Bobry wracają! Jak reintrodukcja inżynierów przyrody może uratować ekosystemy w Ameryce
Bobry północnoamerykańskie (Castor canadensis) od dawna bywają postrzegane jako uciążliwe szkodniki, które niszczą drzewa i zatykają infrastrukturę wodną. Tymczasem najnowsze badania naukowe pokazują, że te zwierzęta te potrafią znacząco poprawić jakość środowiska naturalnego, zwłaszcza ekosystemów wodno-błotnych. Po wiekach prześladowań i utraty siedlisk, bobry zaczynają wracać do swoich dawnych ostoi – dzięki temu możemy obserwować, jak ich aktywność sprzyja bioróżnorodności, retencji wody oraz stabilności klimatycznej.
Od szkodnika do sprzymierzeńca
Najnowsze badania, opublikowane w czasopiśmie Communications Earth & Environment przez zespół naukowców ze Stanford University i Uniwersytetu Minnesoty, pokazują, że powrót bobrów na odpowiednio dobrane tereny może przynieść imponujące korzyści.
— Nasze odkrycia mogą pomóc zarządcom gruntów określić, gdzie aktywność bobrów będzie miała największy wpływ — mówi Luwen Wan, główny autor badań i ekspert z dziedziny nauk o Ziemi. — To praktyczne narzędzie do wykorzystania natury w rozwiązywaniu problemów związanych z wodą i klimatem.
Bobry jako architekci ekosystemów wodnych
Tamy budowane przez bobry tworzą sieć zbiorników wodnych i mokradeł, które nazywane są kompleksami mokradeł bobrowych. Te naturalne „zbiorniki” pełnią wiele funkcji: zwiększają lokalną bioróżnorodność, obniżają temperaturę powietrza, magazynują słodką wodę na długi czas oraz uzupełniają zasoby wód gruntowych. Szczególnie ważne jest to na obszarach zagrożonych suszami, takich jak zachodnie rejony Stanów Zjednoczonych, gdzie zmiany klimatyczne i nadmierna eksploatacja zasobów wodnych zagrażają lokalnym ekosystemom.
Kate Maher, jedna z głównych badaczek ze Stanford University, porównuje bobry do ekologicznych menedżerów korytarzy rzecznych: „Ludzie budują pojedyncze konstrukcje, licząc na ich trwałość przez dekady. Bobry natomiast tworzą wiele małych tam, które mogą szybko reagować na zmieniające się warunki środowiska.” Na amerykańskim Zachodzie, gdzie susze i nadmierne zużycie zasobów wodnych powodują dramatyczne spadki poziomu rzek, taki naturalny system retencji może być na wagę złota.
Bobry pod lupą z powietrza
Aby lepiej zrozumieć, gdzie bobry mogą przynieść największe korzyści, naukowcy wykorzystali zdjęcia lotnicze o wysokiej rozdzielczości z Narodowego Programu Obrazowania Rolniczego USDA. Zmapowali ponad 80 kompleksów bobrowych stawów w Kolorado, Wyoming, Montanie i Oregonie. Następnie połączyli ich wielkość i rozmieszczenie z cechami krajobrazu — topografią, roślinnością, klimatem, glebą i charakterystyką hydrologiczną rzek.
Odkryli m.in., że dłuższe tamy tworzą większe stawy, a te z kolei zapewniają chłodniejszy mikroklimat i bogatsze siedliska dla ryb.
Korzyści i wyzwania reintrodukcji bobrów
Niemniej jednak powrót bobrów nie jest pozbawiony wyzwań. Tamowanie rzek przez bobry może prowadzić do lokalnych podtopień, a w warunkach suszy obniżenie przepływu wody może wpływać na użytkowników wody w dolnych partiach rzek. Dlatego też naukowcy podkreślają, że reintrodukcja powinna być prowadzona rozsądnie, z uwzględnieniem kontekstu lokalnego i potencjalnych kompromisów.
„Entuzjazm wokół bobrów jest w pełni uzasadniony, ale nie każdy teren nadaje się na ich reintrodukcję” – mówi Luwen Wan, główny autor badania. Zespół rekomenduje relokację tzw. „uciążliwych bobrów” do miejsc, gdzie ich działalność może przynosić największe ekologiczne korzyści i minimalizować konflikty ze społecznościami ludzkimi.
Bobry i sztuczna inteligencja — duet przyszłości
W przyszłości zespół planuje wykorzystać uczenie maszynowe do tworzenia dynamicznych map ryzyka. Takie narzędzie mogłoby pomóc zarządcom zlewni, ekologom i decydentom określić, gdzie i kiedy najlepiej przywracać bobry, aby uzyskać maksymalny efekt ekologiczny przy minimalnym ryzyku.
Bobry, dawniej uznawane za szkodniki, coraz wyraźniej ukazują swój potencjał jako naturalni inżynierowie środowiska – ich tamy to nie tylko konstrukcje z drewna, ale skuteczne narzędzia przywracania i wsparcia złożonych ekosystemów wodnych. Reintrodukcja bobrów może stać się kluczowym elementem przyszłej strategii ochrony przyrody i przeciwdziałania skutkom kryzysu klimatycznego.
Absolwentka Inżynierii Środowiska na Politechnice Warszawskiej. Specjalizuje się w technicznych i naukowych tekstach o przyrodzie, zmianie klimatu i wpływie człowieka na środowisko. W swoich artykułach łączy rzetelną wiedzę inżynierską z pasją do natury i potrzeby życia w zgodzie z otoczeniem. Uwielbia spędzać czas na łonie przyrody – szczególnie na Warmii, gdzie najchętniej odkrywa dzikie zakątki podczas pieszych wędrówek i wypraw kajakowych
Opublikowany: 15 sierpnia, 2025 | Zaktualizowany: 24 sierpnia, 2025
