Zabawki bezpieczne i zdrowe. Co kupić dziecku pod choinkę?
Święta Bożego Narodzenia już za pasem. Rodzice kupują dzieciom prezenty warte około 1,5 mld złotych. Niestety zabawki te często nie spełniają podstawowych norm bezpieczeństwa zawartych w polskim prawie. Nie chodzi jedynie o tanie i złej jakości zabawki chińskie, ale również zabawki produkowane przez największe światowe korporacje. Raport UOKiK donosi, że co trzecia zabawka w Polsce może być niebezpieczna dla dziecka!
Według raportu Warentest (Fundacja Warentest, 2010) 42 z 50 przebadanych zabawek zawierało rakotwórcze dla zdrowia substancje, takie jak formaldehydy, metale ciężkie lub węglowodory aromatyczne. Większość zabawek nie spełniała też norm bezpieczeństwa. Sprawozdanie fundacji wykazało również, że zabawki tego samego producenta mogą posiadać różne stężenia niebezpiecznych substancji. Według autorów raportu wymagania dla producentów nie są wystarczająco restrykcyjne i z tego powodu na rynku znajduje się wiele zabawek, które nie powinny być dopuszczone do sprzedaży.
Raport UOKIK (Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w raporcie z kontroli Inspekcji Handlowej, 2009) wskazuje, że w co trzeciej z przebadanych 2000 zabawek odnotowano nieprawidłowości. Zabawki posiadały niewłaściwe oznaczenia, często mylące dla konsumenta. W wielu przypadkach przeprowadzono testy laboratoryjne, które w 17 z 69 badanych zabawek stwierdziły zbyt dużą zawartość niebezpiecznych dla zdrowia ftalanów. W 25% zabawek wykryto zbyt wysokie ich stężenie. W niektórych lalkach wynosiło ono 45%, podczas gdy dopuszczalna norma to 0,1%.
Najczęstsze zastrzeżenia wobec producentów to:
- zbyt duża zawartość szkodliwych substancji w produktach
- elementy, które mogą zranić dziecko, które może je połknąć lub zadławić się nimi
- łatwo odklejające się naklejki
- nieprawidłowe oznaczenia
- niejasna instrukcja obsługi
- sprzeczne ostrzeżenia (np. grzechotka przeznaczona jest dla dzieci od dnia narodzin i nieodpowiednia dla dzieci młodszych).
Wszystkie zabawki, które trafiają na rynek w państwach Unii Europejskiej, powinny spełniać standardy bezpieczeństwa, które znajdziemy w dyrektywach Wspólnoty Europejskiej. Znajdujące się tam założenia Polska przyjęła w 2003r.

Certyfikat badania typu WE – potwierdza, że zabawka spełnia wymogi prawa unijnego. Może go wystawić tylko instytucja, która posiada status notyfikowanej. Oznacza on, że instytucja jest niezależna od producentów i konsumentów oraz działa obiektywnie, spełniając wymagania określone w dyrektywa

CE – zabawki sprzedawane na rynku europejskim muszą posiadać ten certyfikat. Nie jest on weryfikowany przez instytucje sprawdzające jakość, ale nadawany przez producenta. Nie oznacza zatem, że zabawka jest bezpieczna dla dziecka, a jedynie że producent zastosował właściwe normy zharmonizowane do jej produkcji.

EN71 – domniemuje, że wyrób jest zgodny z podstawowymi wymaganiami bezpieczeństwa, jeżeli produkowany jest zgodnie z odpowiednikiem zharmonizowanej normy europejskiej. Zabawki wyprodukowane poza Unią Europejską będą posiadały to oznaczenie.

Fair Trade – zabawka została wyprodukowana w poszanowaniu dla człowieka i bez pracy dzieci. Fair Trade wspiera rzemieślników i rolników, zapewniając im godziwą zapłatę za ich pracę.

GOTS-Global Organic Textile Standard – zabawka została wyprodukowana z bawełny organicznej, czyli takiej, przy której uprawie nie stosowano pestycydów, ma naturalny kolor lub została barwiony przy użyciu bezpiecznych dla zdrowia i środowiska barwników.

Certyfikat Instytutu Matki i Dziecka oraz Państwowego Zakładu Higieny – oznaczają, że zabawki zostały poddane testom prowadzonym przez specjalistów i spełniają normy bezpieczeństwa obowiązujące w polskim prawie.

TUV – to przykład certyfikatu nadawanego przez niezależne laboratoria i organizacje. Potwierdza, że zabawka spełnia normy unijne i informuje, że substancje zastosowane do produkcji są bezpieczne dla dziecka.

PEFC – potwierdza bezpieczeństwo zabawki i potwierdza, że produkcja była zgodna z normami ekologicznymi, ekonomicznymi i społecznymi.

FSC – umieszczany jest na drewnianych produktach i potwierdza, że drewno do ich produkcji pochodzi z lasów gospodarowanych według ściśle określonych zasad, mających na celu ochronę środowiska naturalnego.
Bliski kontakt z zabawkami
Co trzecia zabawka w Polsce nie spełnia podstawowych standardów bezpieczeństwa – ostrzega Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (raport „Rynek zabawek w świetle wyników kontroli Inspekcji Handlowej”). To, z czego wykonywane są gryzaczki, przytulanki, lalki i inne zabawki dla dzieci, często zawiera substancje, które mogą negatywnie wpływać na rozwój dziecka i środowisko naturalne. Pamiętajmy o tym, że skóra noworodka jest 16 razy cieńsza niż skóra dorosłego, dlatego znacznie łatwiej wchłania i przepuszcza do organizmu substancje, z którymi ma bezpośredni kontakt.
Przykłady szkodliwych substancji, których obecność stwierdzono w zabawkach:
- ftalany – mogą zakłócać gospodarkę hormonalną organizmu (wpływają na wydzielanie testosteronu odpowiedzialnego za kształtowanie cech męskich), wpływać na płodność (szczególnie u chłopców), zakłócać rozwój narządów rozrodczych, powodować przedwczesny poród, wady wrodzone płodu, uszkodzenia nerek, wątroby i alergie, nieżyt oskrzeli i astmę, mogą zmniejszać wagę urodzeniową dziecka, przypuszczalnie mogą też mieć działanie rakotwórcze. Stosowane są nie tylko w zabawkach, ale też kosmetykach, folii do pakowania posiłków, farbach, lakierach, rozpuszczalnikach i rurach PCV. Pełnią rolę zmiękczacza, dlatego najczęściej znajdują się w tych częściach zabawek, które dziecko bierze do ust – dzięki temu łatwoSubstancje toksyczne to takie, które powodują zaburzenia w funkcjonowaniu organizmu. Toksyczne mogą być wszystkie związki chemiczne w nieodpowiednich dawkach.
przenikają do organizmu
- metale ciężkie – są rakotwórcze, alergenne i wpływają niekorzystnie na układ rozrodczy człowieka, znajdują się nie tylko w zabawkach, ale też w kosmetykach i sprzęcie elektronicznym – są szkodliwe nawet w niewielkich ilościach
- formaldehyd – jest rakotwórczy, występuje także w kosmetykach, tekstyliach, farbach, odzieży, żywności i przyborach do rysowania, stosowany jest głównie ze względu na właściwości konserwujące i odkażające
- bromowane środki opóźniające palenie (BR) – mogą uszkadzać system rozrodczy i płód, znajdują się w zabawkach, sprzęcie elektronicznym, meblach, dywanach, tekstyliach
- koloranty (barwniki azotowe) – ich wpływ na środowisko i organizm człowieka nie został jeszcze zbadany, przypuszcza się, że są toksyczne i rakotwórcze, dlatego przepisy UE zalecają ograniczenie ich do minimum. Znajdują się w zabawkach, tekstyliach, butach, wyrobach skórzanych, żywności, klejach i farbach drukarskich
- aromaty – mają przede wszystkim działanie alergenne, producenci zabawek nie mają obowiązku informowania o obecności aromatów w zabawce, przeciwnie niż producenci kosmetyków, którzy mają taki obowiązek od marca 2005 roku
- związki organiczne cyny – nie zbadano wszystkich negatywnych oddziaływań tych związków na organizm człowieka, jednak wiadomo, że są one toksyczne i mają wpływ na układ hormonalny. Stosowane są przy produkcji pieluszek, zabawek używanych w kąpieli, rur PCV, zatyczek do uszu i winylowych wykładzin.
W chwili obecnej najbezpieczniejsze zabawki plastikowe dla Noworodków i Niemowląt to zabawki firmy BioSerie. Producent wykonuje je w 100% z roślin. Polimery oparte są na przetworzonych cukrach roślinnych. W całym cyklu produkcyjnym nie używa się ropy naftowej ani jej pochodnych takich jak BPA, ftalany, PVC czy inne, które mogą stanowić zagrożenie dla Maluszków. Zabawki BioSerie jako jedyne na świecie zabawki otrzymały certyfikat USDA potwierdzający ich 100% roślinne pochodzenie.