Człowiek z płucem świni – medycyna dokonała niemożliwego
Genetycznie zmodyfikowane płuco świni, które przez dziewięć dni funkcjonowało w ciele ludzkiego pacjenta ze stwierdzoną śmiercią mózgową – to osiągnięcie chińskich naukowców, które może zapisać się w historii medycyny. Choć eksperyment zakończył się odrzuceniem narządu, badanie dostarcza bezcennych danych na temat możliwości i ograniczeń ksenotransplantacji.
Nowy etap w transplantologii
Zespół pod kierownictwem prof. Jianxinga He z Uniwersytetu Medycznego w Kantonie dokonał pierwszej w historii próby przeszczepienia płuca świni człowiekowi. Dawcą była specjalnie wyhodowana miniaturowa świnia z Bamy, której genom został sześciokrotnie zmodyfikowany przy użyciu technologii CRISPR. Celem edycji genów było ograniczenie reakcji immunologicznej biorcy i zwiększenie szans na przeżycie narządu w ludzkim organizmie.
Biorcą był 39-letni mężczyzna, u którego po krwotoku mózgowym stwierdzono śmierć mózgu. Rodzina pacjenta wyraziła świadomą zgodę na udział w eksperymencie, który od początku miał charakter czysto badawczy – jego celem było obserwowanie odpowiedzi immunologicznej organizmu na przeszczepiony narząd, a nie próba uratowania życia.
Jak przebiegał eksperyment?
Podczas skomplikowanej operacji lewe płuco świni zostało umieszczone w klatce piersiowej pacjenta i podłączone do dróg oddechowych oraz naczyń krwionośnych. Chory otrzymywał też zestaw leków immunosupresyjnych, których dawki modyfikowano w zależności od zmian obserwowanych w jego organizmie.
Pierwsze godziny po zabiegu przebiegły zaskakująco dobrze – nie odnotowano tzw. nadostrego odrzucenia, które zwykle występuje niemal natychmiast po transplantacji międzygatunkowej. Jednak już po 24 godzinach pojawił się silny obrzęk płuca, związany najpewniej z przywróceniem przepływu krwi. W kolejnych dniach doszło do odrzucenia zależnego od przeciwciał, które pogłębiło uszkodzenia tkanki i wywołało tzw. pierwotną dysfunkcję przeszczepu – jedno z najpoważniejszych powikłań po transplantacjach płuc. Do dziewiątego dnia od operacji zaobserwowano częściową poprawę, jednak zespół badawczy zdecydował się zakończyć eksperyment.
Dlaczego płuca są wyjątkowo trudnym narządem?
Wcześniejsze próby ksenotransplantacji obejmowały głównie nerki i wątrobę, które – choć także problematyczne – są narządami mniej narażonymi na kontakt ze środowiskiem zewnętrznym. Płuca stanowią szczególne wyzwanie, ponieważ działają jako pierwsza linia obrony organizmu przed czynnikami z powietrza – wirusami, bakteriami, alergenami i toksynami. To sprawia, że są one wyjątkowo „czujne” immunologicznie i trudne do „oswojenia” w organizmie innego gatunku.
Ksenotransplantacja – most do przyszłości?
Zapotrzebowanie na ludzkie narządy dramatycznie przewyższa ich dostępność. W samych Chinach rocznie na przeszczep płuca czeka kilka tysięcy pacjentów, a zaledwie kilkuset doczekuje się zabiegu. Ksenotransplantacja – czyli wykorzystanie zmodyfikowanych genetycznie narządów zwierzęcych – mogłaby stać się rozwiązaniem tego kryzysu. Naukowcy podkreślają jednak, że na razie badania te mają charakter eksperymentalny i mogą pełnić rolę tymczasowego „pomostu”, a nie trwałego leczenia.
Wnioski i perspektywy
Wyniki opublikowane w czasopiśmie Nature Medicine pokazują, że choć droga do rutynowych ksenotransplantacji jest daleka, udało się pokonać jedną z najpoważniejszych barier – uniknięto natychmiastowego odrzutu. Kolejne wyzwania dotyczą m.in.: optymalizacji terapii immunosupresyjnej, udoskonalenia technik modyfikacji genetycznych, opracowania strategii ochrony płuc przed pierwotną dysfunkcją.
Jak podkreślają autorzy badania: „Dzięki podjęciu tych wyzwań, przyszłe badania mogą udoskonalić podejście do ksenotransplantacji płuc i przybliżyć się do klinicznego zastosowania. To przełomowe doświadczenie dostarcza kluczowych informacji na temat barier immunologicznych, fizjologicznych i genetycznych, które musimy pokonać”.
Opublikowany: 27 sierpnia, 2025
- https://edition.cnn.com/2025/08/25/health/first-pig-to-human-lung-transplant;
- https://www.sciencealert.com/pig-lung-transplanted-into-a-human-in-major-scientific-first;
