Kto ma bardziej odporny mózg – kobieta czy mężczyzna? Najnowsze badania przynoszą zaskakującą odpowiedź
Nowe badania pokazują, że proces starzenia się ludzkiego mózgu może przebiegać inaczej u kobiet i mężczyzn. Choć obie płcie doświadczają naturalnego zaniku tkanki nerwowej wraz z wiekiem, mózgi mężczyzn wydają się kurczyć nieco szybciej.
Co odkryli naukowcy z Oslo?
Międzynarodowy zespół badaczy pod kierunkiem neurobiolożki Anne Ravndal z Uniwersytetu w Oslo przeanalizował ponad 12 000 skanów mózgu należących do 4726 osób w wieku od 17 do 95 lat. Każdy uczestnik badania miał wykonane co najmniej dwa badania MRI w odstępie około trzech lat.
Wyniki, opublikowane w prestiżowym czasopiśmie PNAS, ujawniły „niewielkie, ale systematyczne różnice między płciami” w tempie zaniku mózgu. Po uwzględnieniu naturalnych różnic w wielkości mózgu u mężczyzn i kobiet, badacze zauważyli, że u mężczyzn szybciej kurczy się większa liczba obszarów mózgu, w tym wiele partii kory mózgowej.
Z kolei mózgi kobiet wykazywały wolniejsze tempo zmian – w mniejszej liczbie regionów obserwowano ubytki, a grubość kory mózgowej spadała u nich łagodniej.
Zagadkowa przewaga kobiet
Wyniki te mogą rzucać nowe światło na znane od dawna różnice w występowaniu chorób neurodegeneracyjnych. Choroba Alzheimera jest bowiem diagnozowana u kobiet dwukrotnie częściej niż u mężczyzn. Paradoksalnie jednak ich mózgi – jak pokazują nowe dane – mogą być bardziej odporne na naturalny zanik objętości.
„Gdyby to kobiece mózgi zanikały szybciej, mogłoby to częściowo tłumaczyć większą częstość występowania Alzheimera. Tymczasem nasze wyniki wskazują na coś odwrotnego” – wyjaśniła w rozmowie z Nature Anne Ravndal.
Badacze podkreślają, że lokalizacja ubytków w mózgu ma kluczowe znaczenie. Co ciekawe, nie stwierdzono różnic w zmianach objętości hipokampa – regionu odpowiedzialnego za pamięć i uczenie się, który jest jednym z pierwszych dotkniętych przez demencję. Dopiero w bardzo podeszłym wieku kobiety wykazywały szybszy spadek objętości hipokampa, co może być jednak efektem dłuższego życia, a nie samej płci.
Płeć wciąż pomijana w badaniach nad mózgiem
Choć temat różnic płciowych w neurobiologii starzenia się wydaje się fascynujący, naukowcy zwracają uwagę na poważne luki badawcze. Jeszcze w 2019 roku zaledwie 5% publikacji z zakresu neuronauki i psychiatrii uwzględniało płeć jako czynnik wpływający na wyniki.
W efekcie wiele dotychczasowych danych jest niejednoznacznych – część badań sugerowała szybszy zanik mózgu u kobiet, inne wskazywały na odwrotną zależność.
„Oddzielenie wpływu płci od czynników genetycznych, hormonalnych i środowiskowych to ogromne wyzwanie. Brakuje zwłaszcza długoterminowych badań obserwacyjnych” – zauważają autorzy pracy.
Dlaczego to ma znaczenie?
Zrozumienie, jak mózgi kobiet i mężczyzn starzeją się w różnym tempie, może w przyszłości pomóc w opracowaniu bardziej spersonalizowanych metod diagnozy i leczenia chorób neurodegeneracyjnych.
Najnowsze badania pokazują, że kobiecy mózg może być bardziej odporny na upływ czasu – przynajmniej w niektórych aspektach. To jednak dopiero początek drogi do zrozumienia, jak biologia płci wpływa na nasze zdolności poznawcze i zdrowie psychiczne w późnym wieku.
Absolwentka Inżynierii Środowiska na Politechnice Warszawskiej. Specjalizuje się w technicznych i naukowych tekstach o przyrodzie, zmianie klimatu i wpływie człowieka na środowisko. W swoich artykułach łączy rzetelną wiedzę inżynierską z pasją do natury i potrzeby życia w zgodzie z otoczeniem. Uwielbia spędzać czas na łonie przyrody – szczególnie na Warmii, gdzie najchętniej odkrywa dzikie zakątki podczas pieszych wędrówek i wypraw kajakowych
Opublikowany: 20 października, 2025
