Nie tylko żyrafa! Najciekawsze zwierzęta o długich szyjach
Szyja nie wydaje się szczególnie ciekawą częścią ciała. W królestwie zwierząt jej długość bywa jednak ogromną przewagą konkurencyjną i pozwala dosłownie górować nad innymi gatunkami. Poznaj fascynujące zwierzęta o wyjątkowo długich szyjach i przekonaj się, jaki użytek z nich robią.
Dlaczego żyrafa ma długą szyję?
Z anatomicznego punktu widzenia szyja żyrafy jest raczej krótka – ma zaledwie 7 kręgów, czyli tyle samo co człowiek. Tyle, że każdy z nich mierzy od 25 do nawet 28 cm, co razem daje nawet 2,4 m. Po co aż tyle?
Dominująca przez długie wieki teoria Darwina głosi, że żyrafa „wyciągnęła” swoją szyję w ramach konkurencji z innymi gatunkami kopytnych roślinożerców. Tym sposobem zyskała możliwość zbierania soczystych liści z wyższych partii drzew, nie dostępnych antylopom czy okapi. Brzmi logicznie, ale wcale nie musi to być prawdą.
Alternatywne teorie głoszą na przykład, że ewolucyjnym celem żyrafy były tak naprawdę długie nogi umożliwiające ucieczkę przed lwami. W tym scenariuszu długa szyja to warunek konieczny, aby dosięgnąć wody. Jeszcze inna opinia głosi, że imponująca szyja to rodzaj seksualnej przewagi, gdyż żyrafie samce w ten właśnie sposób walczą o dominację w stadzie.
Craig Holdrege, autor książki “Seeing the Animal Whole: and Why It Matters” sugeruje przekornie, że żyrafy w rzeczywistości mają krótkie szyje, zbyt krótkie na swoje potrzeby. Skąd ten wniosek? W przeciwieństwie do zebr i antylop żyrafa, aby napić się wody musi rozstawić szeroko nogi i jeszcze lekko je wygiąć w stawach, co nie jest ani wygodne, ani efektywne czasowo.
Długa i wygięta u dromadera
Drugim w rankingu ssakiem o najdłuższej szyi jest wielbłąd jednogarbny, zwany dromaderem (Camelus dromedarius). Jako mieszkaniec Sahary, Bliskiego Wschodu i Północnych Indii jest on doskonale przystosowany do życia w warunkach pustynnych – na plecach ma zapasy tłuszczu, pogrubione wargi doskonale dają sobie radę z suchymi krzewinkami, a szerokie kopyta zgrabnie poruszają się po piasku.
Również szyja dromadera, długa na ok. 180 cm i wygięta w literę „S”, jest udanym dziełem ewolucji. Pomaga ona wielbłądom wypatrywać na horyzoncie pustyni pożywienia, wody i niebezpieczeństw, niemal 360° wokół. Dodatkowo zwiększa zasięg pyska i umożliwia łatwiejsze zdobywanie pożywienia, czy to na powierzchni ziemi czy na wysokości – to bardzo ważne w krajobrazie, gdzie roślinność jest co najmniej skąpa.
Dromadery mają długie szyje, wygięte w literę „S”; fot. ADDICTIVE_STOCK/envato
Mała głowa, długa szyja – struś wypisz, wymaluj
Wśród ptaków najdłuższą szyję ma bez dwóch zdań struś (Struthio camelus) – mierzy ona od 80 do 100 cm i jest dość dobrą przeciwwagą do bardzo długich nóg. Te ostatnie są strusiom bardzo potrzebne, gdyż nie potrafią latać i muszą nadrabiać bieganiem. Dzięki długiej szyi mogą dosięgnąć podłoża, skąd zbierają swoje ulubione ziarna, owoce, trawy, a okazyjnie również owady i jaszczurki.
To jednak nie wszystko. Na sawannach i pustyniach, które są strusim domem, wysoko wzniesiona głowa jest wielkim atutem – pozwala rozglądać się szeroko i daleko, wypatrując ewentualne niebezpieczeństwo. Naukowcy z Uniwersytetu Lund w Szwecji po pięciu latach bacznych obserwacji tych imponujących ptaków doszli również do wniosku, że szyja jest elementem przystosowania się dużych zmian temperatury. W czasie upałów oddaje ona na tyle dużo ciepła do otoczenia, że chroni małą główkę strusia przed „ugotowaniem”.
Struś to ptak o najdłuższej szyi, fot. EcoSound/envato
Między żółwiem a wężem, czyli żółw wężoszyi
Chelodyna australijska (Chelodina longicollis), zwana również żółwiem długoszyjnym lub wężoszyim, poniekąd przypomina swoich dinozaurzych przodków, plejozaury. Ten wodny gad mieszkający w południowo-wschodniej Australii ma szyję złożoną z ośmiu kręgów i to jeszcze fantastycznie ruchomych – w rezultacie zamiast cofać głowę do skorupy zawija wzdłuż jednej z nóg.
Szyja nie jest jednak oczywiście po to, aby pętała się pod stopami. Chelodyna jest zdeklarowanym mięsożercą i z radością poluje na ryby, żaby i ropuchy. Wbrew stereotypom o żółwim tempie potrafi ona „wystrzelić” swoją szyję niby wąż i w mgnieniu oka pochwycić bezsilną ofiarę. W innych sytuacjach wymagających podstępu żółw chowa się cały pod wodą, wystawiając na powierzchnię tylko niewielką głowę, a szyja pełni wówczas funkcję 2w1: peryskopu i fajki do nurkowania.
Chelodyna australijska i jej długa szyja, źródło: Wildlifecartoons, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons
Żyrafka madagaskarska – mała skala, wielka szyja
Na żyrafie zaczęliśmy, na żyrafie kończymy. Żyrafka madagaskarska (Trachelophorus giraffa) to afrykański gatunek chrząszcza, którego samce wyróżniają się już na pierwszy rzut oka długością szyi właśnie. U owadów tą część ciała nazywamy co prawda nie szyją, ale przedpleczem, efekt jednak jest dokładnie ten sam.
Skąd taka dziwna fizjonomia? Okazuje się, że męscy przedstawiciele gatunku Trachelophorus giraffa ze swojej długiej szyi robią pełny użytek. Służy im ona m.in. do imponowania samicy, budowania gniazda, walki z innymi samcami oraz zdobywania pożywienia w postaci liści. Żyrafki całe swoje życie spędzają bowiem na drzewach madagaskarskich lasów.
W ramach męskich pojedynków, często bardzo agresywnych, żyrafki wykorzystują swe szyje niczym kija baseballowe, uderzając się nawzajem z ogromną zaciekłością, podobnie jak samce prawdziwych żyraf.
Samiec żyrafki madagaskarskiej, źródło: Frank Vassen, CC BY 2.0, via Wikimedia Commons
Przy okazji warto się pochylić nad naszymi ludzkimi szyjami, niemniej praktycznymi i funkcjonalnymi. Nie tylko pozwalają nam poruszać głową na wszystkie strony, ale umożliwiają połykanie, mówienie i chronią naczynia krwionośne oraz rdzeń kręgowy. A na dodatek, piękna kobieca szyja, zwana często łabędzią, jest niewątpliwym atutem w oczach płci pięknej!
Absolwentka Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Gdańskiego, która oddała się pasji zgłębiania zagadek świata i pisania o nich. Specjalizuje się w ekologii, klimatologii i naukach przyrodniczo-naukowych. Żyje ponad granicami, dużo podróżuje, a w wolnym czasie pływa.
Opublikowany: 17 listopada, 2025 | Zaktualizowany: 18 listopada, 2025
- “Ancient Fossils Suggest How Giraffes Evolved Long Necks” AMNH, https://www.amnh.org/explore/news-blogs/giraffe-neck-evolution, 10/10/2025;
- “The Giraffe’s Short Neck” Craig Holdrege, https://www.natureinstitute.org/article/craig-holdrege/the-giraffes-short-neck, 10/10/2025;
- “Eastern Snake-necked Turtle” Australian Museum, https://australian.museum/learn/animals/reptiles/eastern-snake-necked-turtle/, 10/10/2025;
- “Camelus dromedarius” Animal Diversity Web, https://animaldiversity.org/accounts/Camelus_dromedarius/, 10/10/2025;
- “The Weevil’s Built-In Javelin” World Atlas, https://www.worldatlas.com/animals/the-weevil-s-built-in-javelin.html, 10/10/2025;
- “Ostrich necks act as a radiator to control their head temperature” Jake Buehler, https://www.newscientist.com/article/2313490-ostrich-necks-act-as-a-radiator-to-control-their-head-temperature/, 10/10/2025;
