Finansowanie przejrzyste i skuteczne
Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej działają już od 15 lat. W tym czasie przekazały blisko 17 mld zł na dofinansowanie ponad 72 tys. zadań inwestycyjnych oraz projektów edukacyjnych i badawczych. O przyszłości Funduszy rozmawiamy z dr. Przemysławem Gonerą, Przewodniczącym Konwentu Prezesów Zarządów Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Prezesem Zarządu WFOŚiGW w Poznaniu.
Mija piętnasty rok od utworzenia Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. W jakim stopniu przyczyniają się one do poprawy stanu środowiska w Polsce?
Dzisiaj nikt nie kwestionuje potrzeby oczyszczania ścieków, zagospodarowania odpadów, czy szerokiego wprowadzania odnawialnych źródeł energii. Jednak na progu lat dziewięćdziesiątych XX w. w Polsce nie było to oczywistością. A właśnie wówczas z całą ostrością ujawniły się problemy wynikające z wieloletnich zaniedbań w ochronie środowiska. Konieczne było podjęcie szybkich i skutecznych działań. Wiązały się one z ogromnymi nakładami finansowymi, a środków brakowało. Szansą było powołanie w roku 1993 Wojewódzkich Funduszy Ochrony i Środowiska i Gospodarki Wodnej, które przejmowały wpływy z tytułu opłat i kar za użytkowanie środowiska i przeznaczały je na dofinansowanie inwestycji ekologicznych. Samodzielne, posiadające osobowość prawną Fundusze, nie tyle administrują tymi wspólnymi środkami, ile nimi gospodarują. Rozsądnie udzielane pożyczki i dotacje zachęcają inwestorów do podejmowania przedsięwzięć oraz prowadzą do stałego zwiększania środków przeznaczanych na ochronę środowiska.
Czy jest ich wystarczająco dużo?
Przez 15 lat działalności WFOŚiGW przekazały blisko 17 mld zł na dofinansowanie ponad 72 tys. zadań inwestycyjnych oraz projektów edukacyjnych i badawczych. Tylko w roku 2006 wspierały one realizację ponad 12 tys. przedsięwzięć ekologicznych, w wyniku których rozbudowano ponad dwa tysiące oczyszczalni ścieków, sieć kanalizacyjna zwiększyła się o 30,5 tys. km, a emisja dwutlenku węgla zmniejszyła się o 18 mln ton. Co czwarta zainwestowana w ochronę środowiska złotówka pochodzi z Funduszy. Dzięki rzetelnemu gospodarowaniu środkami na dofinansowanie przeznaczają one znacznie więcej środków – w ostatnich latach około półtora miliarda złotych – niż wpływa do nich z tytułu opłat i kar za użytkowanie środowiska, które wynoszą około 700 mln złotych.
Mimo tych dobrych wyników ekonomicznych, Funduszom zarzucano rozrzutność i niewłaściwe gospodarowanie wspólnymi środkami…
Zasady przyznawania pomocy przez Fundusze są jasno określone. Procedura postępowania jest przejrzysta i decydujące znaczenie ma uzyskiwany efekt ekologiczny. Samodzielność Funduszy nie oznacza, że są one poza kontrolą. Są nadzorowane i rozliczane z działalności przez samorząd wojewódzki. W radzie nadzorczej każdego Funduszu z mocy ustawy zasiadają przedstawiciele ministra środowiska oraz organizacji gospodarczych i ekologicznych, którzy mają wpływ na określanie kierunków wydatkowania wspólnych pieniędzy. Działalność Funduszy jest także bieżąco kontrolowana przez wyspecjalizowane instytucje, takie jak NIK i izby skarbowe. O jakichkolwiek nieprawidłowościach i nadużyciach nie ma więc mowy.
Jednak jeszcze niedawno głośno było o planach ich likwidacji.
Przeciwko takim zamierzeniom jednoznacznie wypowiedział się nowy minister środowiska, prof. Maciej Nowicki. Podczas niedawnych targów POLEKO podkreślił on, że system Funduszy się sprawdził, przynosi dobre efekty i tylko jego działalność zagwarantuje pełne wykorzystanie środków unijnych. Fundusze są bowiem naprawdę sprawnym i rzetelnym narzędziem umożliwiającym finansowanie przedsięwzięć ekologicznych oraz realizowanie rządowej polityki ekologicznej zgodnej z zasadą zrównoważonego rozwoju kraju. Są potrzebne tym bardziej, że wchodzimy w decydujący okres wywiązywania się z osiągnięcia norm środowiskowych przyjętych przez Polskę w Traktacie Akcesyjnym. Rolę i znaczenie WFOŚiGW w osiąganiu tych celów docenił minister środowiska, który zawarł umowy o ich uczestnictwie jako instytucji wdrażających w realizacji zadań w dwóch osiach priorytetowych Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. W jego ramach w latach2007-2013 zostanie przeznaczonych ponad 36,3 mld euro, w tym ze środków Unii Europejskiej będzie pochodziło 27,8 mld euro.
Fundusze mają w nazwie wyraz „wojewódzkie”, jak więc układa się współpraca z samorządami?
Samorządy są głównymi beneficjentami naszej pomocy – ponad 80% środków trafia do gmin i powiatów. Doceniają działalność Funduszy jako sprawnych i rzetelnych regionalnych instytucji finansów publicznych. Niektóre samorządy wojewódzkie postanowiły wykorzystać wiedzę oraz doświadczenie WFOŚiGW i włączyły je w realizację regionalnych programów operacyjnych. Z Marszałkiem Województwa Wielkopolskiego podpisaliśmy porozumienie, na mocy którego WFOŚiGW w Poznaniu zostaną przekazane zadania związane z pełnieniem funkcji Instytucji Pośredniczącej dla Priorytetu III„Środowisko Przyrodnicze”, realizowanego w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013. Na działania w ramach Priorytetu III „Środowisko Przyrodnicze” przewidziano ogółem 173,8 mln euro. Jako instytucja pośrednicząca WFOŚiGW będzie m.in.: dokonywać naboru i oceny projektów, akceptować listy rankingowe, zawierać umowy o dofinansowanie projektów, prowadzić kontrole i monitoring ich realizacji oraz dokonywać płatności na rzecz beneficjentów.
Współudział w tych przedsięwzięciach stawia przed WFOŚiGW nowe wyzwania.
Jesteśmy dobrze przygotowani do ich podjęcia. W minionych piętnastu latach wojewódzkie fundusze wniosły ogromny wkład w ochronę środowiska oraz rozbudowę i unowocześnienie polskich miast i wsi. Najlepszymi świadectwami naszych dokonań są setki oczyszczalni ścieków, składowisk odpadów, zmodernizowanych budynków oraz tysiące kilometrów sieci kanalizacyjnej. Dzięki nim czystsze są otaczające nas powietrze, ziemia i wody. Wielką zasługą Funduszy jest także przyczynienie się do zmiany świadomości społecznej. Dzięki wspólnym działaniom prowadzonym z samorządami, organizacjami ekologicznymi, szkołami i wieloma ludźmi dobrej woli chronimy polskie środowisko, ratujemy wiele bezcennych przyrodniczo obszarów i poprawiamy warunki życia w wielu miejscowościach. Podstawą tych licznych ekologicznych osiągnięć są właśnie WFOŚiGW.
Dziękujemy za rozmowę.
Ekopartner 1 (195) 2008
www.ekopartner.com.pl
