- Środowisko naturalne a środowisko geograficzne
- Środowisko naturalne a człowiek
- Destrukcyjny wpływ człowieka na środowisko naturalne
Środowisko naturalne obejmuje takie składniki przyrody, jak gleby, skały, grunty, powietrze, wody powierzchniowe i podziemne, kopaliny, a także wszystkie organizmy żywe. Tworzą go zatem elementy nieożywione przyrody (inaczej fizyczne, nieorganiczne, abiotyczne) oraz ożywione (organiczne, biotyczne).
Do elementów nieożywionych zaliczamy:
- atmosferę: powietrze, opady atmosferyczne, nasłonecznienie, temperaturę i wilgotność powietrza, wiatr (ruch powietrza), ciśnienie atmosferyczne;
- litosferę: gleba, skały, rzeźba terenu, budowa geologiczna;
- hydrosferę: wody powierzchniowe i podziemne.
Ponadto środowisko naturalne tworzy część ożywiona przyrody, czyli biosfera. Biosfera obejmuje powietrze, ląd i wodę (a więc atmosferę, litosferę i hydrosferę rozumiane jako środowisko życia organizmów żywych). Granice biosfery nie są ściśle określone – wyznacza je zasięg organizmów żywych, zamieszkujących daną warstwę Ziemi. Trzeba pamiętać przy tym, że zaliczamy do nich również zarodniki i nasiona, czyli utajnione formy życia, które bytują na większych wysokościach i głębokościach, niż pozostałe organizmy.
Środowisko naturalne obejmuje elementy ożywione i nieożywione przyrody, które pozostają w ciągłej interakcji ze sobą nawzajem, a także z człowiekiem. Fot. pixabay.com
Środowisko naturalne a środowisko geograficzne
Termin „środowisko geograficzne” nie jest tożsamy z pojęciem środowiska przyrodniczego. Uwzględnia on bowiem przekształcenia przyrody, jakich dokonał człowiek oraz związane z tym elementy antropogeniczne, a więc na przykład infrastrukturę osadniczą rolniczą i krajobraz gospodarczy, będące tworami świadomej działalności ludzkiej i efektem antropopresji.Środowisko naturalne a człowiek
Człowiek jako organizm żywy także jest integralnym elementem środowiska naturalnego i ma na nie nieustanny wpływ. Inaczej mówiąc, człowiek ciągle pozostaje w interakcji ze środowiskiem przyrodniczym. Niestety, presja jaką wywiera on na przyrodę za pośrednictwem swojej działalności zaburza często równowagę środowiska naturalnego, a więc jego nieodzowną cechę. O środowisku naturalnym mówimy więc dopóty, dopóki jest ono nieprzekształcone przez człowieka lub przekształcone w taki sposób, że pozwala to na zachowanie równowagi w poszczególnych ekosystemach. Obecność człowieka w obrębie danego środowiska nie odbiera więc temu obszarowi miana naturalnego. Człowiek może żyć w zgodzie z otaczającą go przyrodą i nie zaburzać wykształconej przez nią homeostazy. „Środowisko geograficzne”, to środowisko przekształcone przez człowieka. fir0002 | flagstaffotos.com.au [GFDL 1.2], from Wikimedia Commons
Destrukcyjny wpływ człowieka na środowisko naturalne
W wyniku antropopresji (wpływu człowieka na środowisko naturalne) i czynników degradujących, organizacje międzynarodowe stworzyły system prawny mający służyć ochronie środowiska przyrodniczego. Na jego mocy ochronie podlegają wszystkie ekosystemy.Podstawowym dokumentem prawa rodzimego, który reguluje kwestie ochrony środowiska jest Ustawa prawo o ochronie środowiska (Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku). Zgodnie z jej treścią (dział II, art. 3) przez „środowisko” rozumie się „ogół elementów przyrodniczych, w tym także przekształconych w wyniku działalności człowieka, a w szczególności powierzchnię ziemi, kopaliny, wody, powietrze, krajobraz, klimat oraz pozostałe elementy różnorodności biologicznej, a także wzajemne oddziaływania pomiędzy tymi elementami”.
pixabay.com
Inne przykłady ochrony środowiska przyrodniczego to:
- sadzenie drzew,
- reintrodukcja gatunków (jako przykład przywracania środowiska do stanu pierwotnego),
- przeciwdziałanie wycince drzew,
- poszerzanie zwierzętom dostępu do wodopojów,
- ochrona zagrożonych gatunków roślin i zwierząt,
- przeciwdziałanie kłusownictwu.
Oczyszczalnia ścieków. Fot. pixabay.com
Bibliografia
- Eldra Pearl Solomon, Linda R. Berg, Diana W. Martin, Claude A. Villee; “Biologia”; Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1996;
- Aulay Mackenzie, Andy S. Ball, Sonia R. Virdee; “Ekologia. Krótkie wykłady”; Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2015;
- Zdzisława Otałęga (red. nacz.); “Encyklopedia Geograficzna Świata, tom IX Ziemia”; Agencja Publicystyczno-Wydawnicza Opres, Kraków 1997;
- Ewa Symonides; “Ochrona przyrody”; Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 2014;
- Bożena Dobrzańska, Grzegorz Dobrzański, Dariusz Kiełczewski; “Ochrona środowiska przyrodniczego ”; Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2019;