Nadużycia w programie „Czyste Powietrze” – podejrzane umowy na ponad pół miliarda złotych
Program „Czyste Powietrze” miał być krokiem milowym w walce ze smogiem i poprawą jakości życia Polaków. Tymczasem skala nieprawidłowości i oszustw ujawnionych w jego ramach budzi poważne obawy o skuteczność i uczciwość realizacji tego projektu. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) zgłasza zawiadomienia do prokuratury, a kontrole ujawniają coraz więcej problemów.
Setki milionów złotych w podejrzanych umowach
Kontrole prowadzone przez NFOŚiGW wykazały nadużycia na szeroką skalę. Dotyczą one około 6 tysięcy wniosków o dotacje na łączną kwotę około 600 milionów złotych. Beneficjenci programu, zaufawszy wykonawcom i pośrednikom, często zostali pozbawieni dokumentów i kontroli nad realizowanymi inwestycjami. Zidentyfikowano przypadki: zawyżania kosztów materiałów i usług, realizacji nieefektywnych inwestycji, wymuszania udzielenia pełnomocnictw, co pozbawiało beneficjentów decyzyjności.
W skrajnych przypadkach beneficjenci nie wiedzieli, jakie oświadczenia podpisują, a zakres prac był narzucany przez pełnomocników, którzy kierowali się maksymalizacją dotacji, a nie potrzebami gospodarstw domowych.
Prokuratura na tropie nieuczciwych wykonawców
Do tej pory złożono już 103 zawiadomienia do prokuratury i policji, najwięcej w województwie kujawsko-pomorskim (47 przypadków). Zarzuty obejmują m.in. oszustwa, wyłudzenia, podrobienia dokumentów czy poświadczenie nieprawdy. Skala problemu jest jednak jeszcze większa, ponieważ sami beneficjenci również zgłaszają oszustwa, które często wiążą się z koniecznością zwrotu dotacji wraz z odsetkami.
Reforma programu – co się zmieni?
Skutki działań nieuczciwych wykonawców i pośredników uderzają przede wszystkim w gospodarstwa domowe. Poszkodowani muszą oddawać dotacje z odsetkami, a nieefektywne inwestycje powodują wysokie rachunki za ogrzewanie. Reforma programu ma na celu ochronę beneficjentów i przyspieszenie transformacji energetycznej Polski.
W odpowiedzi na nieprawidłowości program „Czyste Powietrze” został czasowo zawieszony, a jego nowa odsłona ma ruszyć 31 marca 2025 roku. Celem reformy jest ochrona beneficjentów przed oszustwami oraz poprawa efektywności programu.
