Śląsk się dusi. Żaden z 659 punktów nie spełnia norm WHO dla czystości powietrza
Aż 96 procent punktów pomiarowych przekracza przyszłe normy unijne dla tlenków azotu, a żaden nie mieści się w zaleceniach Światowej Organizacji Zdrowia. To wynik największego w Polsce badania jakości powietrza związanego z ruchem samochodowym, przeprowadzonego na terenie Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Eksperci alarmują: sytuacja jest poważna i wymaga natychmiastowych działań.
Największe badanie zanieczyszczeń transportowych w Polsce
Badanie trwało miesiąc i objęło czternaście gmin w aglomeracji śląskiej. Na przystankach komunikacji miejskiej zamontowano 659 czujników, które rejestrowały stężenia dwutlenku azotu – groźnego zanieczyszczenia powietrza, głównie pochodzącego ze spalin samochodowych. Koordynacją pomiarów zajął się Polski Alarm Smogowy, a zleceniodawcą była Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia.
Wyniki? Alarmujące. Tylko 51 lokalizacji przekroczyło obowiązującą dziś w Polsce normę dla NO₂ (40 µg/m³), co daje około 8 proc. wszystkich punktów. Problem w tym, że w 2030 roku Polska będzie musiała przyjąć dużo surowsze limity – maksymalnie 20 µg/m³. W odniesieniu do tych przyszłych przepisów, normy zostały przekroczone aż w 96 proc. punktów.
A co z normami WHO, które wyznaczają poziom bezpieczny dla zdrowia (10 µg/m³)? Tu wynik jest jeszcze gorszy – żaden punkt nie spełnił tego kryterium.
Najgorsza sytuacja w Sosnowcu, Chorzowie i Bytomiu
Zgodnie z danymi z raportu, największy odsetek przekroczeń aktualnych norm odnotowano w Sosnowcu (19 proc. lokalizacji), Chorzowie (16 proc.), Bytomiu (15 proc.) oraz Katowicach (10 proc.). Ale problem jest powszechny – wszystkie badane gminy mają kłopoty ze zbyt wysokim stężeniem NO₂. Eksperci podkreślają, że nie chodzi tu o suche liczby, ale o realne zagrożenie dla zdrowia mieszkańców.
Toksyczne powietrze szkodzi sercu, płucom i dzieciom
Dwutlenek azotu jest silnie toksycznym gazem. Badania wskazują, że jego wysokie stężenia zwiększają ryzyko chorób serca, zawałów, udarów oraz migotania przedsionków. Długotrwałe wdychanie powietrza o stężeniu NO₂ wyższym o 10 µg/m³ może zwiększyć ryzyko zachorowania na astmę nawet o 17 proc., a u dzieci – wywołać ostre infekcje dróg oddechowych.
Zanieczyszczone powietrze wpływa także na rozwój cukrzycy, a nawet na wyniki dzieci w nauce. Uczniowie z najbardziej zanieczyszczonych dzielnic osiągali gorsze rezultaty edukacyjne – nawet o 8 do 23 proc. niższe niż ich rówieśnicy z obszarów o lepszej jakości powietrza.
Główne źródło problemu: ruch samochodowy
Za emisję tlenków azotu odpowiada przede wszystkim transport drogowy. Największymi trucicielami są stare samochody z silnikiem diesla, zwłaszcza te niespełniające normy Euro 6, czyli wyprodukowane przed 2014 rokiem. Ich emisje są wielokrotnie wyższe niż w przypadku nowszych pojazdów benzynowych czy napędzanych LPG.
Co dalej? Eksperci wskazują możliwe rozwiązania
Raport opracowany po badaniu zawiera szereg zaleceń, które mają pomóc w ograniczeniu emisji NO₂ i poprawie jakości życia w GZM. Najważniejsze z nich to: rozwój i integracja transportu publicznego (autobusy, tramwaje, kolej, Park & Ride), rozbudowa infrastruktury rowerowej i zachęcanie do ruchu pieszego, tworzenie Stref Czystego Transportu, ograniczających wjazd do centrów miast najbardziej emisyjnym pojazdom, wprowadzenie stref płatnego parkowania oraz ograniczenie prędkości do 30 km/h w wybranych obszarach, reorganizacja ruchu, aby ograniczyć tranzyt samochodowy przez centra miast.
W opinii specjalistów tylko kompleksowe podejście może przynieść efekty. – Zmiana polityki transportowej to inwestycja w zdrowie mieszkańców – podkreślają autorzy raportu.
Absolwentka Inżynierii Środowiska na Politechnice Warszawskiej. Specjalizuje się w technicznych i naukowych tekstach o przyrodzie, zmianie klimatu i wpływie człowieka na środowisko. W swoich artykułach łączy rzetelną wiedzę inżynierską z pasją do natury i potrzeby życia w zgodzie z otoczeniem. Uwielbia spędzać czas na łonie przyrody – szczególnie na Warmii, gdzie najchętniej odkrywa dzikie zakątki podczas pieszych wędrówek i wypraw kajakowych
Opublikowany: 5 sierpnia, 2025
