Witamina T – właściwości, działanie i występowanie witaminy T

Karnityna to związek chemiczny, który nazywany jest również witaminą T, witaminą Bt czy witaminą O. Ze względu na to, że organizm ludzki potrafi ją samodzielnie wytwarzać, karnitynę w wielu środowiskach nie uznaje się za klasyczną witaminę, a za substancję witaminopodobną. Witamina T zwykle jest syntetyzowana przez organizm, ale w wyjątkowych przypadkach niezbędne jest podawanie jej pacjentowi. Jajka, drób, ziarna czy awokado to tylko niektóre źródła witaminy T w pożywieniu. Poznajmy lepiej karnitynę.

1. Charakterystyka witaminy T
2. Historia witaminy T
3. Właściwości witaminy T
4. Witamina T w kuchni

Charakterystyka witaminy T

Witamina T to związek chemiczny, który w nomenklaturze naukowej występuje pod kilkoma nazwami. Najczęściej witaminę T określa się witaminą O, witaminą B11, witaminą Bt lub karnityną. Karnityna jest 4-rzędowym związkiem amoniowym zaangażowanym w metabolizm większości ssaków, roślin i niektórych bakterii. Witamina T może występować w dwóch izomerach oznaczonych literą D i L. W temperaturze pokojowej czysta karnityna jest białym proszkiem rozpuszczalnym w wodzie. Witamina T jest rozpuszczalna w tłuszczach i jest odporna na działanie temperatury.

Witamina T  należy do specjalnej klasy składników odżywczych określanych jako quasi-witaminy lub „warunkowo niezbędne” składniki odżywcze. Te składniki obejmują również taurynę, kwas liponowy i cholinę. Zwykle są syntetyzowane przez organizm ssaków, ale mogą być konieczne do spożycia w nietypowych okolicznościach, na przykład podczas długotrwałego żywienia pozajelitowego, przez pacjentów hemodializowanych czy przez wcześniaki.

Witaminę T po raz pierwszy wyizolowano z mięśni i to właśnie od łacińskiego słowa „caro, carnis” oznaczającego mięso, pochodzi jej nazwa. Witamina ta odgrywa ważną rolę w wielu procesach zachodzących w ludzkim organizmie, m.in. w produkcji energii.

Historia witaminy T

Zdaniem dwóch badaczy, Fraenkela i Friedmana historię badań nad karnityną można podzielić na cztery etapy. Pierwszym z nich był okres jej równoczesnego odkrycia przez Gulewitscha i Krimberga oraz przez Kutschera w 1905 roku. Następnie około 1927 roku ustalono jej strukturę chemiczną. W latach 1935-65 wytyczono główne funkcje witaminy T.

Badania nad rolą metaboliczną witaminy T rozpoczęły się w latach 40. za sprawą badań Fraenkela na temat wymagań żywieniowych owadów. To, czym żywią się owady jest interesujące nie tylko z czysto naukowych pobudek, ale również ma ogromne znaczenie dla rolnictwa. Dzięki tej wiedzy łatwiej można znaleźć sposób na skuteczną ochronę roślin przed atakiem szkodników.

Od początku lat 60. XX wieku do dzisiaj odkryto szlak biosyntezy, mechanizmy transportu oraz pierwotne i wtórne niedobory witaminy T. 27 grudnia 1985 roku L-karnityna została zatwierdzona przez Amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków jako nowa jednostka molekularna pod marką Carnitor 27.

W 1989 roku Rada ds. Żywności i Żywienia orzekła, że karnityny nie trzeba spożywać w jedzeniu lub w suplementach diety, ponieważ u większości osób witamina T jest samodzielnie wytwarzana przez ich organizmy, a zdrowa ludzka wątroba i nerki syntetyzują wystarczające ilości karnityny z lizyny i metioniny. Ponadto instytucja ta nie ustaliła referencyjnych dietetycznych dawek dla tego związku.

Z przyczyn o podłożu, m.in. genetycznym, organizm niektórych osób nie może wytworzyć jej odpowiednio dużo, wtedy dostarczana jest z zewnątrz. Dodatkowe źródła witaminy T są dostępne w tabletkach nutraceutycznych lub w suplementach diety, które są powszechnie stosowane jako lek na niedobór tej witaminy.

Właściwości witaminy T

Witamina T pozytywnie wpływa na procesy pamięci oraz koncentrację, a także poprawia krzepliwość krwi. Stymuluje procesy krwiotwórcze, a także pomaga w zwalczaniu niektórych typów niedokrwistości. Pozytywnie wpływa na mięsień sercowy, czego dowodem są badania, które wykazały, że u osób stosujących witaminę T o 65% rzadziej występowały częstoskurcze komorowe niż w przypadku grupy kontrolnej. Witamina ta jest stosowana w leczeniu choroby wieńcowej, niewydolności krążenia czy miażdżycy.Witamina T pozytywnie wpływa na układ nerwowy – pobudza działanie mitochondriów i tym samym przyczynia się do ochrony przed chorobami neurodegeneracyjnymi i jest elementem ich leczenia.

Witamina T dobrze radzi sobie z likwidacją insulinoopornością, wpływającą na rozwój cukrzycy. Ten związek chemiczny reguluje poziom hormonów, a u mężczyzn pobudza ruchliwość plemników. Witamina ta pobudza procesy trawienne: żołądka, pęcherzyka żółciowego i trzustki. Witamina T dostarcza organizmowi energii oraz może odmładzać tkanki organizmu.

Witamina T jest również niezbędnym elementem wykorzystywanym przez organizm w procesie spalania tłuszczu zapasowego. Dlatego jej spożywanie jest polecane osobom, które chcą schudnąć. Jej doustne przyjmowanie ma zmniejszać ilość tkanki tłuszczowej, a zwiększać ilość tkanki mięśniowej. Nie istnieją jednak żadne jednoznaczne badania, które potwierdziłyby to założenie.

Witamina T czyli karnityna jest cząsteczką chiralną, a to oznacza, że istnieje jako dwa izomery (L-karnityna i D-karnityna), z których każdy jest odbiciem drugiego. L-karnityna występuje w organizmie oraz w żywności.

Spożywanie witaminy T jest zalecane osobom starszym cierpiącym z powodu niedożywienia, wcześniakom, a także dzieciom, u których występują zaburzenia rozwojowe spowodowane brakiem łaknienia. Karnityna jest stosowana w leczeniu wielu chorób, m.in. AIDS, zaburzeń lipidowych czy chorobie Alzheimera. Wyniki badania przeprowadzonego przez University of Catania wskazują, że karnityna wpływa na poprawę procesów poznawczych oraz zmniejsza zmęczenie. Związek ten wykorzystuje się również w terapii osób dotkniętych niewydolnością nerek, cukrzycą typu 2 czy nadczynnością tarczycy.

Przyjmowanie witaminy T może być wyjątkowo korzystne dla sportowców wyczynowych, a także dla osób zajmujących się sportami wytrzymałościowymi, na przykład dla pływaków, rowerzystów czy biegaczy długodystansowych. Witamina ta nie tylko regeneruje uszkodzone mięśnie, ale także zwiększa wytrzymałość organizmu podczas treningów.

Jak dotąd zjawisko niedoboru witaminy T czyli inaczej karnityny nie zostało zbadane w szczegółowy sposób. Natomiast w grupie eksperymentalnej przebywającej od kilku miesięcy na diecie pozbawionej zbóż, jajek oraz mięsa zaobserwowano zmniejszenie ilości płytek krwi oraz spadek apetytu. Innym skutkiem niedoboru witaminy T może być osłabienie lub zaniki mięśni szkieletowych, a także niewydolność mięśnia sercowego. Nadmiar tego związku jest wydalany razem z kałem, dlatego nie można jej łatwo przedawkować. Jak dotąd nie stwierdzono również toksyczności tej substancji. Witamina ta nie jest również rakotwórcza, mutagenna czy teratogenna.

Witamina T jest związkiem chemicznym, który wchodzi w wiele interakcji z lekami. Oddziałuje, m.in. z antybiotykami skoniugowanymi z piwalanem, takimi jak piwampicylina. Przewlekłe podawanie tych antybiotyków może prowadzić do wyczerpania tej witaminy.

Podawanie leków z fenobarbitalem, kwasem walproinowym, fenytoiną czy karbamazepiną, a także leków przeciwdrgawkowych znacznie zmniejsza stężenie witaminy T we krwi. Ponadto stosowanie kwasu walproinowego może powodować hepatotoksyczność. L-karnityna może pomóc w leczeniu toksyczności kwasu walproinowego u dzieci i dorosłych.

Witamina T w kuchni

Witamina T jest składnikiem odżywczym, które pozyskuje się poprzez syntezę zachodzącą w organizmie albo w pożywieniu. Źródła bogate w ten związek to przede wszystkim produkty pochodzenia zwierzęcego, takie jak drób, jajka, ryby, lody, ser Cheddar czy mleko. Im bardziej czerwone mięso tym zawartość karnityny jest większa. Witamina T obecna jest również we wszystkich zbożach, ziarnach dyni czy szparagach. Poniższa tabelka przedstawia zawartość tego składnika w wybranych produktach.

Osoby na zróżnicowanej diecie, bazującej na produktach odzwierzęcych, przyjmują od 60 do 180 miligramów witaminy T dziennie. Natomiast weganie dostarczają wyraźnie mniej tego składnika, tylko około 10-12 miligramów, ze względu na brak produktów odzwierzęcych w jadłospisie.

Niemal 86% witaminy T dostarczanej podczas jedzenia jest wchłaniane w jelicie cienkim, a następnie dostaje się do krwioobiegu. Nawet dieta uboga w tą witaminę na niewielki wpływ na zawartość tego składnika w organizmie, ponieważ karnityna nie ulega metabolizmowi. Najpierw jest filtrowana w nerkach, a następnie w kanalikach nerwowych wchłania się zwrotnie.

Dzienne zapotrzebowanie na witaminę T to około 15 mg. Synteza tego związku zachodząca w ciągu dnia w organizmie wynosi od 11 do 34 mg, a wraz z pożywieniem, będąc na urozmaiconej diecie ze składnikami pochodzenia odzwierzęcego, dostarcza się jej od 20 do 200 mg. Ilość karnityny na diecie wegańskiej wynosi dziennie około 1 mg.Witamina T inaczej zwana również karnityną, witaminą O czy witaminą Bt w nomenklaturze naukowej jak dotąd uznawana jest za substancję witaminopodobną. Wynika to z faktu, że pozyskujemy ją z dwóch źródeł: z syntezy zachodzącej w naszym organizmie oraz z pożywienia. L-karnitynę znajdziemy w zbożach, wołowinie, drobiu, jajach, a jej śladowe ilości również w owocach i warzywach. Witamina T korzystnie wpływa na pracę serca, nerek oraz procesów poznawczych. Stosowana jest również pomocniczo w leczeniu cukrzycy typu 2, chorób neurodegeneracyjnych czy nadczynności tarczycy.

Bibliografia