Tauryna – właściwości, działanie i zastosowanie tauryny

Tauryna większości z nas kojarzy się z dobrze rozpoznawalną marką napojów energetyzujących. W rzeczywistości tauryna jest o wiele bardziej uniwersalną substancją, której nazwa, owszem, pochodzi od męskiego przedstawiciela gatunku krowy – z greckiego byk brzmi bowiem „taurus”. Wbrew opiniom obiegowym tauryna nie jest jednak pozyskiwana z byczych jąder!

1. Tauryna a sprawa byków
2. Fizjologiczna funkcja tauryny
3. Tauryna jako dodatek do napojów energetycznych
4. Tauryna jako lek?
5. Bezpieczeństwo stosowania tauryny

Tauryna jest swego rodzaju przyrodniczym ewenementem, będąc jednym z bardzo nielicznych kwasów sulfonowych, które występują samoczynnie w naturze. Dokładniej jest to kwas 2-aminetanosulfunowy (C2H7NO3S), czyli związek o charakterze aminokwasu biogennego, a więc nietworzącego białek w organizmach żywych. W ciele człowieka występuje przede wszystkim w żółci wątrobowej, ale także w mięśniach oraz jelitach.

Tauryna a sprawa byków

Taurynę odkryto po raz pierwszy w 1827 r. z próbki żółci pochodzącej od byka. Niemieccy naukowcy, który dokonali odkrycia - Friedrich Tiedemann i Leopold Gmelin – nazwali więc nowy związek wykorzystując skojarzenie z rogatym zwierzęciem. Niespełna 20 lat później Edmund Ronalds odnalazł tą samą substancję również w ludzkiej żółci. W rzeczywistości ludzki organizm zawiera 70 razy więcej tauryny niż jedna 250-mililitrowa puszka napoju energetyzującego.

Asocjacja tauryny i budzących postrach byków oparta jest na dwóch kwestiach. Po pierwsze, taurynę faktycznie udało się wyizolować z byczej spermy, ale w żadnym razie nie jest to sposób na przemysłowe pozyskiwanie tej substancji. Naukowcy uważają, że obecność kwasu 2-aminetanosulfonowego w nasieniu byków chroni plemniki przed niszczącym działaniem zimna. Po drugie, trudno o lepszy pomysł na sprzedaż idei napoju, który postawi człowieka na nogi i doda mu energii do działania, niż odniesienie do rogatego króla corridy.

Współcześnie taurynę produkuje się metodą syntezy chemicznej, a dokładniej poprzez amonolizę kwasu izetionowego lub też za pośrednictwem etanoloaminy. Roczna produkcja substancji oscyluje dziś na poziomie ok. 5 tysięcy ton!

Fizjologiczna funkcja tauryny

W ludzkim organizmie tauryna pełni szereg ważnych funkcji. Produkowana jest bezpośrednio w trzustce na bazie cysteiny - aminokwasu obecnego w wysokobiałkowych pokarmach. Taurynę można również znaleźć bezpośrednio w niektórych produktach żywieniowych, przede wszystkim rybach i mięsie, a także soczewicy i serwatce. Tutaj warto zaznaczyć, że wegetarianie faktycznie mają jej mniej w swoich tkankach, ale już sama cieplna obróbka mięsa znacząco redukuje podaż tauryny.

Po co jednak naszemu ciału aminokwas, który nie buduje cząsteczek białka? Zdaniem naukowców tauryna jest przede wszystkim ważnym elementem sprawnego działania systemu sercowo-naczyniowego, gdyż redukuje poziom lipidów we krwi, obniżając ryzyko rozwoju miażdżycy. Obecna w wątrobie, ma za zadanie sprzęganie kwasów żółciowych, które następnie emulgują tłuszcze obecne w układzie pokarmowym. Mówiąc prostszym językiem, tauryna pomaga nam więc obniżać negatywne skutki zdrowotne tłustej diety.

Poza tym tauryna wydaje się wpływać na efektywność działania mięśni szkieletowych, siatkówki, nerek, a także centralnego systemu nerwowego. W tym ostatnim pełni funkcję neuroprzekaźnika i zwiększa poziom metabolizmu neuronów, co przekłada się na lepszą pracę mózgu. Tauryna obecna jest w mleku z piersi i pomaga rozwijać mózg u niemowląt – analogicznie dodaje się ą również do mleka modyfikowanego.

W ramach ciekawostki, warto dodać, że choć tauryna obecna jest w tkankach większości zwierząt, nie potrafią wcale produkować jej koty – jednym źródłem jest dla nich strawa, a w przypadku niewystarczającej podaży tauryny zwierzęta cierpią na ślepotę, choroby serca, a także zaburzenia płodności.

Tauryna jako dodatek do napojów energetycznych

Branża napojów energetycznych rośnie w niezwykłym tempie - w roku 2018 na świecie sprzedano 14.7 miliardów litrów, a do roku 2024 przewiduje się dalszy wzrost o 7% w skali globalnej. Wartość rynku ma wówczas wynieść nawet 83 miliardy dolarów!Napoje energetyczne najbardziej popularne są w grupie konsumentów w wieku 18-35 lat, a więc ludzi młodych, potrzebujących bodźców do zwiększonej aktywności. Popularnie kojarzy się je głównie z nauką i pracą intelektualną, przedłużoną jazdą autem, treningiem fizycznym, a także całonocnym imprezowaniem. Jaki wpływ ma tauryna na ów energetyzujący efekt?

Wbrew pozorom to kofeina (oraz cukier), a nie tauryna jest głównym składnikiem aktywnym w napojach typu Red Bull. Dodatek tauryny ma zwiększać potencjał nerwowego oddziaływania kofeiny, ale wielu ekspertów twierdzi, że nie ma żadnych dowodów, aby miał on faktyczny wpływ pobudzający! Warto zaznaczyć, że w jednej puszce napoju energetyzującego znajduje się zwykle 1000 mg tauryny – dla porównania 100 g ciemnego mięsa z kurczaka zawiera 200 mg.

Tauryna jako lek?

Czy tauryna podawana zewnętrznie w większych dawkach niż te produkowane przez organizm ma dla naszego zdrowia jakieś znaczenie? Nie ma jeszcze jednoznacznych dowodów naukowych w tej kwestii, ale coraz więcej studiów sugeruje potencjał farmakologiczny sztucznie syntetyzowanej tauryny przede wszystkim w kontekście leczenia niewydolności serca. Jako suplement lub lek tauryna może odgrywać istotna rolę w zapobieganiu arteriosklerozie, zawałom serca oraz zatorom. Podawanie 3 g tauryny dziennie pozwala ponoć ograniczyć masę ciała i tym samym zredukować czynniki ryzyka chorób kardiologicznych. Ponadto, w jednym ze studiów podawanie pacjentom z cukrzycą tauryny przez okres dwóch tygodniu pozwoliło obniżyć sztywność naczyń krwionośnych, ułatwiając sercu pompowanie krwi.

Tauryna wykazuje bowiem również potencjał dla diabetyków. W eksperymentach prowadzonych na szczurach, suplementacja tauryną pozwoliła ograniczyć poziom cukru we krwi bez żadnych zmian w systemie odżywiania. U osób z cukrzycą typu 2 odnotowuje się wręcz obniżony poziom tauryny w organizmie!

Wreszcie, istnieją także studia sugerujące, że tauryna może zwiększać efektywność treningu. A to wszystko dzięki usprawnianiu procesu pozbywania się obocznych produktów metabolizmu i ochronie mięśni przed stresem oksydacyjnym. Zastosowanie to ma przede wszystkim odniesienie do sportowców długodystansowych – biegaczy i cyklistów – którzy potrzebują, aby ich mięśnie pracowały intensywnie przez długi okres czasu i nie męczyły się łatwo.

Istnieją również mniej zbadane, acz obiecujące mechanizm oddziaływania tauryny na zdrowie ludzkie, m.in.:

• zapobieganie uszkodzeniom słuchu,
• wspieranie wzroku,
• hamowanie ataków epileptycznych,
• redukcja skłonności do depresji,
• ochrona tkanki wątroby przed działaniem toksyn,
• wspierania zdrowia skóry (aplikacja zewnętrzna) przede wszystkim pod kątem nawilżenia oraz redukcji blizn.

Bezpieczeństwo stosowania tauryny

Sama tauryna u ludzi zdrowych nie powinna powodować żadnych skutków ubocznych, o ile nie jest spożywana w nadmiarze. Limit 3 g na dzień uważany jest za bezpieczny dla osób dorosłych. Osoby chorujące na nerki powinny jednak ograniczyć jej stosowanie, ze względu na ogólne ryzyko, jakie aminokwasy stwarzają dla niewydolnych nerek. Ostrożność muszą zachować także chorzy na zaburzenia afektywne dwubiegunowe, które mogą zaostrzać się po spożyciu tauryny. Istnieją również pojedyncze sugestie jakoby suplementacja tauryną mogła wpływać modyfikowanie funkcji neuroendokrynologicznej, a nawet stymulowanie łuszczycy, ale są to stwierdzenia nie poparte zasadnymi dowodami naukowymi.Sporo kontrowersji wzbudziły przypadki śmierci związane z nadmierną konsumpcją napojów energetycznych. Winnym w tym przypadku nie jest jednak tauryna, ale kofeina, której nadmierne spożycie prowadzi do nieregularności w rytmie serca i możliwego zatrzymania tętna.

Bibliografia

1. WebMD; “Taurine”; data dostępu: 2019-10-09
2. Stephen Schaffer, Ha Won Kim; “Effects and Mechanisms of Taurine as a Therapeutic Agent”; data dostępu: 2019-10-09
3. Yan-Jun Xu i in.; “The potential health benefits of taurine in cardiovascular disease”; data dostępu: 2019-10-09
4. Jang-Yen Wu, Howard Prentice, ; “Role of taurine in the central nervous system”; data dostępu: 2019-10-09
5. Russell W Chesney i in.; “Taurine and the renal system”; data dostępu: 2019-10-09
6. Yukio Yamori i in.; “Taurine in health and diseases: consistent evidence from experimental and epidemiological studies”; data dostępu: 2019-10-09