Ekologia.pl Pogoda Wiadomości Tornada i trąby powietrzne w Polsce – anomalie pogodowe

Tornada i trąby powietrzne w Polsce – anomalie pogodowe

Tornado, Fot. Justin Hobson CC

Niepowstrzymane żywioły sieją zniszczenie na całym świecie. Od kilku lat i w Polsce można zaobserwować szalejące wichury i tornada. Analizując anomalie pogodowe, które ostatnio nawiedzają nasz kraj, można zadać sobie pytanie: czy aby pogoda nie oszalała?

Zdaniem klimatolog dr hab. Haliny Lorenc z IMGW w klimacie Polski od zawsze pojawiały się tzw. zjawiska ekstremalne na tle średnich warunków klimatycznych. Już w czasach historycznych niektóre z nich przybierały nawet postać klęsk żywiołowych. W ocenie Haliny Lorenc klimat Polski wykazuje w ostatnim 100-leciu stałą tendencją ocieplania się, stąd w atmosferze znajduje się coraz więcej energii, na skutek czego przemiany fizyczne są bardziej dynamiczne, a zjawiska atmosferyczne coraz bardziej gwałtowne.

Potwierdzeniem tej teorii mogą być wyniki z prowadzonego monitoringu trąb powietrznych na obszarze Polski za okres 1998 – 2010 w roku 2008 i 2010, kiedy to zaobserwowano zdecydowany wzrost częstości występowania trąb powietrznych w Polsce.

Uwaga, nadciąga tornado

Ekstremalne zjawiska atmosferyczne najczęściej występują w okresie wakacyjnym. Trąby powietrzne w Polsce pojawiają się w okresie od kwietnia do października. Według monitoringu IMGW, miesiącem, w którym najczęściej występują te zjawiska jest sierpień – prawdopodobieństwo wystąpienia trąby powietrznej w tym czasie wynosi 7 proc. Na drugim miejscu jest lipiec, gdzie prawdopodobieństwo to wynosi 5 proc.

Przyczyną powstawania ekstremalnych zjawisk pogodowych są nagłe wahania temperatury – wystarczy, by wartość na termometrze spadła o 2-3 kreski, a pogoda zmienia się diametralnie. Podczas takich wahań mogą wystąpić tornada lub trąby powietrzne, które są coraz częstszym zjawiskiem na mapie synoptycznej Polski. Są też niestety coraz bardziej groźne.

Maj, 2010 rok: tornado w Sępopolu w woj. warmińsko-mazurskim – kilkaset powalonych drzew, uszkodzone dachy wielu budynków

Maj, 2010 rok: „funnel cloud” koło Sochaczewa – trąba uszkodziła kilka budynków gospodarczych.

Czerwiec, 2010 rok: „dust devil” w Poznaniu – piękne zjawisko, które dosyć często występuje w Polsce. Bywa też niebezpieczne.

30 czerwca, 2011 roku: „trąba powietrzna” w Bydgoszczy – pozrywane dachy z garaży i zniszczone samochody, to efekt przejścia tornada szkwałowego, które przetoczyło się nad bydgoskim Szwederowem

14 lipca 2012 „trąba powietrzna” nad północną Polską – tornada wystąpiły między innymi w Sztumie, Osieku, Pelplinie. Zniszczone zostały 53 budynki, 25 z nich to były domy mieszkalne. Jedna osoba zginęła, a 5 zostało rannych. Z kolei trąba powietrzna, która przeszła nad Borami Tucholskimi połamała około 550 hektarów drzew.

W Polsce tornada szczególnie upodobały sobie tereny podgórskie od Śląska przez Małopolskę aż po Podkarpacie i Lubelszczyznę, gdzie strumienie napływającego powietrza są wyjątkowo skrajne pod względem temperatury. – Faktycznie z naszych obserwacji wynika, że w rejonie Częstochowy, Lubelszczyzny, Podlasia szczególnie dużo tych zjawisk występowało. Ale to nie jest tak, że jeśli tam się pojawiają trąby powietrzne to w następnym roku będzie tak samo – powiedział Artur Surowiecki z organizacji „Łowcy burz”, zajmującej się badaniem i dokumentowaniem ekstremalnych zjawisk pogodowych.

Żywioł może jednak także pustoszyć tereny centralnej Polski, a w szczególności okolice Łodzi, oraz Kujawy. Do tej pory największe szkody wyrządziła seria tornad, które przeszły nad Polską w sierpniu 2008 roku nad woj. śląskim, opolskim i łódzkim. Ocenia się, że trąba powietrzna, która przeszła w okolicach Strzelec Opolskich mogła mieć siłę nawet F4. W skali intensywności tornad (skala Fujity) jest to prędkość wiatru przekraczająca 330 km/h. Trąba powietrzna dokonała spustoszeń na autostradzie A4, unosiła samochody i zrywała piętra domów.

Polska jak Stany Zjednoczone?

W Stanach Zjednoczonych co roku odnotowuje się 800 uderzeń tornad. Jakie są konsekwencje? Setki zabitych i rannych oraz oczywiście miliardy dolarów strat. Taki scenariusz w Polsce raczej prędko nie nastąpi, ale już wiadomo, że z czasem będziemy mieli coraz więcej problemów z szalejącymi wichurami.

– U nas jest to rzadsze zjawisko niż w USA, a tylko dlatego, że mamy blokadę w postaci Alp. Łańcuch górski blokuje napływy gorących mas powietrzna, które mogłyby się zetknąć z masą chłodniejszą polarno-morską. W związku z tym jest mniejsze prawdopodobieństwo, że powstanie gwałtowny front atmosferyczny, w którym często dochodzi do zafalowań i wytworzenia nowych układów niskiego ciśnienia, co potęguje tworzące się na nim burze – wyjaśnia Artur Surowiec.

– Jako społeczeństwo musimy, niestety, zaakceptować groźne zjawiska pogodowe występujące na obszarze kraju i starać się z nimi współżyć i do nich dostosować, bowiem, jak wykazały badania, będą one coraz bardziej intensywne i będą występowały coraz częściej. Natura pokazuje nam swoją siłę. A zatem więcej pokory dla natury. – apeluje Halina Lorenc.

Najsilniejsze tornado w historii przeszło w 1925 roku przez stany Missouri, Illinois i Indiana. Tri-State Tornado miało prawdopodobnie siłę F5 (co w skali Fujity oznacza, że wiatr wiał z prędkością od 419 do 512 km/h). Wiatr przemieszczał się z niespotykaną dotąd prędkością: 117 km/h.

Dust devil – wir pyłowy lub wir piaskowy. Jest to zjawisko stanowiące zbiór uniesionych z powierzchni Ziemi cząsteczek pyłu lub piasku (w przypadku wiru piaskowego), niekiedy wraz z drobnymi przedmiotami, mający kształt wirującej kolumny o małej średnicy (do około 10 m), wysokości od kilku do ponad tysiąca metrów. (Źródło: Wikipedia)

Skala Fujity – siedmiostopniowa skala oceniająca poziom intensywności tornad na podstawie zniszczeń zabudowy i rzadziej roślin. Opracował ją w 1977 Tetsuya „Ted” Fujita z uniwersytetu w Chicago. Rozwinął ją razem z Allenem Pearsonem 1973 o długość i szerokość ścieżek. (Źródło: Wikipedia)

Funnel cloud – nie do końca rozwinięty lejek trąby powietrznej, związany z ruchem obrotowym wiatrum który ciągnie się od podstawy chmury (zwykle Cumulonimbus lub wysoki Cumulus), ale nie dotyka ziemi i wód powierzchniowych. Trąba powietrzna ma zazwyczaj kształt stożka lub igły. (Źródło: Wikipedia)

Ekologia.pl
Źródło: „Groźne zjawiska pogodowe w Polsce występujące w okresie letniej pory roku” Dr hab. Halina Lorenc, Prof. nazw. (IMGW)