Góra śmieci rośnie – dlaczego Ameryka Łacińska tonie w odpadach, a Europa daje radę?
W świecie, w którym temat zmian klimatycznych coraz częściej staje się motorem polityk publicznych, recykling odpadów nie jest już tylko modnym dodatkiem, lecz koniecznością. Jednak gdy spojrzymy na mapę globalnych wysiłków w tej dziedzinie, Ameryka Łacińska pozostaje białą plamą.
Zatrważające dane
Z danych opublikowanych przez Światowe Forum Ekonomiczne wynika, że przeciętny poziom recyklingu w regionie Ameryki Łacińskiej i Karaibów oscyluje wokół 4%. To wynik dramatycznie niski, zwłaszcza na tle Europy, gdzie średnia dla krajów Unii Europejskiej wynosi około 49%. Świadczy to nie tylko o różnicy w podejściu do gospodarowania odpadami, ale też o znacznych dysproporcjach w możliwościach ekonomicznych, instytucjonalnych i kulturowych.
W wielu krajach Ameryki Łacińskiej za recykling odpowiada głównie nieformalny sektor zbieraczy odpadów. Ludzie ci, często wykluczeni z oficjalnego rynku pracy, przemierzają ulice metropolii takich jak Bogota, Lima czy Sao Paulo w poszukiwaniu plastiku, szkła i metalu, które mogliby sprzedać na wagę. Choć ich działania mają realny wkład w ograniczanie odpadów, brak integracji z oficjalnymi systemami sprawia, że trudno mówić o zorganizowanej polityce recyklingowej. W Brazylii tylko niewielki odsetek gmin posiada funkcjonujące programy recyklingu, a ogromna większość odpadów trafia na wysypiska lub do nielegalnych miejsc składowania.
Wózek zbieracza śmieci na ulicach Sao Paulo. fot. YuriArcursPeopleimages/ envato.com
Jak wygląda sytuacja w Europie?
W Europie sytuacja wygląda diametralnie inaczej. Niemcy, Austria czy Holandia od lat inwestują w nowoczesne systemy gospodarowania odpadami, a legislacja unijna stanowi skuteczne narzędzie egzekwowania ekologicznych standardów. Obowiązkowa segregacja odpadów, systemy kaucyjne i edukacja ekologiczna w szkołach sprawiły, że społeczeństwo stało się aktywnym uczestnikiem transformacji w stronę gospodarki o obiegu zamkniętym.
Polska, choć wciąż pozostaje poniżej unijnej średniej, zrobiła w ostatnich dwóch dekadach ogromny postęp. W 2004 roku recykling w naszym kraju był niemal marginalny. Dziś, według danych Europejskiej Agencji Środowiska, odzyskujemy około 41% odpadów komunalnych. Choć wiele pozostaje do zrobienia — zwłaszcza w zakresie ograniczenia składowania i poprawy efektywności systemów selektywnej zbiórki w mniejszych miejscowościach — kierunek zmian jest obiecujący.
Płonące śmieci na wysypisku w Kolumbii. Fot. collab_media/ envato
Świadomość ekologiczna – co poszło nie tak?
Problem recyklingu w Ameryce Łacińskiej nie wynika tylko z braku infrastruktury. To także efekt niskiego poziomu świadomości ekologicznej oraz braku politycznej woli. W wielu krajach regionu ochrona środowiska nadal przegrywa z pilniejszymi problemami społeczno-gospodarczymi: ubóstwem, przestępczością, brakiem dostępu do edukacji czy opieki zdrowotnej. Nie oznacza to jednak, że zmiana jest niemożliwa. Przykłady takich inicjatyw jak kolumbijska organizacja Bogotá Limpia, wspierająca integrację zbieraczy w oficjalny system zarządzania odpadami, pokazują, że oddolne i lokalne podejścia mogą być skuteczne.
Czerpać inspirację…
Europejskie doświadczenia mogłyby być źródłem inspiracji dla polityk publicznych w Ameryce Łacińskiej, o ile zostaną odpowiednio dostosowane do realiów regionu. Kluczowe będzie wsparcie instytucjonalne, współpraca międzynarodowa oraz inwestycje w edukację ekologiczną. Globalna gospodarka odpadami to system naczyń połączonych: brak recyklingu w jednym regionie świata prędzej czy później odbije się na wszystkich.
Dziennikarka, pasjonatka zdrowego stylu życia. Ekolog i właścicielka trzech psów.
Opublikowany: 26 maja, 2025 | Zaktualizowany: 29 lipca, 2025
- "World Economic Forum (2025). Why recycling has not scaled in Latin America and what can be done? https://www.weforum.org/stories/2025/05/why-recycling-has-not-scaled-in-latin-america-and-what-can-be-done/";
- "European Environment Agency (2024). Waste recycling in Europe. https://www.eea.europa.eu/en/analysis/indicators/waste-recycling-in-europe";
- "European Environment Agency (2024). Poland - Municipal waste factsheet. https://www.eea.europa.eu/en/topics/in-depth/waste-and-recycling/municipal-and-packaging-waste-management-country-profiles-2025/pl-municipal-waste-factsheet.pdf";
