Jak dżdżownice mogą oczyszczać skażone gleby?
Na pierwszy rzut oka wyglądają niepozornie – wiotkie, różowawe ciała, wijące się w ciemnej, wilgotnej ziemi. Dżdżownice, znane głównie z tego, że pomagają ogrodnikom utrzymać glebę w dobrej kondycji, mogą stać się sprzymierzeńcami w walce z jednym z największych wyzwań ekologicznych naszych czasów: skażeniem ropą naftową.
Nie chodzi tu o metaforę. Badania prowadzone na Politechnice Warszawskiej pokazały, że popularne gatunki Eisenia fetida i Eisenia andrei mają niezwykłą zdolność oczyszczania gleby. Potrafią nie tylko spulchniać podłoże i dostarczać do niego tlenu, lecz także wspierać mikroorganizmy, które w naturalny sposób rozkładają toksyczne związki. W ich jelitach żyją bakterie, które radzą sobie nawet z węglowodorami ropopochodnymi – jednymi z najtrudniejszych do biodegradacji substancji.
Metoda, którą naukowcy nazwali wermiremediacją, została przetestowana na próbkach gleb nie tylko z Polski, ale również z Kuwejtu. To właśnie tam, podczas operacji „Pustynna Burza” w 1991 roku, do piasków przesączyło się aż 10 milionów ton ropy. Skażenie objęło obszar o powierzchni 300 km², a od ponad trzech dekad prowadzone są gigantyczne prace oczyszczające warte około 3 miliardy dolarów. W tej scenerii niewielkie bezkręgowce mogą odegrać rolę, która jeszcze kilka lat temu wydawałaby się nie do pomyślenia.
– Dżdżownice pełnią rolę naturalnych inżynierów gleby – tłumaczy prof. Małgorzata Kacprzak z Politechniki Warszawskiej. – Ich aktywność i mikroflora jelitowa przyspieszają rozkład zanieczyszczeń organicznych, w tym ropopochodnych. To szansa na bardziej zrównoważone i mniej kosztowne oczyszczanie środowiska.
Nie oznacza to jednak, że rozwiązanie jest proste. Dżdżownice, choć odporne, mają swoje granice. Wysokie zasolenie, brak wilgoci czy ekstremalne pH gleby mogą sprawić, że nie przetrwają. Trudnością pozostaje także przełożenie wyników laboratoryjnych na praktykę w terenie – potrzeba milionów organizmów, systematycznego monitoringu i cierpliwości.
Mimo wszystko wizja jest kusząca. W świecie, w którym kosztowne i skomplikowane technologie często zawodzą, okazuje się, że natura sama podsuwa nam odpowiedzi. Być może właśnie dżdżownice, od zawsze symbol żyznej i zdrowej ziemi, staną się bohaterami jednej z największych akcji ekologicznej rekultywacji w historii. Ciche, niewidoczne i niedoceniane, mogą okazać się ratunkiem dla gleb zniszczonych działalnością człowieka.
Absolwentka Inżynierii Środowiska na Politechnice Warszawskiej. Specjalizuje się w technicznych i naukowych tekstach o przyrodzie, zmianie klimatu i wpływie człowieka na środowisko. W swoich artykułach łączy rzetelną wiedzę inżynierską z pasją do natury i potrzeby życia w zgodzie z otoczeniem. Uwielbia spędzać czas na łonie przyrody – szczególnie na Warmii, gdzie najchętniej odkrywa dzikie zakątki podczas pieszych wędrówek i wypraw kajakowych
Opublikowany: 19 września, 2025 | Zaktualizowany: 20 września, 2025
