Talasoterapia (terapia morzem) – opis zabiegu, działanie i efekty talasoterapii

Talasoterapia jest jednym z typów hydroterapii, czyli leczenia wodą. Sama nazwa pochodzi od greckiego słowa „thalassa” czyli morze i odnosi się oczywiście do dobroczynnego wpływu morskiej wody na ciało i umysł. Czy kąpiele w słonych falach rzeczywiście jednak mogą wspomagać leczenie chorób? Jeśli tak, to w jakiej formie i częstotliwości należy je aplikować? Co obiektywne fakty naukowe mówią nam o talasoterapii?

1. Historia talasoterapii
2. Jak działa talasoterapia?
3. Jakie choroby leczy talasoterapia?
4. Przeciwwskazania do talasoterapii
5. Czy talasoterapia naprawdę działa?

W szerszym ujęciu talasoterapię rozumie się dziś jako korzystne oddziaływanie przebywania nad morzem. Poza kąpielami uwzględnia ona również stosowanie produktów na bazie surowców pozyskanych z morza oraz wpływ specyficznego nadbrzeżnego klimatu. Dla wielu ludzi samo wyobrażenie o wakacjach przy plaży jest już oczywiście samospełniającą się obietnicą dobrego samopoczucia. Czy jednak warto jeździć nad morze, aby się leczyć?

Historia talasoterapii

Już antyczne cywilizacje rozpoznawały potencjał i kojący wpływ morskich wód, asocjując światowe oceany z siedzibą potężnych bóstw i nadprzyrodzonych sił. Ze źródeł archeologicznych wynika, że jeszcze przed naszą erą w Afryce i Ameryce Południowej i na Karaibach poddawano się uzdrawiającym i oczyszczającym rytuałom w słonych falach. Egipcjanie ponoć inspirowali się praktykami wodnych ptaków, ibisów, które wykorzystywały słoną wodę w celach przeczyszczających. Starożytni Grecy i Rzymianie nie tylko oddawali hołd mocarnemu bogu z trójzębem, ale aktywnie wykorzystywali morską wodę do leczenia różnych fizycznych przypadłości.

O narodzinach talasoterapii jako dziedziny medycyny alternatywnej mówi się jednak dopiero od XVIII w., kiedy to we francuskiej Bretanii zaczęły powstawać pierwsze nadmorskie centra specjalizujące się w turystyce uzdrowiskowej. W tym samym czasie w Wielkiej Brytanii doktorzy aktywnie studiowali już zalety zimnych kąpieli w słonej wodzie, a w końcu w Brighton otwarto też pierwszą angielską placówkę specjalizującą się w morskiej terapii.

W XIX w. nastąpił prawdziwy rozkwit centrów talasoterapii we Francji, Włoszech i w Hiszpanii, a wodę z morza zaczęto też podgrzewać i wykorzystywać w wewnętrznych basenach i wannach. W 1867 r. po raz pierwszy użyto też terminu „talasoterapia”, a w 1904 r. dalszym wielkim przełomem stało się dowiedzenie podobieństwa między wodą morską a ludzkim osoczem. Szacuje się, że w 1935 r. u wybrzeży europejskich istniało już 400 placówek specjalizujących się w morskiej terapii, zaś w drugiej połowie XX w. liczba ta się podwoiła. W 1986 r. we Francji założono Międzynarodową Federację Talasoterapii, a Francja była też pierwszym na świecie krajem, gdzie zaczęto działanie nadmorskich centrów terapeutycznych regulować prawnie.

Jak działa talasoterapia?

Idea talasoterapii polega na założeniu, że pierwiastki śladowe znajdujące się w wodzie morskiej – magnez, potas, wapń, sód, jod, kobalt i mangan – przedostają się przez pory skóry i wchłaniane są przez tkanki ciała. W tym celu wymagana jest nie tylko odpowiednia czystość wody, ale także optymalna temperatura 34-36 stopni C.

Ponadto sam klimat morski ma obfitować w aerozole rozproszone w powietrzu, w których znajdują się cenne dla zdrowia jony, stymulujące m.in. produkcję serotoniny, neuroprzekaźnika odpowiadającego za dobre samopoczucie i odporność na stres. Do kuracji stosuje się również muszle, piasek, morską sól, glony oraz błota pozyskiwane z morza.

Przyjmuje się, że ośrodki talasoterapii nie powinny być oddalone więcej niż 800 m od linii brzegowej. Woda wykorzystywana do procedur miałaby z kolei być pozyskiwana minimalnie 10 metrów od brzegu, aby ograniczyć ryzyko skażenia. Nad przebiegiem terapii powinien zawsze sprawować pieczę lekarz medycyny. Programy kuracyjne trwają z reguły minimalnie tydzień i obejmują nawet 4-5 różnych zabiegów dziennie. Te ostatnie obejmować mogą m.in. kąpiele w basenach i wirówkach wypełnionych podgrzaną morską wodą, unoszenie się na słonej wodzie, wodzie zabiegi złuszczające z wykorzystaniem soli morskiej, wodne masaże, morską saunę, inhalacje wody morskiej, okłady z morskiego błota, terapię preparatami z glonów, a także picie odpowiednio przygotowanej wody morskiej. Ważnym elementem talasoterapii są również spacery nad brzegiem morza, pozwalające maksymalnie wykorzystać sprzyjający zdrowiu klimat.

Uwaga:
Talasoterapia nie jest uznawana przez klasyczną medycynę – zalicza się ją do kategorii medycyny alternatywnej.

Jakie choroby leczy talasoterapia?

Talasoterapia zakłada przede wszystkim, że przy odpowiedniej temperaturze elementy mineralne wody morskiej, takie jak magnez, mangan i kobalt przenikają przez skórę i wzmacniają siły obronne organizmu. Stymulacja podgrzaną wodą morską w postaci prądów ma również rozszerzać peryferyjne naczynia krwionośne.

Drobinki słonej wody rozproszone w powietrzu mają też dostawać się do pęcherzyków płucnych i wywierać na nie terapeutyczny wpływ. Nadmorskie powietrze jest co do zasady ubogie w alergeny, więc wspomaga łagodzenie uczuleń wziewnych. Ponadto podkreśla się wyższy na wybrzeżu poziom promieniowania UV, który pozytywnie wpływa na metabolizm wapnia, zmniejszając ryzyko osteoporozy. Morski klimat w sposób dowiedziony naukowo obniża również tempo oddychania i bicia serca.

Suma summarum, kąpiele w morskiej wodzie mają przynosić ulgę przy szeregu schorzeń reumatycznych, w tym chorobie zwyrodnieniowej stawów czy fibromialgii, jak również w przypadku kontuzji sportowych takich jak zwichnięcia oraz przeciążenia.  Woda morska oraz błota cieszą się także renomą w zakresie dermatologii – poleca się je m.in. na łuszczycę, egzemę, atopowe zapalenie skóry, trądzik. Ich działanie może także przyspieszać gojenie ran.  Sugeruje się również, że talasoterapia ma wspomagać funkcje endokrynologiczne, zwłaszcza tarczycy, kory nadnerczy oraz gruczołów odpowiedzialnych za funkcje seksualne.

Inhalacje słoną wodą natomiast polecane są przy problemach laryngologicznych, zwłaszcza z zatokami, uchem, nosem i gardłem, także w przypadku zwykłego przeziębienia. Wreszcie, za potencjalne korzyści wskazuje się również poprawę odporności dzięki zwiększeniu liczby białych i czerwonych krwinek.

Oprócz medycznego zastosowania talasoterapia polecana jest również w celach kosmetycznych. Bogactwo minerałów w wodzie morskiej, a także białka, polisacharydy, antyoksydanty, sterole i nienasycone kwasy tłuszczowe obecne w glonach mają działanie nawilżające, wygładzające i redukujące oznaki starzenia się skóry.

Przeciwwskazania do talasoterapii

W wielkim uproszczeniu można powiedzieć, że talasoterapia to uzdrowiskowe wakacje nad morzem, które mogą tylko pomóc, chociażby w zakresie psychologicznego relaksu. Należy jednak zwracać uwagę na klimat panującym w danej porze roku w określonym ośrodku – dla reumatyków porywisty zimowy wiatr w połączeniu nadmorską wilgocią nie muszą być najlepszym rozwiązaniem. Z drugiej strony, letnie pobyty nad morzem i korzystanie z dobrodziejstwa klimatu i morskich kąpieli stwarzają ryzyko zwiększonej ekspozycji na promienie UV, szczególnie silne w pasie przybrzeżnym. Osoby z podejrzanymi zmianami na skórze lub stwierdzonym rakiem skóry muszą więc przedsięwziąć szczególne środki ostrożności, aby chronić się przed słońcem.

Poza tym zabiegi wchodzące w zakres talasoterapii są zdecydowanie niewskazane dla osób uczulonych na jod, cierpiących na choroby infekcyjne dróg oddechowych i skóry, a także ciężkie choroby serca czy nowotwory. Kąpiele w ciepłej wodzie morskiej nie są też polecane w przypadku zaawansowanych żylaków, zakrzepicy żył głębokich, jak również ciężkiej niewydolności wątroby.

Czy talasoterapia naprawdę działa?

Powstaje pytanie, czy popularność talasoterapii wynika z mody na nadmorskie wakacje, czy też z głębszego medycznego sensu.

Istnieją badania naukowe, które potwierdzają korzystny wpływ terapii wodnej w ogóle na krążenie. Lepiej dokrwione mięśnie i tkanki oznaczają zaś większą ruchomość i mniej dolegliwości bólowych, w tym nieprzyjemnych skurczów. Także algi stosowane w talasoterapii mają poprawiać mikrokrążenie i stąd stosowane są również do zabiegów czysto kosmetycznych w nadmorskich ośrodkach spa. Rehabilitacja w wodzie w sposób potwierdzony badaniami zmniejsza też bóle i sztywność stawów oraz redukuje bóle szyi. W badaniu przeprowadzonym w 2008 r. (Andrade i in., 2008) wykazano, że ćwiczenia wykonywane w morskiej wodzie wyraźnie poprawiają kondycję i obniżają poziom dolegliwości u pacjentów z fibromialgią. Koreańskie badania z 2020 r. z kolei dowiodły, że terapia w głębokiej wodzie morskiej przyspiesza regenerację mięśni.Czy jednak minerały obecne w wodzie morskiej mogą rzeczywiście penetrować skórę i wnikać do ustroju? Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi, a wielu naukowców jest wręcz wyraźnie sceptycznych wobec tej tezy. Bez różnicy na faktyczny stan rzeczy, stanowcza większość pacjentów poddających się talasoterapii obserwuje jednak przynajmniej poprawę samopoczucia, a często i niebagatelną redukcję codziennych dolegliwości. Nad morze więc zdecydowanie warto jeździć z pozytywnym nastawieniem!

Bibliografia

1. Constantin Munteanu i in.; “Thalassotherapy today ”; researchgate.net; 2021-10-20
2. Sandra Cristina de Andrade i in.; “Thalassotherapy for fibromyalgia: a randomized controlled trial comparing aquatic exercises in sea water and water pool ”; pubmed.ncbi.nlm.nih.gov; 2021-10-20
3. Marnie Vinall; “Thalassotherapy: Does the Ocean Offer Healing Benefits? ”; healthline.com; 2021-10-20
4. Nam-Ik Kim i in.; “Changes in Fatigue Recovery and Muscle Damage Enzymes after Deep-Sea Water Thalassotherapy ”; mdpi.com; 2021-10-20
5. T.R. Zijlstra i in.; “Spa treatment for primary fibromyalgia syndrom: a combination of thalassotherapy , exercise and patient education improves symptoms and quality of life ”; ; 2021-10-20
6. EuropeSpa; “What is thalassotherapy?”; europespa.eu; 2021-10-20
7. Medical Tourism Magazine ; “Thalassotherapy and Aesthetical Tourism”; data dostępu: 2021-10-20