Dlaczego samice ssaków żyją dłużej? Naukowcy odkryli ewolucyjny klucz do zagadki
Kobiety żyją średnio ponad pięć lat dłużej niż mężczyźni – i jak się okazuje, nie jest to wyłącznie ludzka przypadłość. Nowe badania opublikowane w Science Advances pokazują, że samice wielu gatunków ssaków również cieszą się dłuższym życiem. Skąd ta różnica? Winne mogą być… chromosomy.
Międzynarodowy zespół naukowców, kierowany przez Johannę Stärk z Instytutu Antropologii Ewolucyjnej im. Maxa Plancka, przeanalizował dane dotyczące ponad 1176 gatunków ssaków i ptaków. Wyniki potwierdziły, że samice ssaków żyją średnio o 12% dłużej niż samce, natomiast u ptaków sytuacja jest odwrotna – to samce częściej przeżywają samice.
Badacze tłumaczą ten wzorzec różnicą w chromosomach płci. U ssaków samce posiadają jeden chromosom X i jeden Y, co czyni je bardziej podatnymi na genetyczne uszkodzenia – brak „zapasowego” chromosomu X może zwiększać ryzyko chorób i skracać życie. U ptaków jest odwrotnie: to samice mają dwa różne chromosomy (Z i W), co może wpływać na ich krótszą żywotność.
Ale genetyka to tylko część układanki. Równie ważne są czynniki środowiskowe i behawioralne – w gatunkach poligamicznych, gdzie samce intensywnie rywalizują o partnerki, żyją one krócej. Tam, gdzie panuje monogamia, długość życia obu płci jest bardziej zbliżona.
Ciekawym wnioskiem badaczy jest też to, że opieka nad potomstwem wydłuża życie – u naczelnych dłuższe życie samic ma znaczenie ewolucyjne, bo zwiększa szanse przeżycia młodych.
Jak podsumowują autorzy: różnice w długości życia między płciami są wynikiem złożonej gry genów, środowiska i zachowań, która toczy się nie tylko wśród ludzi, ale w całym świecie zwierząt.
Absolwentka Inżynierii Środowiska na Politechnice Warszawskiej. Specjalizuje się w technicznych i naukowych tekstach o przyrodzie, zmianie klimatu i wpływie człowieka na środowisko. W swoich artykułach łączy rzetelną wiedzę inżynierską z pasją do natury i potrzeby życia w zgodzie z otoczeniem. Uwielbia spędzać czas na łonie przyrody – szczególnie na Warmii, gdzie najchętniej odkrywa dzikie zakątki podczas pieszych wędrówek i wypraw kajakowych
Opublikowany: 13 października, 2025
