potwierdzają przeciwbólowe właściwości pokrzywy, które wynikają z zawartości azotanów potasu i wapnia. Dzięki pobudzaniu wydalania mocznika, kwasu moczowego i jonów chloru pokrzywa łagodzi przewlekły artretyzm i reumatyzm.

Pokrzywa zwyczajna pomaga przy alergiach sezonowych

Pokrzywa zwyczajna ze względu na zawartość związków czynnych, m.in. pochodnych tyrozyny, które wykazują działanie przeciwhistaminowe, stosowana jest w chorobach alergicznych. Badania przeprowadzone przez amerykańskich naukowców wykazały, że pokrzywa zdecydowanie łagodzi objawy kataru siennego.

Pokrzywa zwyczajna jest lekiem na całe zło

Lecznicze właściwości mają liście pokrzywy zwyczajnej (zbierane przed kwitnieniem), korzenie, a także cała roślina.

Pokrzywę zwyczajną najlepiej zbierać tuż przed kwitnieniem, wtedy ma najwięcej właściwości. Pokrzywę pokrywają parzące włoski, które zawierają kwas mrówkowy, acetylocholinę i histaminę. Przy kontakcie z pokrzywą włoski się łamią, kalecząc i parząc skórę. Dlatego pokrzywę należy zbierać umiejętnie, najlepiej przy użyciu rękawiczek.

Pokrzywa zwyczajna w kuchni

Zaraz po zerwaniu należy pokrzywę zwyczajną wysuszyć. Możemy to zrobić w jakimś suchym i zacienionym miejscu lub w piekarniku, pamiętając o tym, ze przez słońce rośliny tracą swoje właściwości lecznicze. Pokrzywę po wysuszeniu przechowujemy w szczelnie zamkniętych pojemnikach. A co można dobrego przyrządzić z pokrzywy zwyczajnej? Sok, napar, olejek, wywar, herbatę – pomysłów jest mnóstwo. Poniżej prezentujemy przepisy na pokrzywę autorstwa Amelii Romańskiej z Vege Luv.

Pesto z pokrzywy zwyczajnej

Czas przygotowania: 20 minut

Składniki:

• garść świeżych pokrzyw zwyczajnej (młode szczyty, albo listki – najlepiej majowe, zebrane przed kwitnieniem)
• 1/2 szklanki prażonych orzechów nerkowca, piniowych, albo płatków migdałowych
• sok z 1/2 limonki
• 1/3 szklanki oleju (na przykład słonecznikowego)
• szczypta soli
• 1 ząbek czosnku

Orzechy (albo płatki migdałowe) delikatnie podprażyć na patelni (uwaga, aby nie przypalić!) i zmiksować z resztą składników na gładką masę.


Koktajl z pokrzywy zwyczajnej

Składniki:

• garść młodych liści pokrzywy zwyczajnej (zebranej w niezanieczyszczonym środowisku, z daleka od dróg, niepryskanej, albo kupnej – ekologicznej)
• 1 bardzo dojrzały banan (albo 2 małe)
• 1/2 szklanki soku jabłkowego / porzeczkowego / wody / wody kokosowej
• sok z 1/2 cytryny
• 2 kostki lodu

Składniki zmiksować i od razu spożywać.

Dlaczego warto włączyć pokrzywę zwyczajną do diety?

Powszechna i wszechobecna pokrzywa jest jedną z najłatwiej rozpoznawalnych roślin - a jeśli nie masz pewności, po prostu przesuń palcami po jej włochatych listkach, a na pewno się dowiesz,  że to właśnie z nią masz do czynienia! Gdy parzące ciepło rozchodzi się po naszych palcach, to znak, że koktajl chemiczny zaczyna przepływać przez naszą krew.

Te ożywiające związki kiedyś uważano za po prostu kwas mrówkowy, ale teraz wiemy, że są one o wiele bardziej złożonym zestawem różnych składników odżywczych, które mogą zmniejszać stany zapalne, objawy kataru siennego, obniżać ciśnienie i poziom cukru we krwi. Jeśli jesteś ciekawy/ciekawa właściwości odżywczych pokrzywy spróbuj dodać tę parzącą roślinę do swojej diety.

Bibliografia

1. Lutomski J, Hasik J; “Fitoterapia w urologii”; ;
2. Emilia Grzędzicka; “Ilustrowany atlas ziół”; ;
3. Marzena Pieszak, Przemysław Ł. Mikołajczak; “Właściwości lecznicze pokrzywy zwyczajnej (Urtica dioica L.)”; Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich w Poznaniu, Zakład Farmakologii i Biologii Doświadczalnej;
4. Karolina Jakubczyk, Katarzyna Janda, Sylwia Szkyrpan, Izabela Gutowska, Jolanta Wolska; ; “Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica L.) – charakterystyka botaniczna, biochemiczna i właściwości prozdrowotne”; Zakład Biochemii i Żywienia Człowieka Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie;
5. “6 Evidence-Based Benefits of Stinging Nettle”; data dostępu: 2019-05-17
6. Jakubczyk, Karolina & Janda, Katarzyna & Szkyrpan, S & Gutowska, Izabela & Wolska, J. (2015).; “Stinging nettle (Urtica dioica L.)--botanical characteristics, biochemical composition and health benefits. 61. 191-198. ”; Pom J Life Sci 2015, 61, 2, 191 –198;