Bioróżnorodność oceanów na granicy załamania. Czy mamy szansę na ratunek?
Bez oceanów życie na Ziemi nie miałoby szansy istnieć. To właśnie one regulują klimat, produkują tlen, pochłaniają dwutlenek węgla i są domem dla tysięcy gatunków. A jednak – jak alarmują naukowcy – bogactwo życia w morzach i oceanach jest poważnie zagrożone. Zmiana klimatu, przełowienie i degradacja siedlisk morskich prowadzą nas niebezpiecznie blisko punktu krytycznego. Ale jest jeszcze czas na działanie – pod warunkiem, że nie będziemy go marnować.
Z okazji obchodzonego 8 czerwca Światowego Dnia Oceanów, organizacja pozarządowa Marine Stewardship Council (MSC) przypomina, że ochrona bioróżnorodności mórz i oceanów to zadanie dla nas wszystkich – niezależnie od tego, czy mieszkamy nad morzem, czy setki kilometrów od niego.
Oceaniczne SOS – co mówią naukowcy
W najnowszym badaniu przeprowadzonym wśród 58 światowej klasy ekspertów ds. oceanów, aż ponad 66% wskazało zmianę klimatu jako największe zagrożenie dla bioróżnorodności mórz. Ale to nie jedyny problem – równie poważne są globalne przełowienie oraz niszczenie siedlisk morskich.
Skala problemu rośnie z dekady na dekadę. Według danych ONZ, 37,7% komercyjnie poławianych stad ryb znajduje się obecnie poza bezpiecznymi granicami eksploatacji. W latach 70. XX wieku wskaźnik ten był trzykrotnie niższy.
– Bioróżnorodność oceaniczna wykazuje dużą odporność, ale tylko wtedy, gdy nie jest fizycznie niszczona przez intensywne rybołówstwo czy eksploatację zasobów morskich – tłumaczy prof. Jan Marcin Węsławski, dyrektor Instytutu Oceanologii PAN. – Zrównoważona eksploatacja to jedyny sposób na pogodzenie interesów środowiska i ludzi.
Na szczęście nie wszystko stracone. Aż 45% badanych naukowców wyraziło umiarkowany optymizm, wskazując na rozwój polityk środowiskowych i postępy naukowe jako nadzieję na odwrócenie niekorzystnych trendów.
Zrównoważone połowy – realna ochrona morskiego życia
Kluczem do ochrony oceanicznej bioróżnorodności jest zrównoważone rybołówstwo – czyli takie, które dba nie tylko o obecny połów, ale też o przyszłość zasobów morskich.
Organizacja MSC, która od lat certyfikuje rybołówstwa działające zgodnie z rygorystycznymi standardami środowiskowymi, opublikowała właśnie raport „Preserving ocean life: How sustainable fishing supports biodiversity”, prezentujący konkretne sukcesy na całym świecie:
W Kornwalii rybacy zmniejszyli o 80% przypadki przyłowu morświnów, stosując pinger akustyczny odstraszający ssaki morskie.
Na wschodnim Pacyfiku poławiacze tuńczyka zwiększyli odsetek uratowanych rekinów żarłaczy jedwabistych do ponad 90% dzięki udoskonaleniu metod odławiania.
W RPA użycie specjalnych lin płoszących pozwoliło ograniczyć śmiertelność albatrosów podczas połowu morszczuka aż o 99%.
– To pokazuje, że troska o ocean i pozyskiwanie żywności mogą iść w parze – podkreśla Marta Kalinowska, szefowa MSC w Polsce i Europie Centralnej. – Ponad 700 rybołówstw na świecie codziennie pracuje nad tym, by ryby trafiające na nasze stoły pochodziły z odpowiedzialnych, dobrze zarządzanych łowisk.
Co możemy zrobić my – konsumenci?
W ochronie oceanów liczy się każda decyzja – również ta podjęta przy sklepowej półce. Wystarczy wybierać ryby i owoce morza z niebieskim znakiem MSC, który gwarantuje, że połów nie przyczynia się do niszczenia ekosystemów morskich.
Ale to nie wszystko. Każdy z nas może:
- ograniczyć zużycie plastiku i dbać o jego właściwą segregację,
- unikać kosmetyków z mikroplastikiem,
- edukować dzieci i bliskich na temat roli oceanów w naszym życiu,
- wspierać organizacje zajmujące się ochroną mórz,
- oraz brać udział w inicjatywach obywatelskich i lokalnych działaniach proekologicznych.
Edukacja przez zabawę – Dzień Oceanów dla dzieci
Z okazji Światowego Dnia Oceanów 8 czerwca MSC zaprasza dzieci i rodziców na edukacyjne wydarzenia plenerowe w trzech miastach:
- Warszawa – Zoo
- Łódź – Orientarium
- Gdynia – Akwarium Gdyńskie
Na najmłodszych czekają gry, warsztaty, quizy i konkursy z nagrodami. A dla tych, którzy nie mogą być na miejscu, MSC przygotowało bezpłatne materiały edukacyjne online oraz interaktywny quiz o oceanach, dostępny na stronie: www.msc.org/pl/swiatowy-dzien-oceanow-2025.
Czas działać – zanim zgaśnie życie w oceanach
Oceany są sercem naszej planety. Dają nam tlen, pożywienie, łagodzą zmiany klimatu i są źródłem życia dla milionów gatunków. Ich przyszłość – a więc i nasza – zależy od działań podejmowanych teraz. Zmiana zaczyna się od wiedzy, współpracy i świadomych wyborów. Światowy Dzień Oceanów to dobry moment, by o tym przypomnieć.
Absolwentka Inżynierii Środowiska na Politechnice Warszawskiej. Specjalizuje się w technicznych i naukowych tekstach o przyrodzie, zmianie klimatu i wpływie człowieka na środowisko. W swoich artykułach łączy rzetelną wiedzę inżynierską z pasją do natury i potrzeby życia w zgodzie z otoczeniem. Uwielbia spędzać czas na łonie przyrody – szczególnie na Warmii, gdzie najchętniej odkrywa dzikie zakątki podczas pieszych wędrówek i wypraw kajakowych
Opublikowany: 8 czerwca, 2025 | Zaktualizowany: 29 lipca, 2025
