Strojniś nadobny (Philaeus chrysops)

Gatunek pająka o charakterystycznym, czarno-pomarańczowym ubarwieniu. Strojniś nadobny jest najczęściej spotykany na południu Europy, ale występuje również w Polsce. W naszym kraju został objęty prawną w 1995 roku. Znajduje się na „Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce”, ma status gatunku zagrożonego wyginięciem (EN, endangered).
Występowanie
Naturalnym siedliskiem strojnisia nadobnego jest rejon Morza Śródziemnego. Występuje on najczęściej na południu Europy. Poza tym można go również zaobserwować w innych rejonach Paleartyki, po warunkiem, że dany miejsce jest ciepłe i odpowiednio nasłonecznione. W Polsce znany z niewielu izolowanych stanowisk. Zaobserwowano go w Pieninach, Sudetach Zachodnich, Kotlinie Sandomierskiej oraz na Mazowszu (te rejony stanowią północną granicę występowania strojnisia nadobnego w naszym kraju). Wiele stanowisk występowania pokrywa się z obszarami objętymi ochroną poprzez program Natura 2000
Biotop
Strojniś nadobny jest gatunkiem ciepłolubnym. Występuje w nasłonecznionych miejscach, takich jak naturalne murawy kserotermiczne lub ciepłe zarośla, skały nadmorskie, rumowiska i doliny rzeczne. Nie stroni także od siedlisk ludzkich, można go spotkać na polach uprawnych lub murach budynków. W Polsce występuje na piaszczystych polanach i wydmach, choć ostatnio dokonano także obserwacji tego gatunku na wrzosowiskach oraz na murawach porośniętych niskimi krzewami, takimi jak czeremcha amerykańska oraz jeżyna. Strojniś nadobny ma duże zdolności rozprzestrzeniania się (dyspersji), znane są także przypadki jego rozprzestrzeniania się przy udziale człowieka. Obecnie największe zagrożenie dla tego gatunku stanowi przekształcanie i niszczenie siedlisk oraz zajmowanie nieużytków.
Wygląd
Ciało każdego pająka dzieli się na dwie zasadnicze części: głowotułów i odwłok. Głowotułów zbudowany jest z sześciu segmentów i potocznie określa się go „karapaksem”. Zwierzęta te poruszają się na ośmiu nogach krocznych, mają także parę nogogłaszczek oraz szczękoczułek, którymi przytrzymują i zabijają ofiary. Strojniś nadobny to jeden z największych gatunków pająków z rodziny skakunowatych w Polsce. Długość ciała samicy wynosi od siedmiu do nawet dwunastu milimetrów. U tego gatunku występuje dymorfizm płciowy, samce są mniejsze od samic, mają przeciętnie od sześciu do dziewięciu milimetrów długości. Widać także wyraźne różnice między płciami w ubarwieniu. Głowotułów samców jest ciemnobrązowy, a odwłok ma barwę krwistoczerwoną. Na środku odwłoku widoczna jest czarna plama, która przypomina kształtem ostrze dzidy. Kształt ten jest obwiedziony na biało podwójną smugą. Na brązowym głowotułowiu odznaczają się białe włoski. Samce mają dwubarwne nogi, brązowo-pomarańczowe, pokryte licznymi, jasnoczerwonymi włoskami. Niedojrzałe płciowo samce oraz samice różnią się wyglądem od samców. Ich głowotułów jest również brązowy, ale odwłok ma szary kolor, nie czerwony. Na środku odwłoku obecna jest czarna plama z białą obwódką. Obie płcie są pokryte białymi włoskami, które często są zgrupowane za przednimi oczami, przez co z daleka wyglądają jak białe plamy po obu stronach głowotułowia. Charakterystyczne ubarwienie strojnisia nadobnego pozwala na jego bardzo łatwą identyfikację w terenie, co ma szczególne znaczenie w kwestii badań nad jego biologią i działań, mających na celu jego ochronę gatunkową.
Biologia
Na cieplejszych terenach dorosłe osobniki strojnisia nadobnego są aktywne od kwietnia do sierpnia. W Polsce można je spotkać od początku czerwca do połowy września. Strojnisie są drapieżnikami i aktywnie polują na swoje ofiary. Nie buduje sieci, zamiast tego skacze na swoje ofiary. Strojniś nadobny ma doskonały wzrok, dzięki czemu potrafi wypatrzyć ofiarę z bardzo dużej odległości. Głównym składnikiem ich diety są niewielkie bezkręgowce. Strojniś nadobny ma specyficzne zwyczaje godowe. Wyraźne, jaskrawe wręcz ubarwienie samców odgrywa główną rolę podczas tańców godowych, gdy samce próbują przypodobać się samicom. Ostatecznie to samice dokonują wyboru partnera do rozrodu. Samice składają wiele drobnych jaj w szczeliny pod kamieniami i zawijają je w woreczkowate oprzędy. Młode pająki wykluwają się na początku lata.