System kaucyjny rusza w Polsce 1 października 2025 roku
Od 1 października 2025 roku w Polsce zacznie obowiązywać system kaucyjny. To największa zmiana w gospodarce odpadami od wielu lat. Jego celem jest ograniczenie liczby porzuconych butelek i puszek w przestrzeni publicznej oraz zapewnienie, że cenne surowce wrócą do recyklingu i ponownego obiegu.
Zasady zwrotu opakowań
System obejmie plastikowe butelki do 3 litrów i puszki do 1 litra, za które kaucja wyniesie 50 groszy, oraz szklane butelki wielokrotnego użytku do 1,5 litra – w ich przypadku zwrot to 1 zł. Kaucja zostanie doliczona przy zakupie napoju, a klient odzyska ją, gdy odda puste opakowanie. Co ważne, nie trzeba mieć paragonu ani wracać do tego samego sklepu. Punkty zbiórki będą działać obowiązkowo w dużych sklepach powyżej 200 m², a mniejsze placówki mogą je prowadzić dobrowolnie. Zwrot będzie możliwy w kasie, biurze obsługi klienta albo w specjalnym automacie. Opakowania muszą być całe i z etykietą – nie wolno ich zgniatać.
| System kaucyjny obejmuje: |
|---|
|
Jak rozpoznać opakowanie objęte kaucją?
Opakowanie objęte kaucją można rozpoznać przede wszystkim po etykiecie z jednolitym znakiem systemu kaucyjnego. To on stanowi gwarancję, że za butelkę, puszkę czy szklaną butelkę wielokrotnego użytku będzie można odzyskać pieniądze. Na etykiecie powinna znajdować się także informacja o wysokości kaucji – 50 groszy w przypadku butelek plastikowych do 3 litrów i puszek do 1 litra oraz 1 zł za butelki szklane wielokrotnego użytku do 1,5 litra. Aby opakowanie zostało przyjęte w punkcie zbiórki, musi być całe, nieuszkodzone i posiadać etykietę z kodem kreskowym – zgniecione lub pozbawione etykiety mogą zostać odrzucone. Warto pamiętać, że opakowania pozbawione oznakowania systemu nie są objęte kaucją, co dotyczy m.in. produktów wprowadzonych do obrotu przed wdrożeniem systemu.
Oznaczenia i zasady działania systemu kaucyjnego, źródło: https://www.gov.pl
Podobnie jak w innych krajach europejskich, także w Polsce przewidziano możliwość korzystania z bonów kaucyjnych drukowanych przez automaty. Klient wymienia taki bon na gotówkę w sklepie, do którego należy urządzenie. W ten sposób automaty nie muszą być zaopatrywane w monety, a obsługa systemu staje się prostsza.
Dlaczego wprowadzamy system kaucyjny?
Minister klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska podkreśla: “System kaucyjny wprowadzamy z myślą o obywatelach i naszej przyrodzie. To konkretne korzyści – czystsze otoczenie i więcej surowców, które wracają do obiegu”. Jej zdaniem korzyści są oczywiste: czystsze otoczenie i więcej surowców, które mogą być ponownie wykorzystane. Dane z państw, w których podobne rozwiązanie działa od lat, pokazują, że do recyklingu wraca ponad 90 proc. opakowań objętych kaucją.
Uruchomienie systemu kaucyjnego to ogromne wyzwanie organizacyjne i logistyczne. W każdej gminie musi powstać przynajmniej jeden punkt zbiórki. Operatorzy będą odpowiadać za odbiór opakowań z małych sklepów i dużych marketów, a także za sprawne rozliczanie kaucji i raportowanie danych. Kluczowe będzie również zaufanie konsumentów i edukacja – od tego, czy zrozumiemy zasady i będziemy je stosować, zależy sukces całego przedsięwzięcia.
Okres przejściowy
W systemie kaucyjnym w Polsce przewidziano okres przejściowy, aby przedsiębiorcy mogli wyprzedać zapasy opakowań wprowadzonych do obrotu przed startem systemu 1 października 2025 r.
- Produkty bez oznaczenia systemu kaucyjnego nie będą objęte kaucją, ale mogą pozostać w sprzedaży do momentu wyczerpania zapasów.
- Okres przejściowy trwa maksymalnie do 31 grudnia 2025 r., co oznacza, że wszystkie produkty w obiegu po tym terminie muszą już mieć oznaczenie systemu kaucyjnego.
- Dzięki temu sklepy i producenci mają czas na dostosowanie się do nowych przepisów, a konsumenci stopniowo zaczną spotykać w sklepach wyłącznie opakowania z kaucją.
Powiązanie z unijną dyrektywą SUP
System kaucyjny wprowadzono w Polsce na mocy unijnej dyrektywy SUP, która nakłada na państwa członkowskie obowiązek osiągnięcia poziomu 77% selektywnej zbiórki butelek plastikowych do 2025 roku i 90% do 2029 roku. Jednocześnie od 2025 roku każda nowa butelka z tworzyw sztucznych ma zawierać przynajmniej 25% surowca z recyklingu, a od 2030 roku – 30%.
Co oznacza system dla konsumentów?
Dla konsumentów system oznacza niewielką podwyżkę cen napojów o wartość kaucji, którą można w pełni odzyskać. To właśnie ta prosta zasada ma sprawić, że butelki i puszki przestaną być śmieciem, a staną się wartościowym surowcem. 1 października 2025 roku będzie prawdziwym sprawdzianem współpracy między operatorami, handlem i klientami.
Absolwentka Inżynierii Środowiska na Politechnice Warszawskiej. Specjalizuje się w technicznych i naukowych tekstach o przyrodzie, zmianie klimatu i wpływie człowieka na środowisko. W swoich artykułach łączy rzetelną wiedzę inżynierską z pasją do natury i potrzeby życia w zgodzie z otoczeniem. Uwielbia spędzać czas na łonie przyrody – szczególnie na Warmii, gdzie najchętniej odkrywa dzikie zakątki podczas pieszych wędrówek i wypraw kajakowych
Opublikowany: 1 października, 2025
