Największa góra lodowa świata rozpada się na kawałki. Co oznacza koniec A23a dla klimatu i oceanów?
Największa istniejąca góra lodowa A23a, o początkowej masie niemal biliona ton metrycznych i powierzchni przekraczającej 3600 km², rozpada się na kilka dużych fragmentów. Naukowcy z British Antarctic Survey (BAS) prowadzą jej szczegółowy monitoring od momentu oderwania się od lodowca szelfowego Filchnera-Ronne’a na Antarktydzie w 1986 roku. Obserwacje potwierdzają gwałtowne zmiany w strukturze i rozmiarze góry, które wpisują się w szerszy kontekst zmiany klimatu i jego oddziaływania na dynamikę antarktycznych mas lodu.
Góra lodowa A23a od ponad 30 lat stanowiła jeden z najbardziej spektakularnych obiektów polarnej geoinżynierii – największą górę lodową na świecie. Jej początkowa masa wynosiła około 1,1 biliona ton metrycznych, co przy powierzchni 3672 km² czyniło ją większą niż stan Rhode Island (USA). Od momentu odrywania się w 1986 roku góra lodowa była monitorowana za pomocą satelitów i badań bezpośrednich realizowanych przez badaczy z British Antarctic Survey.
Dynamika i Rozpad A23a
Według Andrew Meijersa, oceanografa z BAS, obecnie góra lodowa A23a ulega rozpadowi, rozdzielając się na dużych rozmiarów bryły klasyfikowane przez Narodowe Centrum Lodowe USA jako „duże góry lodowe”. Rozmiar głównego fragmentu skurczył się do około 1700 km² – powierzchni porównywalnej do Londynu. Od ponad trzech dekad A23a pozostawała uziemiona na dnie Morza Weddella, jednak w 2020 roku prądy oceaniczne oderwały ją od podłoża. Od tego czasu góra napotkała wiele przeszkód: zablokowała się w wirze Kolumny Taylora, a następnie wielokrotnie osiadała i ponownie odpływała, co osłabiło jej strukturę.
Ruch góry lodowej podąża za silnym prądem Południowoantarktycznego Frontu Prądu Okołobiegunowego (SACCF), który krąży wokół Georgii Południowej. Meijers podkreśla, że podobny los spotkał inne megagóry lodowe, takie jak A68 czy A76, które również rozpadły się w pobliżu tego terytorium.
Znaczenie w kontekście zmiany klimatu
Cielenie się gór lodowych jest zjawiskiem naturalnym, jednak obecny wzrost intensywności tych procesów wiąże się ze zmianą kli. Szelfy lodowe Antarktydy od kilku dekad tracą biliony ton lodu, co jest skorelowane ze wzrostem temperatury oceanów i zmieniającą się dynamiką prądów morskich. Zagrożenia te są alarmujące z punktu widzenia globalnego podniesienia poziomu mórz i oceanów.
Badania terenowe prowadzone z pokładu statku badawczego RRS Sir David Attenborough umożliwiły pobranie próbek z góry lodowej A23a i jej okolic, które obecnie są analizowane w Wielkiej Brytanii. Uziemienie góry lodowej i uwolnienie dużych ilości zimnej, słodkiej wody mają duży wpływ na ekosystemy dennej części Morza Weddella oraz na biocenozę otaczających wód.
Obecnie tytuł największej góry lodowej świata przejęła A23d (D15a), mająca powierzchnię około 3000 km² i pozostająca względnie stabilna przy wybrzeżu Antarktydy, w pobliżu australijskiej bazy Davis. Tymczasem A23a pozostaje drugą co do wielkości, ale jej rozpad jest nieuchronny w najbliższych tygodniach, co jest konsekwencją ocieplającej się wody morskiej i nadejścia okresu wiosennego na półkuli południowej.
Dalszy monitoring i badania są niezbędne, aby zrozumieć zmiany w dynamice gór lodowych i ich wpływ na ekosystemy polarne, a także przewidzieć implikacje dla globalnego klimatu.
Absolwentka Inżynierii Środowiska na Politechnice Warszawskiej. Specjalizuje się w technicznych i naukowych tekstach o przyrodzie, zmianie klimatu i wpływie człowieka na środowisko. W swoich artykułach łączy rzetelną wiedzę inżynierską z pasją do natury i potrzeby życia w zgodzie z otoczeniem. Uwielbia spędzać czas na łonie przyrody – szczególnie na Warmii, gdzie najchętniej odkrywa dzikie zakątki podczas pieszych wędrówek i wypraw kajakowych
Opublikowany: 5 września, 2025
