Rude, szkarłatne i purpurowe, czyli najbardziej czerwone zwierzęta świata
Podczas gdy większość fauny wtapia się w zieleń lasu, beż suchych traw czy szaroburą ziemię, czerwone zwierzęta zwracają się na siebie uwagę w sposób praktycznie bezwstydny. Z czym wiąże się owa kolorystyczna śmiałość? Czy bycie czerwonym może się opłacać? Oto krótki przegląd najbardziej ognistych zwierząt na świecie.
Ibis szkarłatny – najedzony do czerwona
Najbardziej czerwonym wśród ptaków jest ibis szkarłatny (Eudocimus ruber) – jeden z 27 gatunków ibisów, zamieszkujący Amerykę Południową i Karaiby. Relatywnie duży, o wysokości nawet 63 cm i długim, lekko zakręconym dziobie, przemierza on mokradła, lasy namorzynowe i słone błota w poszukiwaniu swych ulubionych skorupiaków.
Co ciekawe, podczas gdy u wielu innych ptaków w czerwone piórka przybierają się jedynie samce w okresie godowym, aby zwrócić na siebie uwagę wśród płci przeciwnej, dorosłe ibisy są umaszczone jednakowo i konsekwentnie, a przyczyną takiej szaty jest właśnie dieta. Bogate w naturalne pigmenty skorupiaki dostarczają ibisom karetonoidów, które pod wpływem ciepła i przemiany materii osadzają się w tkance tłuszczowej, a następnie zmieniają szare pisklęce pióra w imponujący szkarłatny „garnitur”.
Z diety bierze się również umaszczenie kardynałów szkarłatnych (Cardinalis cardinalis), czyli niewielkich ptaków Ameryki Północnej. W tym przypadku źródłem koloryzujących pigmentów są jednak zjadane nasiona i owoce. Różnice w odcieniach upierzenia wynikają właśnie z regionalnej podaży płodów roślinnych bogatych w karetonoidy.
Inne czerwone ptaki: piranga szkarłatna, ara czerwona, krzyżodziób świerkowy, żarek zmienny, łuskowiec zwyczajny, dziwuszka purpurowa
Ibis szkarłatny, fot. estivillml/envatoThreskiornithidae
Skorpena pospolita – tak czerwona, że niewidoczna
Sporo koloru czerwonego znajdziemy również w morzach i oceanach, nawet na imponujących głębokościach. Po co komu wyraziste ubarwienie w rejonach, gdzie praktycznie nie dociera światło dzienne? Naukowcy z NOAA wyjaśniają, że to sprytna ewolucyjna adaptacja, która wykorzystuje prawa optyki. Czerwone ryby na powierzchni wody faktycznie wydają się otoczeniu czerwone, ponieważ odbijają czerwone promieniowanie, a pochłaniają inne barwy światła. Na głębokości 100 m i więcej, gdzie krótkie światło czerwone nie dociera już wcale, wszystkie czerwone organizmy wydają się być jednak ciemne i niewidoczne, co znakomicie ułatwia polowania.
Przykładem takiego sprytnego wykorzystania czerwieni w przyrodzie jest skorpena pospolita (Scorpaena scrofa), drapieżna ryba Oceanu Indyjskiego i Atlantyku o długości nawet ponad 50 cm. Dość przerażająca wizualnie, z ciałem pokrytym trującymi kolcami, skrywa się wśród morskiego dna, gdzie poluje na skorupiaki, mięczaki i drobne ryby. Nie jest też przypadkiem, że najgłębiej żyjące korale mają kolory od pomarańczowego po ciemnoczerwony.
Inne czerwone stworzenia morskie: czerwona gwiazda grzebieniowa, żebropław Lampocteis, karmazyn, lucjan czerwony, koral szlachetny, razbora borneańska
Skorpena pospolita, źródło: Matapexes, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons
Drzewołaz karłowaty, czyli żaba o ognistym temperamencie
Czy żaba musi być zielona? Nie musi. Zdaniem naukowców czerwona barwa żabiej skóry to zwiastun wyjątkowej agresywności. Wniosek ten wykluto z badania panamskich drzewołazów karłowatych (Oophaga pumilio), czyli drobnych bezogonowych płazów, które występują w różnych wariantach kolorystycznych. Te najpowszechniejsze, o truskawkowym ciele i niebieskich kończynach, okazały się najgwałtowniej reagować na prowokację, trzęsąc gwałtownie kończynami, a nawet udając się w pościg za nieprzyjacielem.
Drzewołazy karłowate, podobnie jak żaby czerwonogrzbiete (Ranitomeya reticulata) to gatunki trujące, które ostrzegają drapieżników o swym śmiertelnym „ładunku” za pomocą wyraziście czerwonego umaszczenia. Owa taktyka okazuje się zazwyczaj skuteczna i odstrasza amatorów „żabich udek”, chroniąc tym samym zarówno agresora, jak i ofiarę.
Inne czerwone płazy i gady: drzewołaz trójbarwny, nibytryton czerwony, amerana aurora, łopatnik czerwony, boa tęczowy, wąż czerwonobrzuchy
Drzewołaz karłowaty, fot. CreativeNature_nl/envato
Aksamitka jadowita – ostrzeżenie przed zjedzeniem
Czerwona barwa ma działać odstraszająco również w przypadku aksamitki jadowitej (Dasymutilla occidentalis) – parazytoidalnej osy występującej w Stanach Zjednoczonych. Nazywana czerwoną mrówką aksamitną i zabójczynią krów, słynie z wyjątkowo bolesnych użądleń. Gatunek charakteryzuje się aksamitnym niby-włosiem w czerwono-czarne pasy, a pozbawione skrzydeł samice faktycznie wyglądają jak krzyżówka piekielnej mrówki ze złowrogą osą. Ciała aksamitki zawierają w sobie truciznę, a dodatkowo owady potrafią wydawać odstraszające dźwięki pocierając odnóżami o siebie.
Ku podziwu ostrzeżeniem dla drapieżników ma być również czerwona barwa biedronki siedmiokropki (Coccinella septempunctata). Te najsympatyczniejsze spośród chrząszczy, które budzą na ogół bardzo pozytywne uczucia wśród ludzi, dla smakoszy owadów są niesmaczne, a wręcz niestrawne. A to wszystko za sprawą trujących alkaloidów znajdujących się w jajach oraz hemolimfie kropkowanych owadów.
Inne czerwone owady: czerwończyk dukacik, czerwone aksamitne roztocza, kowal dwuplamek, srogoń baldaszkowiec, zmięk żółty
Samica aksamitki jadowitej, źródło: Theresa Thom, Public domain, via Wikimedia Commons
Panda ruda, dobrze zakamuflowana
Również ssaki posiadają swoich przedstawicieli w gromadzie czerwonych zwierząt, choć w ich przypadku mówimy częściej o kolorze rudym, wynikającym z nagromadzenia feomelaniny – tego samego pigmentu, który czyni „rudzielców” z ludzi.
Jednym z najciekawszych przykładów jest panda ruda (Ailurus fulgens), której ponad połowa światowej populacji zamieszkuje region Wschodnich Himalajów. Wbrew nazwie nie ma ona wiele wspólnego z czarną-białą pandą zaliczaną do rodziny niedźwiedzi, gdyż jest bliżej spokrewniona z łasicami, szopami praczami i tchórzami.
W tym przypadku czerwonawe umaszczenie działa nie jako odstraszacz ani element seksapilu, ale… kamuflaż. Pandy rude spędzają bowiem większość swego życia w koronach drzew, gdzie doskonale stapiają się z korą, listowiem oraz porastającymi pnie mchami.
Inne czerwone ssaki: wiewiórka pospolita, lis rudy, kangur rudy
Jak widać, przyroda w swojej różnorodności nie boi się żadnego koloru, a czerwień może skutecznie chronić, skrywać i przyciągać uwagę. Warto dodać, że wśród ludzi barwa czerwona też budzi wiele emocji – od malującego się na twarzy zawstydzenia po kojarzone z zalotnością czerwone usta. Kolor ognia, krwi i miłości niewątpliwie należy do najbardziej stymulujących na świecie!
Absolwentka Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Gdańskiego, która oddała się pasji zgłębiania zagadek świata i pisania o nich. Specjalizuje się w ekologii, klimatologii i naukach przyrodniczo-naukowych. Żyje ponad granicami, dużo podróżuje, a w wolnym czasie pływa.
Opublikowany: 1 sierpnia, 2025
- „Why are so many deep-sea animals red in color?” NOAA, https://oceanexplorer.noaa.gov/facts/red-color.html, 8/07/2025;
- „Why are some animals blue and others red?” Kaspar Delhey, https://www.monash.edu/news/opinions/why-are-some-animals-blue-and-others-red, 8/07/2025;
- “Bright colors in the animal kingdom: Why some use them to impress and others to intimidate” Kylianne Chadwick, https://news.arizona.edu/news/bright-colors-animal-kingdom-why-some-use-them-impress-and-others-intimidate, 8/07/2025;
- “Meet the scarlet ibis: The stunning bird of South America's mangroves” Geraldine Patrick Encina, https://www.oneearth.org/species-of-the-week-scarlet-ibis/, 8/07/2025;
- “Red fox” National Wildlife Federation, https://www.nwf.org/Educational-Resources/Wildlife-Guide/Mammals/Red-Fox, 8/07/2025;
- “Red frogs are more devilish than their green counterparts” Emily Benson, https://www.science.org/content/article/red-frogs-are-more-devilish-their-green-counterparts, 8/07/2025;
- “Red panda” WWF, https://www.worldwildlife.org/species/red-panda, 8/07/2025;
