Jak założyć uprawę boczniaków – praktyczne rady
Po pieczarkach boczniaki są drugim najczęściej uprawianym grzybem w Polsce. Ich popularność wynika zarówno z walorów smakowych i zdrowotnych, jak i łatwości samej uprawy – poradzą sobie z nią nawet początkujący. Sprawdź od czego zacząć i jakich warunków wymaga uprawa boczniaków.
Boczniak ostrygowaty (Pleurotus ostreatus) jest jednym z pospolitszych grzybów rosnących dziko na martwych pniach drzew liściastych. Można go śmiało zbierać w lasach, ale sezon na nie jest ograniczony. Stąd też pomysł na uprawę pod dachem, którą można prowadzić przez cały rok. Co ciekawe, historia uprawy boczniaków sięga I wojny światowej, w czasie której wygłodniali Niemcy ratowali się właśnie pożywnymi grzybami o bardzo niewygórowanych wymaganiach.
Uprawa boczniaka – w domu czy w ogrodzie?
Boczniaki można uprawiać w ogrodzie pod gołym niebem. Ta forma uprawy jest jednak ograniczona warunkami atmosferycznymi i de facto możliwa jedynie od marca do października. Stanowisko powinno być zacienione i osłonięte od wiatru, więc wielu ekspertów poleca wykopać otwór o głębokości ok. 50 cm z bocznymi nasypami umożliwiającymi dopływ światła jedynie od północy. Polecaną alternatywą jest również uprawa w zacienionej altanie lub pod wiatą.
Ogrodowy sezon na boczniaki można wydłużyć i usprawnić dzięki uprawie w tunelu foliowym, również odpowiednio zacienionym. W tunelu nie powinno być gorąco, więc warto rozważyć lokalizację z dala od pełnej ekspozycji na słońce. W takich warunkach boczniaki nie wymagają nawet częstego podlewania, gdyż folia doskonale zatrzymuje wilgotność.
Całoroczna uprawa boczniaków możliwa jest wyłącznie w pomieszczeniu. Może to być garaż, piwnica, poddasze czy weranda, pod warunkiem, że nie są ogrzewane. Idealna temperatura dla rozwoju owocników wynosi od 10 do 16°C. Warto wiedzieć, że w drugiej fazie uprawy boczniaki wymagają światła – należy im wówczas odsłonić okno lub zapewnić sztuczne oświetlenie.
Boczniaki rosną w charakterystycznych skupiskach, fot. Artem_ka2/envato
Podłoże do uprawy boczniaków
W przeciwieństwie do wielu innych gatunków grzybów, boczniaki w swojej uniwersalności rosną na wielu różnych typach podłoża. Stosunkowo najłatwiejsza jest uprawa boczniaka na balotach, czyli specjalnie przygotowanych workach pasteryzowanej słomy (pozbawionej patogenów chorobotwórczych) przerośniętych już grzybnią. To idealny wybór dla początkujących hodowców. Baloty są już stosownie podziurkowane i wystarczy umieścić je w dobrych warunkach, aby po ok. 2 tygodniach doczekać się pierwszych grzybów. Nie potrzebne są również żadne pojemniki – boczniaki wyrastają bezpośrednio z foliowych worków niby na pniu drzewa.
Poza tym boczniaki można uprawiać na martwym pieńku liściastego drzewa – grzybnię wówczas szczepimy w specjalnie wywierconych otworach i upewniamy woskiem oraz folią. Poza tym możliwa jest uprawa na słomie oraz mieszance drewnianych wiórów i roślinnych otrębów. W takim podłożu grzybnię należy jednak zaszczepić samodzielnie, dbając również o jego odpowiednią sterylizację.
Tabela przedstawiająca warunki niezbędne do uprawy boczniaka; opracowanie własne
Jak prowadzić uprawę boczniaków?
Jak wspomnieliśmy na wstępie, uprawa boczniaków, w domu lub w ogrodzie, nie jest wcale trudna. Należy jednak przestrzegać podstawowych zasad, które decydują o efektywności rozwoju owocników. Poza temperaturą, która nie powinna nigdy przekraczać 25°C, bardzo ważne są warunki świetlne. Otóż boczniaki w okresie rozwoju grzybni najlepiej czują się ciemności, która sprzyja utrzymaniu chłodu. Gdy tylko w otworach zaczną pojawiać się drobne kapelusze, grzybom należy jednak zapewnić światło przez ok. 8-12 godzin na dobę. W przypadku oświetlenia sztucznego warto użyć programatora.
Kolejną kluczową kwestią jest wysoki poziom wilgotności powietrza, ok. 85%. Można go osiągnąć dzięki spryskiwaniu lub pozostawieniu wokół wiader z wodą. Sam balot podlewa się raczej oszczędnie – zwilżając a nie nawadniając, zaś na grzyby nie należy w ogóle lać wody, gdyż grozi to rozwojem pleśni. W okresach podlewania w pomieszczeniu warto zapewnić dostęp świeżego powietrza, aby proces parowania przebiegał szybciej.
Zbiory boczniaków prowadzi się nawet co 2-3 tygodnie. Gdy kępa jest już duża, a u jej największych grzybów zaobserwujemy prostowanie się kapelusza, można ją w całości odciąż ostrym nożykiem. Otwór, z którego wyrosła kępa, należy bardzo dokładnie oczyścić, aby powietrze mogła dostać się do wnętrza balotu.
Z czasem, po trzecim rzucie produktywność balotu zaczyna maleć, zwłaszcza jeśli doprowadzimy do przesuszenia grzybni. Dlatego profilaktycznie poleca się po zbiorze zanurzać całe baloty w wodzie na kilka chwil.
Boczniaki znajdują szerokie zastosowanie w kuchni, fot. composter-box/envato
Dlaczego warto uprawiać boczniaki?
Kulinarna popularność boczniaków wynika z ich bogactwa odżywczego, przyjemnego smaku, ale także mięsistej konsystencji, która weganom z powodzeniem zastępuje kotlety. Boczniaki są też umiarkowanie zasobne w białko (3,3 g/100 g) i błonnik (2,3 g/100 g) oraz bogate w witaminy z grupy B, miedź, żelazo i fosfor. Jako grzyby o znaczeniu leczniczym polecane są w szczególności dla wzmocnienia odporności wobec wirusów, obniżenia ciśnienia krwi oraz redukcji stanów zapalnych.
Uprawa boczniaków w domu lub ogrodzie to ekologiczny i ekonomiczny sposób na zwiększenie podaży żywności – w wielu biednych krajach świata jest wręcz aktywnie wspierany przez międzynarodowe organizację zajmujące się pomocą humanitarną. Po zakończeniu sezonu foliowe baloty można oddać do recyklingu, zaś zużyta słoma jest doskonałym surowcem ogrodniczym – można ją wrzucić do kompostownika lub bezpośrednio na warzywne zagony jako nawóz.
Uprawa boczniaków – pytania i odpowiedzi
Jak długo rosną boczniaki?
Od momentu przerośnięcia grzybni w podłożu boczniaki dojrzewają przez okres ok. 2 tygodni.
Kiedy można zbierać boczniaki?
Boczniaki zbieramy całymi kępami, gdy największych z grzybów zaczyna się prostować.
W czym uprawa się boczniaki?
Boczniaki najwygodniej jest uprawiać w balotach, czyli workach wypełnionych słomą z grzybnią. Owocniki wyrastają z otworów w ich ścianach.
Absolwentka Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Gdańskiego, która oddała się pasji zgłębiania zagadek świata i pisania o nich. Specjalizuje się w ekologii, klimatologii i naukach przyrodniczo-naukowych. Żyje ponad granicami, dużo podróżuje, a w wolnym czasie pływa.
Opublikowany: 4 października, 2024 | Zaktualizowany: 29 lipca, 2025
- „Wilgotność powietrza w uprawie boczniaka” dr hab. prof. nadzwyczaj. Marek Siwulski, http://grzyby.grzybnia.pl/uprawa-boczniakow/845-wilgotnosc-powietrza-w-uprawie-boczniaka, 19/09/2024;
- „PROBLEMY OCHRONY UPRAW BOCZNIAKA (PLEUROTUS SPP.) PRZED SZKODNIKAMI” MAREK TOMALAK, https://www.researchgate.net/profile/Marek-Tomalak/publication/242270891_PROBLEMY_OCHRONY_UPRAW_BOCZNIAKA_PLEUROTUS_SPP_PRZED_SZKODNIKAMI/links/54b4bfe80cf2318f0f96e1fe/PROBLEMY-OCHRONY-UPRAW-BOCZNIAKA-PLEUROTUS-SPP-PRZED-SZKODNIKAMI.pdf, 19/09/2024;
- „Oyster Mushrooms: Versatile Mushrooms with Potential Health Benefits” Aditya Bhatia i in., https://www.researchgate.net/publication/373452984_Oyster_Mushrooms_Versatile_Mushrooms_with_Potential_Health_Benefits, 19/09/2024;
- “How To Grow Oyster Mushrooms” Niall Cullen, https://urban-farm-it.com/blogs/mushroom-cultivation/how-to-grow-oyster-mushrooms?srsltid=AfmBOopMNd8fDh51E8dacYpGnjbpIPDGS63apripJKIvAUuYCFEg9gby, 19/09/2024;
- “OYSTER MUSHROOMS PRODUCTION STEPS” Viengkham Sengsoulivong, Ole S. Pedersen, https://www.undp.org/sites/g/files/zskgke326/files/migration/la/Oyster-mushroom-farmer-cultivation-guide_Eng_FINAL.pdf, 19/09/2024;
