Sól to cichy i podstępny zabójca

Nadciśnienie tętnicze, udary mózgu, zawały serca, rak żołądka i osteoporoza to tylko niektóre z poważnych skutków zdrowotnych wynikających z nadmiernego spożycia soli. Niestety, Polacy spożywają jej za dużo, nawet ponad 2 razy więcej niż wynosi poziom zalecany przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) – informuje Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie.

−Dowody naukowe nie pozostawiają żadnych złudzeń. Sól należy do najważniejszych czynników wywołujących nadciśnienie tętnicze, udary mózgu, zawały serca i raka żołądka. Można więc, a nawet trzeba bić na alarm, ostrzegając konsumentów, że sól to wcale nie sprzymierzeniec, lecz cichy i podstępny zabójca – mówi prof. dr hab. Mirosław Jarosz, dyrektor Instytutu Żywności i Żywienia w Warszawie (IŻŻ).

Sól spożywcza (czyli chlorek sodu), obecna w każdej kuchni i niemal w każdym daniu, a także w większości przetworzonych produktów spożywczych, jest stosowana od wieków jako substancja konserwująca, a także jako przyprawa. Niestety, przyzwyczajenie i upodobanie ludzi do solenia i słonego smaku niosą zgubne skutki.

Ile jeść soli, by sobie nie zaszkodzić? Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca, by dzienne spożycie soli nie przekraczało 5 g (2000 mg sodu), co odpowiada jednej płaskiej łyżeczce do herbaty. Tymczasem statystyczny Polak spożywa każdego dnia prawie 11 g soli, a więc ponad 2 razy więcej niż przewidują zalecenia WHO.

Chodzi nie tylko o sól, którą sami dodajemy do potraw (solenie lub dosalanie), ale także sól zawartą (ukrytą) w produktach spożywczych, które kupujemy w sklepach. Na przykład, w 100 g sera typu feta jest aż 2,75 g soli, a w 100 g śledzia marynowanego 2,73 g. Dużo soli zawierają też wędliny. Szynka wiejska ma 2,57 g soli w 100 g. Nawet 100 g keczupu zawiera 2,4 g soli. Głównym jej źródłem w diecie Polaków jest jednak spożywane w dużych ilościach pieczywo (zawierające około 1 g soli w 100 g).

Ale sód jest też składnikiem świeżych produktów, jak mięso wieprzowe, mleko, warzywa strączkowe suszone, warzywa zielone, ziemniaki − np. jego ilość w 100 g świeżego pomidora odpowiada 0,02 g soli, a w wieprzowinie 0,12 g soli). Szacuje się jednak, że tylko 5-10 procent sodu w naszej diecie pochodzi z naturalnych źródeł.

Największym źródłem są przetworzone produkty spożywcze, które dostarczają nam aż 40-80 procent soli w diecie. W diecie Polaków bardzo istotnym źródłem soli jest solenie potraw podczas ich przygotowywania.

Problem w tym, że producenci nie zawsze podają zawartość soli w produkcie. Zdarza się, że zamiast tego podają zawartość sodu. Dlatego warto wiedzieć, że 1 g sodu (Na) odpowiada 2,5 g soli (NaCl). Na szczęście od 2016 roku podawanie zawartości soli w produktach będzie obowiązkowe.

Poza wspomnianymi już wcześniej głównymi skutkami zdrowotnymi spożycia soli na liście zgubnych skutków jej nadużywania eksperci wymieniają także: niewydolność serca, osteoporozę, kamicę nerkową, a także otyłość.

Czym zastąpić sól w diecie? Najlepszymi zamiennikami soli są zioła i przyprawy. Majeranek, czosnek, bazylia, mięta, koper i rozmaryn doskonale uzupełnia smak potraw.