Zorza polarna
Zorze polarne (aurora borealis, aurora australis) to zjawisko, obserwowane głównie w okolicach podbiegunowych, acz przytrafia się ono również nad Polską czy nawet na równiku.
Przyczyną powstawania zórz są występujące na Słońcu burze magnetyczne. Nasza gwiazda wyrzuca wówczas w przestrzeń tzw. wiatr słoneczny – protony i elektrony o niezwykle wysokim potencjale energetycznym. Docierając w pobliże Ziemi, wiatr słoneczny napotyka nasze pole magnetyczne. Elektrony, stanowiące istotną część wiatru słonecznego poruszają się po spirali wokół linii pola ziemskiego, by w pobliżu biegunów magnetycznych naszej planety zderzyć się z cząsteczkami tlenu i azotu. Wzbudzają je wówczas, co powoduje powrót obu typów cząstek do stanu podstawowego, przy jednoczesnym wypromieniowywaniu energii jako kwantów światła.
Kolory zórz polarnych są zależne od rodzaju gazu: tlen świeci na zielono i czerwono, azot w kolorze purpurowym i bordowym, wodór i hel w odcieniach błękitu i fioletu. Kolor zjawiska jest wypadkową różnej intensywności linii emisyjnych (jest ich około 270), bywają niekiedy zorze białe i żółte. Żółte powstają przy mieszaniu się barw zielonej i czerwonej. Pełne barwy zorzy pokazuje dopiero fotografia – ludzkie oko jest wrażliwe w mniejszym stopniu na kolory, w znacznie większym na natężenie światła.
Występowanie zórz polarnych wiązać należy z dużymi wysokościami. Najbardziej typowy przedział ich pojawiania się to 70-300 km nad powierzchnią Ziemi, choć są i takie, które sięgają 1000 km. Rok obecny powinien przynieść natężenie obserwacji zórz, mamy bowiem kolejne maksimum aktywności Słońca, następujące średnio co 11 lat. Ostatnie zorze nad Polską obserwowano w listopadzie 2011 r. i w styczniu roku bieżącego. Zjawisko trwa niekiedy wiele godzin i przybiera najróżniejsze formy świetlne – od szerokich pasm, poprzez świetlne łuki, zasłony, promienie etc.
Przyrodnicy wiążą lata aktywności słońca z większymi upałami latem, znaczniejszym przyrostem drzew i urodzajem płodów rolnych. Jednocześnie zorze zaburzają pole magnetyczne Ziemi i pochłaniają fale radiowe, stąd częste podczas nich kłopoty z jakąkolwiek łącznością radiową.
Zorze są widywane głownie późnym wieczorem, rzadziej nad ranem, acz zdarzają się potwierdzone ich obserwacje nawet za dnia. Co ciekawsze, nie zawsze rejestrowane są wówczas ani wiatr słoneczny, ani zaburzenia ziemskiej magnetosfery.
Ludzie potrafią sztucznie wywoływać zorze polarne – wiadomo o co najmniej dwu wybuchach jądrowych w atmosferze, podgrzewających ją do tego stopnia, iż skutkowały powstaniem zorzy i doświadczeniach anten HAARP ze sztucznym wzbudzaniem zórz polarnych. Doświadczenia obu typów spotykają jednak zdecydowany opór obrońców środowiska naturalnego.
Zjawiska, odpowiadające naszym aurora borealis, obserwowano na Jowiszu, Saturnie, Uranie i Neptunie.
