Jak założyć ranczo alpak? Czy jest to opłacalne?
Na fali poszukiwania alternatywnych źródeł dochodów w rolnictwie rośnie zainteresowanie alpakami. Te południowoamerykańskie zwierzęta z rodziny wielbłądowatych to nie tylko producenci wełny, ale także sympatyczni towarzysze wykorzystywani w terapii. Podpowiadamy, jak założyć ranczo alpak w Polsce i o czym trzeba wiedzieć rozpoczynając hodowlę wełnistych kopytnych.
Alpaki, które wbrew pozorom nie są wcale lamami, to zwierzęta udomowione przed co najmniej 5 tysiącami lat. Z andyjskich pastwisk rozwiezione zostały po całym świecie – ich hodowla rozprzestrzeniła się w różnych strefach klimatycznych, gdyż zwierzęta łatwo adaptują się do chłodniejszych i cieplejszych warunków. Pomysł, aby założyć ranczo alpak staje się coraz popularniejszy i w naszym kraju, a wełniste zwierzęta swoją pogodą ducha zdobywają coraz więcej miłośników.
Przepisy prawne dotyczące hodowli alpak
W 2020 r. polscy prawodawcy zmienili status alpak ze zwierząt egzotycznych na gospodarskie, co daje oczywiście dużo sensu. W konsekwencji jednak nowa ustawa z dnia 4 listopada 2022 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt (Dz.U.2022.poz 2727) wymaga, aby alpaki w Polsce były oznaczane i rejestrowane. Od początku 2023 r. zgłoszenia te można wysyłać wyłącznie w postaci elektronicznej w ramach aplikacji IRZplus.
Pierwszym krokiem do założenia rancza alpak jest jednak zyskanie numeru identyfikacyjnego producenta, który nadają powiatowe biura Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Dalej należy zawnioskować o nadanie numeru siedzibie stada. Dopiero wówczas można zacząć oznakowywać alpaki i samodzielnie wprowadzać je do systemu IRZplus. Numery identyfikacyjne przyznawane są przez powiatowe biura ARiMR, ale hodowca musi sam zakupić odpowiednie kolczyki lub transpondery.
Jak założyć ranczo alpak – warunki do hodowli
Alpaki nie są przesadnie wymagającymi zwierzętami, ale nie należy też wierzyć mitom, że „hodują się same”. Podstawowym wymogiem jest oczywiście odpowiedni teren, na który musi się składać przede wszystkim pastwisko oraz alpakarnia, czy schronienie.
Wybieg nie musi być bardzo duży – minimum to 180 m2 na dwie alpaki i dodatkowych 30 m2 na każdą kolejną. Ponieważ są to zwierzęta stadne, które bez towarzyszy czują się bardzo źle i marnieją, standardy hodowli wymagają, aby kupić minimum trzy alpaki jako początek stada. Przy większej hodowli, na 1 ha można paść 10-14 alpak. Idealne warunki obejmują trawiasty teren z ewentualnymi kamiennymi poletkami. Na terenie pastwiska nie powinny znajdować się rośliny trujące dla alpak, w tym laurowiśnie, rododendrony, naparstnice, wilczomlecze, bukszpan, sosna pospolita, gorczyca, dziki bez, a także kapusta i rzepak.
Samo schronienie optymalnie powinno być drewniane, przewiewne i nieocieplane, a podłoga powinna być wyłożona słomą lub wysypana piaskiem. Na jedno zwierzę powinno przypadać w nim 2-2,5 m2 powierzchni. W ramach alpakarni warto przewidzieć wydzielone kojce dla samic z młodymi, samych młodych lub reproduktorów. Dla ułatwienia eksperci podpowiadają, aby rozpocząć hodowlę od wykastrowanych samców, którzy nie mają specjalnych wymagań.
Na terenie rancza zwierzętom należy zapewnić paśniki, koryta na paszę oraz poidła. Oprócz trawy z pastwiska alpaki, zwłaszcza poza sezonem potrzebują też siana oraz specjalistycznych mieszanek paszy z odpowiednią zawartością minerałów i witamin.
Jak i gdzie kupić alpaki na ranczo?
Tak jak inne zwierzęta hodowlane, alpaki najłatwiej jest kupić od innych hodowców. Duże rancza często trudnią się rozmnażaniem jako dodatkowym źródłem dochodu. Eksperci zachęcają, aby ufać raczej większym, sprawdzonym farmom, które można odwiedzić, aby przekonać się o warunkach chowu, niż trudnym do weryfikacji ogłoszeniom internetowym.
Przed kupnem zwierząt należy podjąć decyzję o liczebności stada (minimum 3) oraz rasie. Alpaki występują bowiem w dwóch rasach:
- huacaya – znacznie popularniejsza w hodowli, odznacza się gęstym karbowanym runem o długości włókien ok. 10 cm; występuje w wielu różnych odcieniach;
- suri – posiada dłuższe, nieco rzadsze, ale bardziej jedwabiste i połyskliwe runo o lepszym tempie przyrostu, wykorzystywane przede wszystkim do produkcji luksusowych materiałów.
W usposobieniu obie rasy są podobne, ale znacznie łatwiej jest kupić alpaki huacaya. Zasadnicza różnica dotyczy natomiast pielęgnacji – huacaya wymaga regularnego strzyżenia, suri zaś czesania. Jeśli chodzi o cenę, najdroższe są ciężarne samice wysokiej klasy kosztują nawet 25 tys. zł za sztukę. Więcej zapłacimy również za młode alpaki oraz rozpłodowe samce w kwiecie wieku. Najtańsze alpaki kosztują od 3 do 6 tys. zł.
Warto dodać, że alpaki to zwierzęta, które w dobrych warunkach żyją 20-25 lat. Samice mogą w ciągu swego życia urodzić nawet ok. 10 młodych.
Czy hodowla alpak jest opłacalna?
Największą inwestycją związaną z założeniem rancza jest sam zakup zwierząt. Dodatkowo rocznie należy liczyć się z nakładami na paszę, szczepienia, wizyty weterynaryjne oraz strzyżenie. Miesięczne utrzymanie szacuje się na poziomie 50-100 zł za sztukę. Alpaki przynoszą jednak właścicielom spore dochody – od sprzedaży włókien po organizację zajęć dla dzieci. Według różnych szacunków na hodowli można zarobić rocznie 70-100 tys. zł, ale pierwszych zysków można spodziewać się dopiero po dwóch latach.
Dodajmy, że zaliczenie alpak do zwierząt gospodarskich umożliwiło pozyskiwanie dofinansowania na ich hodowlę w ramach Planu Strategicznego Wspólnej Polityki Rolnej 2023-2027. Dotyczy to m.in. płatności ONW dla rolników posiadających zwierzęta.
Ranczo alpak – pytania i odpowiedzi
Po co hoduje się alpaki?
Alpaki hodowane są przede wszystkim dla wełny, a także jako zwierzęta umilające pobyt gościom agroturystyki i wykorzystywane w terapii (tzw. alpakoterapia).
Gdzie kupić alpaki?
Sprzedażą alpak zajmują się krajowi hodowcy. Sporo ogłoszeń można znaleźć również w internecie.
Ile kosztuje alpaka?
W zależności od wieku, płci, koloru i jakości zwierzęcia ceny kształtują się od kilku do kilkudziesięciu tysięcy złotych za sztukę. Średnia cena za młode zwierzę t ok. 6-7 tys. zł.
- „Hodowla alpak” E-alpaka; https://e-alpaka.pl/hodowla-alpak/, 28/08/2024;
- „Hodowla alpak, czyli dodatkowe źródło dochodu dla rolnika” I-rolnik, https://i-rolnik.pl/vademecum/hodowla-alpak-czyli-dodatkowe-zrodlo-dochodu-dla-rolnika, 28/08/2024;
- „Alpaki” Shail, https://shail.pl/alpaki/, 28/08/2024;
- „Hodowla alpak, czyli dodatkowe źródło dochodu dla rolnika” I-rolnik, https://i-rolnik.pl/vademecum/hodowla-alpak-czyli-dodatkowe-zrodlo-dochodu-dla-rolnika, 28/08/2024;
- „The Definitive Guide to Raising Alpacas” Andrew Amelinck, https://modernfarmer.com/2015/09/raising-alpacas/, 28/08/2024;
- „Breeding Alpacas: What New Farms Need to Know” Cotton Creek Farms, https://cottoncreekfarms.com/breeding-alpacas/?srsltid=AfmBOopdrcjaX_gI0Eq3ft5BSyHce57BrOZFme9VbpDlbUxZaOKW63D8, 28/08/2024;