Cyranka modroskrzydła (Spatula discors)

Cyranka modroskrzydła to niewielki ptak wodny pochodzący z Ameryki Południowej. Należy do rodziny kaczkowatych (Anatidae), do której zaliczają się również sterniczki, gęsi i drzewice. W Polsce objęta ścisłą ochroną.

Występowanie

Cyranka modroskrzydła występuje powszechnie na terenie prawie całej Ameryki Południowej za wyjątkiem chłodniejszych obszarów Alaski i północnej Kanadzie. Czasem migruje do Europy. Można je spotkać także w Polsce, choć bardzo rzadko. Zimą migrują na południowe obszary Stanów Zjednoczonych, od Kaliforni aż po Teksas i Karaiby.

Wygląd

Cyranka modroskrzydła jest niewielkim ptakiem. Długość ciała wraz z ogonem wynosi od 37 do 41 cm, a rozpiętość skrzydeł to średnio około 58 cm. Samce są większe od samic. Masa ciała wynosi zazwyczaj od około 280 do 500 g. U tego gatunku widoczny jest wyraźny dymorfizm płciowy, podobnie jak u pozostałych ptaków z rodziny kaczkowatych. Samiec w szacie godowej ma szaroniebieską głowę. Szyja połyskuje na purpurowo. Z przodu głowy widać wyraźny, biały półksiężyc, który rozciąga się pionowo od nasady dzioba po górny brzeg oczu. Przód ciała, brzuch i boki mają jasny, płowy kolor z gęsto ułożonymi drobnymi plamkami o ciemnobrązowej barwie. Krawędzie skrzydeł są szaroniebieskie. Na skrzydłach jest też połyskujące metalicznie, zielonkawe lusterko. Niezbyt długi ogon ma czarny kolor. Oczy są niewielkie, ciemnobrązowe, dziób czarny z sinym odcieniem, a nogi mają wyraźne, żółtopomarańczowe ubarwienie. Samice są mniej kolorowe. Całe ciało jest brązowe z ciemniejszymi plamkami. Na skrzydłach można dostrzec niewielką szaroniebieską plamę. Mają także zielone, połyskujące lusterko na przedramieniu, tak jak samce. Dziób samic jest szary, a nogi żółtobrązowe. Ich odcień jest bardzo przygaszony w porównaniu do samców w szacie godowej. Poza sezonem rozrodczym samce przypominają wyglądem samice. Można je wtedy odróżnić na podstawie ubarwienia skrzydeł oraz głowy (u kaczorów jest ciemniejsza na wierzchu). Cyranka modroskrzydła jest gatunkiem monotypowym, a więc odmienne populacje nie różnią się od siebie wyglądem. Nie wyróżnia się także podgatunków. Cyranki modroskrzydłe pierzą się dwa razy w roku. W ciągu pierwszego roku życia występuje także dodatkowe, trzecie pierzenie. W celu komunikacji samce wydają wysoki gwizd, a samice delikatnie i cicho kwaczą.

Biotop

Cyranki modroskrzydłe bytują najczęściej wzdłuż brzegów wodnych, bardzo rzadko można je spotkać na otwartej przestrzeni. Ich naturalnym siedliskiem są więc niewielkie jeziora, stawy, tereny bagniste, rozlewiska i płytkie, powolne strumienie. Często kryją się w gęstej roślinności wodnej I przy brzegach. Lęgi mają miejsce na łąkach i w gęstych zaroślach blisko zamieszkiwanych przez nie zbiorników wodnych. Ptaki te odpoczywają na powalonych drzewach lub kamieniach I skałach wystających ponad powierzchnię wody.

Rozród

Sezon godowy cyranki modroskrzydłej rozpoczyna się pod koniec zimy, na przełomie lutego i stycznia. Aby przyciągnąć uwagę samic, samce wydają charakterystyczne dźwięki, przypominające wysoki gwizd. Samice wyraźnie kwaczą w równych odstępach. Cyranki modroskrzydłe budują gniazda na suchym podłożu w pobliżu zbiornika wodnego, a więc na łąkach, szczególnie turzycowych, polach i trawiastych terenach. Gniazdo przyjmuje formę niewielkiego zagłębienia wymoszczonego trawą. Tylko samice budują gniazda. Jaja składane są późną wiosną, zazwyczaj od kwietnia do maja, choć niektóre ptaki zaczynają dopiero w czerwcu. Samice składają od 10 do 12 kremowych jaj, choć coraz częściej wyprowadzane lęgi są mniejsze, po 5-6 jaj. Inkubacja jaj trwa zazwyczaj od 21 do 27 dni. Tylko samice opiekują się wyklutymi pisklętami, samce opuszczają swoje partnerki gdy te wysiadują jaja. Pisklęta samodzielnie idą do wody w ciągu pierwszej doby od wyklucia, ale pełne upierzenie i zdolność lotu uzyskują dopiero po 6-7 tygodniach. Dojrzałość płciową uzyskują po roku. Cyranka modroskrzydła może dożyć nawet do 17 lat na wolności.

Pokarm

Cyranki modroskrzydłe są wszystkożerne. Preferują drobne owady, mięczaki i skorupiaki. Ich dietę stanowią również rośliny wodne i lądowe, takie jak rdestnica, turzyce, pałka i sitowie. Mogą odżywiać się także korzeniami, ziarnami oraz nasionami. Żerują w nocy.