Orangutan (Pongo pygmaeus)
Wymiary/Budowa
Dł. tułowia wraz z głową u samców przeciętnie 95 cm, u samic 80 cm. Średnia masa ciała u samców ok. 70 kg (u niektórych nawet ponad 100 kg), u samic ok. 40-50 kg, niekiedy nawet do 80 kg. Rozpiętość ramion u dorosłego samca może dochodzić nawet do 215-240 cm. Jest to druga co do wielkości wśród małp współcześnie żyjących, o ciężkiej budowie ciała. Całe ciało pokrywa jaskrawo-rudo-kasztanowata, długa, lecz rzadka i szorstka okrywa włosowa. Duża głowa, stosunkowo małe uszy, twarz naga. Silnie zaznacza się dymorfizm płciowy, szczególnie osobliwy wygląd przyjmuje z wiekiem twarz dorosłego samca, gdyż rozwijają mu się tzw. „talerze policzkowe” – zgrubienia skóry uformowane z tkanki łącznej i tłuszczowej, nadające jej kształt wklęsłego dysku.
Występowanie
Występuje w południowo-wschodniej Azji, obecnie już tylko na wyspach Sumatra i Borneo (wyróżnia się dwa podgatunki różniące się w szczególności obszarem występowania: borneański – P.p. pygmaeus oraz sumatrzański – P.p. abelii), zasiedla mieszane lasy deszczowe na nizinach, namorzyny i lasy bagienne na wybrzeżu, lasy górskie na skałach wapiennych od poziomu morza do wysokości 2000 m n.p.m. Malajska nazwa „orangutan” oznacza dosłownie „leśny człowiek”.
Tryb życia
Aktywny około 12 h w ciągu dnia, porusza się prawie wyłącznie po drzewach, najczęściej posługuje się w tym celu wyłącznie kończynami przednimi i ostrożnymi ruchami wahadłowymi przerzuca całe ciało z gałęzi na gałąź. W nocy śpi w gniazdach prymitywnej konstrukcji, budowanych co wieczór od nowa z gałęzi i liści. Jest to zachowanie wrodzone – pochodzący z pewnego ogrodu zoologicznego osobnik, który nigdy nie miał do dyspozycji żywych gałęzi, zbudował sobie gniazdo w londyńskim Regentsparku. Jedynie stare, ociężałe samce sypiają siedząc na ziemi, oparte o pień drzewa. W czasie ulewnego deszczu przykrywają się dużym liściem. Dorosłe samce zawsze żyją samotnie, zamieszkując na Borneo terytorium o powierzchni do 2-6 km kw. Głośnym wołaniem (choć repertuar wydawanych głosów mają dość ubogi) informują o swojej obecności sąsiadujące osobniki, oznaczając granice swego terytorium. Samice z młodymi tworzą małe grupy na obszarze do 0,6 km kw. (na Sumatrze są to znacznie większe areały). Pomimo swoich dużych rozmiarów, jest małpą spokojną, flegmatyczną i milczącą.
Odżywianie
Żywi się głównie owocami, jego przysmak to owoc durianu, w poszukiwaniu którego podejmuje nieraz dalekie wędrówki. Lubi też figi, liście, korę, owady, ptasie jaja i małe gryzonie, niekiedy spożywa miód. Do picia wykorzystuje wodę zgromadzoną podczas deszczu w zagłębieniach liści.
Rozmnażanie i rozwój
W okresie rozrodczym samce wybierają na partnerki dojrzałe młode samice, z kolei one wolą dominujące samce z możliwie szerokimi „talerzami policzkowymi”. Najczęściej mogą wybierać swojego partnera i odpędzać niechcianego samca, jednak dochodzi też do gwałtów. Ciąża trwa około 265 dni, co 3-4 lata (przy stałym niepokojeniu przez ludzi przerwa może przedłużyć się do 8 lat) rodzi się jedno młode, (sporadycznie zdarzają się bliźnięta), które przez pierwszy rok pozostaje w stałym kontakcie fizycznym z matką. Dojrzałość płciową samice osiągają w wieku 7-8 lat, podczas gdy samce są na tym etapie dopiero mając 13-15 lat. Długość życia w niewoli wynosi 35-45 lat.