Polska topnieje jak lodowiec. Bałtyk pożera nasze wybrzeże, a my wciąż patrzymy w drugą stronę
Co roku Polska traci powierzchnię większą niż 70 boisk piłkarskich. Nie z powodu pożarów czy katastrof naturalnych, lecz przez bezgłośne, ale nieubłagane działanie morza. Bałtyk, jak cierpliwy rzeźbiarz, kawałek po kawałku odcina nas od własnego lądu. Czy zdajemy sobie sprawę, ile naprawdę nas to kosztuje – i nie tylko finansowo?
Bałtycka erozja — polski problem globalnego ocieplenia
Kiedy myślimy o skutkach zmian klimatu, przed oczami stają nam topniejące lodowce, pożary lasów Amazonii czy huragany siejące spustoszenie w Ameryce. Rzadko myślimy o tym, co dzieje się na własnym podwórku — a raczej na własnej plaży.
Każdego roku Bałtyk odbiera Polsce około 50 hektarów lądu. I to wcale nie jest science fiction. To twarde dane. W ciągu ostatniego półwiecza morze pochłonęło w niektórych miejscach nawet 200 metrów wybrzeża. To tak, jakby całe deptaki, promenady i dzielnice nadmorskie znikały w mroku zielononiebieskiej otchłani.
Wybrzeże jak brzeg kartki – kruche i nietrwałe
Polskie wybrzeże nie jest monolitem z granitu, jak w Norwegii. To raczej cienka krawędź wydm, klifów i plaż – ukształtowana przez lodowce i od tysięcy lat toczona przez fale. Wystarczy jeden sztorm, by zniszczyć fragment wybrzeża, którego odbudowa może kosztować miliony złotych.
Dodatkowo, poziom morza w Bałtyku podnosi się o 3,4 mm rocznie, a w niektórych miejscach nawet szybciej (IMGW, 2023). To może wydawać się niewiele, ale w skali dekady oznacza realne cofanie się linii brzegowej. Szczególnie zagrożone są takie miejsca jak Trzęsacz, Ustka, Dąbki, Świnoujście czy Półwysep Helski.
Ruiny gotyckiego kościoła w Trzęsaczu. Fot. perutskyy/ envato.
Historia, która znika
Trzęsacz to symboliczny przykład — tam morze zburzyło średniowieczny kościół, zostawiając samotną ścianę tuż przy skarpie. Kiedyś stał 2 kilometry od brzegu. Dziś jest niemym świadkiem tego, co Bałtyk może zrobić z naszą historią, jeśli mu na to pozwolimy.
Ale Trzęsacz to nie wyjątek. Infrastruktura turystyczna, gospodarstwa, lasy i parki narodowe znajdują się na pierwszej linii frontu. Straty materialne to jedno. Drugie — to utrata dziedzictwa, krajobrazów, które przez pokolenia stanowiły naszą tożsamość.
Jeśli dziś nie ochronimy wybrzeża, jutro będziemy chronić się przed morzem. Bałtyk już nie prosi — Bałtyk bierze.
Ile kosztuje bezczynność?
Według danych Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii, wartość gruntów traconych przez erozję może sięgać kilkaset mln zł rocznie. Ale pieniądze to nie wszystko. W zagrożeniu są miejscowości turystyczne, które żyją z plaż: Świnoujście, Darłowo, Gdańsk.
Wzrost poziomu morza i coraz intensywniejsze sztormy oznaczają także wyższe koszty utrzymania i naprawy infrastruktury: dróg, portów, wałów przeciwpowodziowych. Refulacja plaż (czyli ich sztuczne poszerzanie) staje się coraz droższa, a i tak działa jedynie doraźnie.
Bałtyckie wybrzeże kurczy się w zastraszającym tempie. Fot. wirestock/envato.
A przecież możemy się bronić
Eksperci są zgodni — Polska nie jest bezbronna. Ale potrzebujemy strategii długoterminowej, opartej na wiedzy, a nie doraźnych działaniach. Ochrona wydm, odbudowa roślinności stabilizującej brzegi, budowa wałów przeciwsztormowych i monitoring zmian to podstawy.
Są też nowe technologie: bioskały, czyli beton wzmocniony organizmami morskimi, które naturalnie wzmacniają linie brzegowe, czy inteligentne bariery mobilne, które uruchamiają się tylko podczas sztormów.
Czy oddamy Bałtykowi całe Pomorze?
Scenariusze IPCC (Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu) przewidują, że do końca tego wieku poziom morza może wzrosnąć nawet o do 1 metra. W przypadku Polski oznaczałoby to zalanie znacznych obszarów Żuław Wiślanych, okolic Gdańska i Elbląga.
To nie są opowieści z filmu katastroficznego. To realna przyszłość, która może się wydarzyć — jeśli nie zaczniemy działać już dziś.
Dziennikarka, pasjonatka zdrowego stylu życia. Ekolog i właścicielka trzech psów.
Opublikowany: 28 maja, 2025 | Zaktualizowany: 29 lipca, 2025
- "Instytut Morski w Gdyni. Opracowania nt. zmiany linii brzegowej Bałtyku w latach 1970–2020.";
- "https://spidersweb.pl/2025/03/baltyk-zabiera-nam-polske-co-roku-tracimy-teren-wart-pol-miliarda-zl.html";
