Smutne oczy orangutana: historie głodu, osierocenia i tortur
Uciekają z krzykiem z płonących lasów, słabną z głodu albo są odławiane i sprzedawane próżnym ludziom bez serca. Orangutany, mimo że tak nam bliskie genetycznie, stały się ofiarą globalnej cywilizacji, a ich dramatyczne historie chwytają za serce. Niestety, żal to zbyt mało, aby uratować te piękne i mądre zwierzęta przed zagładą.
Historia Bon Bon, czyli dramat z happy endem
W marcu 2019 r. służby lotniska Ngurah Rai na Bali zatrzymały obywatela Rosji, który miał w walizce 2 gekony i 5 innych jaszczurek. W koszu pod przykryciem znaleziono silnie otumanionego lekami dwuletniego orangutana. W czasie przesłuchania zatrzymany przyznał się, że podawał zwierzęciu silne leki na każdym lotnisku, aby dowieźć go aż do domu – następnym przystankiem miała być Korea Południowa.
Bon Bon, bo tak nazwano młodego orangutana, był wybladły i miał ogromne problemy z trawieniem z powodu rozdętego lekami brzucha. Przekazany do balijskiego parku pod opiekę weterynarzy i zwierzęcych terapeutów, długo radził sobie z emocjonalną traumą. Na szczęście w towarzystwie innych orangutanów nabrał pewności siebie i po całkowitym uzdrowieniu został wypuszczony do lasu na Sumatrze.
Nie wszystkie orangutany mają jednak tyle szczęścia. Wiele z nich kończy u hodowców i prywatnych właścicieli, którzy marzą o egzotycznej maskotce. Zdarzały się już przypadki odnalezienia młodych małp, które trzymano miesiącami w drewnianych skrzynkach w ogrodzie, podając im wyłącznie banany.
Czy wiesz, że… orangutany jeszcze przed 12 tys. lat zamieszkiwały ogromną część Azji Południowo-Wschodniej. Dziś w stanie dzikim występują wyłącznie na dwóch indonezyjskich wyspach: Borneo i Sumatrze.
Orangutan Tapanuli – najrzadszy gatunek na świecie, fot. wirestock/envato
Wygłodzony Pongo
Mały Pongo wraz ze swoją mamą i siostrą przemierzał lasy Borneo w poszukiwaniu strawy – zajęcie to zajmuje orangutanom większość czasu w ciągu dnia. Ale ulubione owoce durianu rosną na przerzedzonych już obrzeżach, blisko plantacji olejowców, które rozwija się kosztem dżungli. Bo człowiek potrzebuje oleju palmowego.
Gdy orangutany przystąpiły do uczty, z okolic zaczęły rozlegać się niepokojące hałasy. Matka zostawia dzieci przy jedzeniu i idzie wysondować, czy zagraża im jakieś niebezpieczeństwo. Nigdy już nie wróci. Maluchy są zbyt małe i lekkie, aby po gałęziach przedostać się między przerzedzonymi drzewami i wrócić do gniazda – u orangutanów normalne jest, że młode pozostają z matką przez pierwszych osiem lat życia.
Pongo i jego siostra muszą zejść na ziemię i uciekać, gdzie się da. Bez matki trudno im jednak dosięgnąć gałęzi z owocami, więc zaczynają głodować. Jedzą tylko korę i liście, codziennie tracąc rezerwy tłuszczu. A ich terytorium się kurczy – z każdej strony straszą wioski i plantacje, ludzie i maszyny. Z powodu długotrwałego głodu Pongo nigdy nie osiągnie rozmiarów dużego orangutana – jeśli nie umrze z głodu, całe życie będzie mniejszy i słabszy.
Czy wiesz, że… orangutany spędzają całe swoje życia w koronach drzew. Preferują bagniste, nisko położone lasy, gdzie pełnią funkcję pieczołowitych ogrodników. Podczas skoków często łamią gałęzie przerzedzając strukturę drzew i wpuszczając więcej światła do podszycia. Konsumują łącznie ok. 400 gatunków roślin, a ich odchody to cenny nawóz dla niestrawionych nasion.
Orangutania matka z młodym, fot. Edwin-Butter/envato
Jimmy ze złamanym sercem
Orangutania matka nie odda swoich dzieci – będzie o nie walczyć, nawet gdyby miało ją to kosztować życie. Taki właśnie los spotkał matkę Jimmy’ego. Odstrzelono ją, aby bezpiecznie móc porwać jej młode i przeznaczyć je na nielegalny handel. Jimmy miał jednak szczęście, mimo przemytu i sprzedaży trafił w końcu pod opiekę starszej indonezyjskiej kobiety, która traktowała go jak własnego syna. Chociaż żył w niewoli, miał dobrą opiekę i wyżywienie, a co najważniejsze, zdołał przywiązać się do nowej mamy. I tą mu jednak zabrano.
Wprowadzenie zakazu posiadania orangutanów w Indonezji sprawiło, że Jimmy’ego w wieku 6 lat przewieziono do Camp Leakey. Zrozpaczony, ponownie opuszczony, przestał jeść i zaczął wykazywać wszystkie oznaki ciężkiej depresji. Po kilku tygodniach stęskniona kobieta odwiedziła Jimmy’ego w ośrodku, a po jej odejściu zwierzę popadło w całkowitą apatię i w ciągu dwóch miesięcy zmarło.
Czy wiesz, że… orangutan nie jest po prostu małpą. Posiada rozwiniętą świadomość, głębokie uczucia i potrafi podejmować racjonalne decyzje – na przykład wygrzebać miód z dziupli za pomocą kijka czy okryć się w czasie deszczu parasolem z liści. W Indonezji uważa się, że orangutany potrafią mówić, ale wolą milczeć z obawy, aby nie kazano im pracować. W niewoli dają się jednak nauczyć języka migowego.
Diagram przedstawiający kluczowe zagrożenia dla orangutanów; opracowanie własne, zdj. na licencji CC BY-SA
Dramat orangutanów – wstrząsające fakty:
- Wszystkie trzy gatunki orangutanów na świecie mają status krytycznie zagrożonych wyginięciem.
- Według różnych szacunków na świecie pozostało zaledwie 50-65 tys. orangutanów. Co roku zabijamy kolejne 2-3 tys.
- W ciągu ostatnich 30 lat 40% lasów Borneo uległo zniszczeniu.
- Jeśli nic się nie zmieni, do 2080 r. orangutany na Borneo stracą nawet 80% swoich siedlisk.
Orangutany tracą domy i rodziny, zamykane są w klatkach i traktowane jak zabawki. Niestety, tak długo jak będziemy chcieli oglądać te piękne naczelne w zoo i będziemy bez namysłu kupować produkty z olejem palmowym nie pochodzącym ze zrównoważonych źródeł, dramat ten będzie trwał nadal. Lasy Indonezji to coś więcej niż zielone płuca, to dom naszych bliskich krewnych, który bestialsko palimy i wycinamy. Trudno zrozumieć, jak naczelny naczelnemu mógł zgotować taki los.
Absolwentka Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Gdańskiego, która oddała się pasji zgłębiania zagadek świata i pisania o nich. Specjalizuje się w ekologii, klimatologii i naukach przyrodniczo-naukowych. Żyje ponad granicami, dużo podróżuje, a w wolnym czasie pływa.
Opublikowany: 10 września, 2025 | Zaktualizowany: 11 września, 2025
- “THREATS TO ORANGUTANS”, Orangutan Foundation, https://www.orangutan.org.uk/threats, 22/08/2025;
- “Threats to orangutans” Orangutan Conservation, https://orangutan.com/orangutan-facts/threats-to-orangutans/, 22/08/2025;
- “Ape Eviction? These Orangutans are losing more than their homes” Avery Laing i in., https://adapt136.ucsc.edu/taxa/mammals/ape-eviction-these-orangutans-are-losing-more-than-their-homes, 22/08/2025;
- “Baim: the story of a rescued baby orangutan in the Heart of Borneo” WWF, https://wwf.panda.org/wwf_news/?198492/Home-the-story-of-a-rescued-baby-orangutan-in-the-Heart-of-Borneo, 22/08/2025;
- “Rescued in Bali: Bon Bon The Baby Orangutan’s Story”, Taman Safari, https://tamansafari.com/taman-safari-bali/bon-bon-the-baby-orangutans/, 22/08/2025;
- “Advocating for Orangutan Personhood: The Heartbreaking Story of Jimmy” Gary L. Shapiro, https://www.orangutanrepublik.org/weblog/2024/10/02/story-of-jimmy/, 22/08/2025;
