Definicja pojęcia:

środowisko naturalne

Środowisko naturalne, środowisko przyrodnicze - to ogół elementów ożywionych i nieożywionych przyrody, które pozostają w ciągłej interakcji ze sobą nawzajem, a także z człowiekiem, który żyje w ich obrębie i ma nie wpływ. Charakterystyczną cechą środowiska naturalnego jest jego równowaga. O środowisku naturalnym możemy więc mówić wtedy, gdy dany zbiór czynników środowiskowych pozostaje w stanie równowagi biologicznej. Środowisko przyrodnicze to twór natury, w mniejszym lub większym stopniu przekształcony jednak przez działalność człowieka.
  1. Środowisko naturalne a środowisko geograficzne
  2. Środowisko naturalne a człowiek
  3. Destrukcyjny wpływ człowieka na środowisko naturalne

Środowisko naturalne obejmuje takie składniki przyrody, jak gleby, skały, grunty, powietrze, wody powierzchniowe i podziemne, kopaliny, a także wszystkie organizmy żywe. Tworzą go zatem elementy nieożywione przyrody (inaczej fizyczne, nieorganiczne, abiotyczne) oraz ożywione (organiczne, biotyczne).

Do elementów nieożywionych zaliczamy:

Ponadto środowisko naturalne tworzy część ożywiona przyrody, czyli biosfera. Biosfera obejmuje powietrze, ląd i wodę (a więc atmosferę, litosferę i hydrosferę rozumiane jako środowisko życia organizmów żywych). Granice biosfery nie są ściśle określone – wyznacza je zasięg organizmów żywych, zamieszkujących daną warstwę Ziemi. Trzeba pamiętać przy tym, że zaliczamy do nich również zarodniki i nasiona, czyli utajnione formy życia, które bytują na większych wysokościach i głębokościach, niż pozostałe organizmy.
Środowisko naturalne obejmuje elementy ożywione i nieożywione przyrody, które pozostają w ciągłej interakcji ze sobą nawzajem, a także z człowiekiem. Fot. pixabay.com

Środowisko naturalne a środowisko geograficzne

Termin „środowisko geograficzne” nie jest tożsamy z pojęciem środowiska przyrodniczego. Uwzględnia on bowiem przekształcenia przyrody, jakich dokonał człowiek oraz związane z tym elementy antropogeniczne, a więc na przykład infrastrukturę osadniczą rolniczą i krajobraz gospodarczy, będące tworami świadomej działalności ludzkiej i efektem antropopresji.

Środowisko naturalne a człowiek

Człowiek jako organizm żywy także jest integralnym elementem środowiska naturalnego i ma na nie nieustanny wpływ. Inaczej mówiąc, człowiek ciągle pozostaje w interakcji ze środowiskiem przyrodniczym. Niestety, presja jaką wywiera on na przyrodę za pośrednictwem swojej działalności zaburza często równowagę środowiska naturalnego, a więc jego nieodzowną cechę. O środowisku naturalnym mówimy więc dopóty, dopóki jest ono nieprzekształcone przez człowieka lub przekształcone w taki sposób, że pozwala to na zachowanie równowagi w poszczególnych ekosystemach. Obecność człowieka w obrębie danego środowiska nie odbiera więc temu obszarowi miana naturalnego. Człowiek może żyć w zgodzie z otaczającą go przyrodą i nie zaburzać wykształconej przez nią homeostazy.
„Środowisko geograficzne”, to środowisko przekształcone przez człowieka. fir0002 | flagstaffotos.com.au [GFDL 1.2], from Wikimedia Commons

Destrukcyjny wpływ człowieka na środowisko naturalne

W wyniku antropopresji (wpływu człowieka na środowisko naturalne) i czynników degradujących, organizacje międzynarodowe stworzyły system prawny mający służyć ochronie środowiska przyrodniczego. Na jego mocy ochronie podlegają wszystkie ekosystemy.

Podstawowym dokumentem prawa rodzimego, który reguluje kwestie ochrony środowiska jest Ustawa prawo o ochronie środowiska (Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku). Zgodnie z jej treścią (dział II, art. 3) przez „środowisko” rozumie się „ogół elementów przyrodniczych, w tym także przekształconych w wyniku działalności człowieka, a w szczególności powierzchnię ziemi, kopaliny, wody, powietrze, krajobraz, klimat oraz pozostałe elementy różnorodności biologicznej, a także wzajemne oddziaływania pomiędzy tymi elementami”.
pixabay.com
Ochrona środowiska naturalnego polega między innymi na racjonalnym gospodarowaniu elementami i zasobami przyrody. Poza tym jej głównym założeniem jest zapobieganie zanieczyszczeniom środowiska oraz usuwanie tych już powstałych. Dokonuje się tego m.in. poprzez budowę oczyszczalni ścieków, nadawanie szczególnie wartościowym terenom statusu parków i rezerwatów czy segregowanie odpadów i recykling w celu ponownego wykorzystania surowców. Narzędziem w walce o lepszy stan środowiska naturalnego jest także poszerzanie świadomości zachodzących procesów i wpajanie dobrych nawyków oraz postaw proekologicznych.

Inne przykłady ochrony środowiska przyrodniczego to:
  • sadzenie drzew,
  • reintrodukcja gatunków (jako przykład przywracania środowiska do stanu pierwotnego),
  • przeciwdziałanie wycince drzew,
  • poszerzanie zwierzętom dostępu do wodopojów,
  • ochrona zagrożonych gatunków roślin i zwierząt,
  • przeciwdziałanie kłusownictwu.
Oczyszczalnia ścieków. Fot. pixabay.com

Bibliografia

  1. Eldra Pearl Solomon, Linda R. Berg, Diana W. Martin, Claude A. Villee; “Biologia”; Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1996;
  2. Aulay Mackenzie, Andy S. Ball, Sonia R. Virdee; “Ekologia. Krótkie wykłady”; Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2015;
  3. Zdzisława Otałęga (red. nacz.); “Encyklopedia Geograficzna Świata, tom IX Ziemia”; Agencja Publicystyczno-Wydawnicza Opres, Kraków 1997;
  4. Ewa Symonides; “Ochrona przyrody”; Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 2014;
  5. Bożena Dobrzańska, Grzegorz Dobrzański, Dariusz Kiełczewski; “Ochrona środowiska przyrodniczego ”; Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2019;
Legenda. Pokaż objaśnienia oznaczeń i skrótów
Szukaj
Oceń stronę
Ocena: 4.7
Wybór wg alfabetu:
a b c ć d e f g h i j k l ł m n o q p r s ś t u v w x y z ż ź