Bukszpan krzew – sadzenie, uprawa i pielęgnacja bukszpanu
Bukszpan uważany jest za najstarszą znaną ludzkości ozdobną roślinę ogrodową. Archeolodzy odkryli w południowo-zachodnich Chinach skamieniałe szczątki jego liści sięgające epoki pliocenu, a więc ponad 2,5 milionów lat wstecz! Wiemy również, że starożytni Egipcjanie wykorzystywali krzew bukszpanu do dekoracji już 4 tysiące lat p.n.e., podczas gdy Rzymianie stosowali jego gałązki przy rytualnym pochówku.
- Bukszpany – krzewy, które mogą osiągać nawet 3 metry
- Bukszpan – wymagania glebowe
- Sadzenie i uprawa bukszpanu
- Pielęgnacja bukszpanu po wsadzeniu w ziemię
- Podlewanie i nawożenie bukszpanu
- Kiedy bukszpan nawozimy?
- Rozmnażanie bukszpanu
- Ochrona bukszpanu
- Bukszpan – efektowna roślina w ogrodzie
- Bukszpan – pytania i odpowiedzi
Bukszpany – krzewy, które mogą osiągać nawet 3 metry
Współczesna botanika wyróżnia nawet 100 gatunków krzewów i drzew należących do rodzaju Buxus. Klasyczny bukszpan, najczęściej widywany w rodzimych ogrodach, to Buxus sempervirens, który jest gatunkiem naturalnie występującym w Europie. Jako zimozielony krzew potrafi on dorastać do wysokości nawet 3 metrów, choć w ogrodowej praktyce strzyżony jest zwykle krócej. Bez cięcia korona krzewu ma dość regularny kulisty kształt utkany z gęstych rozgałęzionych pędów pokrytych niewielkimi, ciemnozielonymi i błyszczącymi liśćmi o skórzastym charakterze. Późną wiosną bukszpan pokrywa się drobnymi jasnymi kwiatami, które, niestety, nie mają wartości ozdobnej – praktycznie trudno je w ogóle dojrzeć.
Bukszpany są dziś bardzo powszechne w ogrodach Europy i Ameryki Północnej, ale mimo to cieszą się wciąż niemałą estymą. Nie brakuje ich w słynnych ogrodach francuskiego Wersalu, wokół amerykańskiego Białego Domu, a także w wielu innych historycznych posiadłościach, zamkach czy klasztorach. Co ciekawe, z racji na fakt, że bukszpany rosną bardzo powoli, ich drzewo jest niezwykle twarde i słynie jako surowiec stolarski do wyrobu artystycznych mebli i instrumentów muzycznych.
Są też i tacy, którzy decydują się na bukszpan w domu, jeśli mogą mu zapewnić odpowiednie warunki oraz pielęgnację. Jest on krzewem długowiecznym i łatwym w uprawie.
Bukszpan – wymagania glebowe
Jaka ziemia jest najlepsza do bukszpanów? Czy pod tym względem są to szczególnie wymagające rośliny? Krzewy bukszpanu preferują glebę neutralną i lekko kwaśną – za idealny odczyn uznaje się dość wąski przedział 6,5 – 7,0 pH. Doświadczenia pokazują, że rośliny są jednak w stanie rozwijać się także na gruncie alkalicznym, a bardziej kluczowa dla ich powodzenia jest odpowiednia przepuszczalność podłoża. Wykopanie drenażu pod stanowiskiem jest więc zdecydowanie zalecane. Do ziemi warto też domieszać spulchniające dodatki, takie jak torf czy kompostowana kora sosnowa.
Do optymalnego wzrostu bukszpan potrzebuje również dość sporo światła, stąd preferowane są stanowiska słoneczne lub półcieniste.
Sadzenie i uprawa bukszpanu
Kiedy i jak sadzić bukszpany? Jest to możliwe praktycznie w ciągu całego roku, gdy ziemia nie jest zmarznięta – okres wiosny i jesieni jest przy tym najbardziej sprzyjający. Na planowanym stanowisku należy przygotować jamę minimum dwa razy głębszą i dwa razy szerszą niż aktualna bryła korzeniowa. Niektóre źródła polecają wręcz skalę 3:1! Wykopaną ziemię dobrze jest zmieszać z piaskiem i organicznym kompostem, zwłaszcza, jeśli gleba w ogrodzie nie jest przesadnie żyzna.
Bryłę korzeniową rozluźniamy ręcznie lub za pomocą strumienia z węża ogrodowego. Umieszczając roślinę jamie należy zwrócić uwagę, aby wierzchołek korzeni lekko wystawał ponad powierzchnię gleby – krzew z czasem osiądzie niżej. Ziemię wokół korzeni dobrze uciskamy, w celu likwidacji kieszeni powietrznych, uważając jednak, aby nie przygnieść wystającej bryły korzeniowej.
Pielęgnacja bukszpanu po wsadzeniu w ziemię
Po zasadzeniu krzew wymaga odpowiedniej pielęgnacji – należy go obficie podlać, a następnie powierzchnię wokół wyłożyć korą lub słomą. Później pozostaje cierpliwie czekać na wzrost, który, niestety, nie jest imponujący. Bukszpanów nie trzeba okresowo ciąć, ale pozostawione same sobie mogą nie rozwinąć pożądanej gęstości. Przycinanie stymuluje natomiast pędy do rozdwajania, co w perspektywie lat daje piękną strukturę krzewu. Cięcia można dokonywać zarówno klasycznym sekatorem jak i elektrycznym, a każda pora jest dobra za wyjątkiem późnej jesieni i zimy. Większość ogrodników poleca przy tym dwukrotne korygowanie długości pędów w ciągu roku – od pierwszego sezonu wegetatywnego.
Uwaga!
Należy bezwzględnie wystrzegać się drastycznego cięcia bukszpanów, które spora część krzewów może przypłacić życiem.
Podlewanie i nawożenie bukszpanu
W pierwszych miesiącach po posadzeniu bukszpany w ramach pielęgnacji należy podlewać często i intensywnie, zakładając oczywiście, że posiadają pod korzeniami dobry drenaż. W pierwszym roku mówi się wręcz o dwóch podlewaniach na tydzień; w drugim starczy pojedyncze. Starsze krzewy podlewamy wyłącznie w okresach gorącego, suchego lata. Strumień wody należy przy tym kierować zawsze bezpośrednio na korzenie.
Kiedy bukszpan nawozimy?
Pierwszą dawkę nawozu można natomiast podać roślinom już w trakcie sadzenia. W kolejnych latach nawozimy zawsze późną wiosną, tuż przed fazą intensywniejszego wzrostu. Do pielęgnacji bukszpanów najczęściej poleca się nawóz mineralny NPK o równych proporcjach składników, który nigdy jednak nie powinien być rozkładany w bliskości korzeni lub pędów – zawsze w promieniu kilkunastu centymetrów wokół. Nadmiar nawozu lub jego zbyt częste stosowanie są zdecydowanie niewskazane i grożą śmiercią lub uszkodzeniem krzewów. Wyraźną oznaką, że bukszpan domaga się odżywiania są jednak żółknące liście, na które warto zwracać uwagę zawczasu.
Rozmnażanie bukszpanu
Bukszpan daje się dość łatwo rozmnażać przez sadzonki. W tym celu najlepiej wykorzystać pędy uzyskane przy wiosennym strzyżeniu krzewu. Mogą być one zielone lub półzdrewniałe, ale powinny mieć długość minimum ok. 10 centymetrów. U nasady należy oderwać kilka liści, a następnie tak przygotowany pęd zanurzamy w ukorzeniaczu, czyli roślinnym hormonie stymulującym.
Na koniec sadzonki wkładamy do doniczek wypełnionych mieszanką torfu i piasku. Rośliny należy utrzymywać w stałej wilgoci (np. pod folią plastikową lub dolną częścią plastikowej butelki) i umiarkowanym zacienieniu. Po kilku tygodniach sadzonki powinny się ukorzenić, ale warto trzymać je w doniczkach nawet pół roku, przed przesadzeniem do gruntu.
Ochrona bukszpanu
Bukszpan zimozielony to gatunek teoretycznie odporny na mróz, który może jednak doznać uszczerbku zwłaszcza przy wyjątkowo suchych i mroźnych zimach. W ramach prewencji poleca się więc podlewanie przed spodziewanymi atakami mrozu oraz ochronę całej rośliny (zwłaszcza w pierwszych latach życia) za pomocą agrowłókniny. Na jesień warto krzewy również dobrze zaściółkować, podsypując wokół korzeni grubszą warstwę kory lub kompostu.
Jeśli chodzi o choroby, to nękają one bukszpan stosunkowo rzadko. Do najgroźniejszych należą fytoftoroza atakująca młode pędy oraz mączniak prawdziwy, objawiający się białym nalotem. Obie przypadłości warto zwalczać opryskiem fungicydami.
Bukszpan – efektowna roślina w ogrodzie
Biorąc pod uwagę, że sadzenie bukszpanu jest nieskomplikowaną czynnością, warto zastanowić się nad wzbogaceniem ogrodu o ten gatunek. Na każdej działce z pewnością znajdzie się dla niego trochę miejsca. A jego regularna i właściwa pielęgnacja może w rezultacie przynieść spektakularne efekty. Krzew ten idealnie nadaje się do tego, aby stworzyć dekoracyjny żywopłot, zieloną ścianę, labirynt lub uformować w inny ozdobny sposób. Dzięki temu, że utrzymuje zielone liście przez cały rok, jest również atrakcyjny w okresie zimy. Ponadto uprawa bukszpanu jest mało wymagająca.
Bukszpan – pytania i odpowiedzi
Czy bukszpan jest trujący?
Ze względu na to, że w każdej części bukszpanów (w tym nawet w korzeniach) znajdują się toksyczne alkaloidy, jest trującym krzewem.
Czy bukszpan nadaje się do domu?
Można trzymać bukszpan w domu, choć ze względu na to, że jest trujący i specyficznie pachnie, lepiej pozostawić go na tarasie lub balkonie oraz pamiętać jedynie o podlewaniu w bezmroźne dni.
Co zrobić, gdy bukszpan zachoruje?
Pielęgnacja bukszpanu w tym przypadku powinna polegać na usunięciu porażonych liści i pędów oraz zniszczeniu ich ze względu na to, że mogą być na nich szkodniki lub ich jaja. Trzeba też zastosować oprysk specjalnym preparatem oraz wzmocnić roślinę środkiem dolistnym.
- Nature & Garden; "Pruning Boxwwod – know it all"; nature-and-garden.com; 2019-04-13;
- Becca Badgett; "Boxwood Care – How To Grow Boxwood Shrubs"; gardeningknowhow.com; 2019-04-13;
- Plant Care Today; "Boxwood Shrubs: How To Grow And Care For Boxwoods"; plantcaretoday.com;
- Southern Living; "How To Care For Boxwood"; southernlivingplants.com;
