Czekolada gorzka, mleczna, biała, z orzechami czy z nadzieniem − 12 kwietnia obchodzimy święto wszystkich łakomczuchów – Światowy Dzień Czekolady. Czekolada, która głównie kojarzy się ze zbędnymi kilogramami, odpowiednio wykorzystana może stanowić doskonały sposób na różne dolegliwości.
- Historia czekolady
- I tak powstała czekolada
- Właściwości czekolady
- Czekolada ciemna, mleczna i biała
- Czekoladowy lek na przeziębienie
- Czekolada na serce
- Czekolada poprawia samopoczucie
- Czekolada odchudza?
- Co za dużo czekolady, to nie zdrowo
Historia czekolady
Ciemna czekolada pochodzi z owoców drzewa kakaowego, które jest uprawiane w Ameryce Południowej i Środkowej. Owoce drzewa kakaowego znane są jako strąki, a każdy strąk zawiera ziarna kakaowca. Ziarna z owoców drzewa kakaowego są najpierw suszone, a następnie prażone, aby uzyskać ziarna kakaowe.
Chociaż nie jest jasne, kto jest autorem tego procesu, istnieje wystarczająco dużo dowodów sugerujących, że wszystko zaczęło się w Ameryce Łacińskiej. Olmekowie, jedna z najstarszych cywilizacji Ameryki Łacińskiej, jako pierwsi przekształcili ziarna kakaowca w czekoladę. Jednak czekolada z przeszłości nie była taka, jaką znamy dzisiaj. Kiedyś był to gorzki napój, który społeczeństwa prekolumbijskie, poprzez Majów i Azteków, używały do celów ceremonialnych i leczniczych.
Według kuratora ds. sztuki kulturalnej w Smithsonian’s National Museum of the American Indian, starożytne naczynia i garnki Olmeków datowane na 1500 r. p.n.e. wykazał ślady teobrominy. Teobromina jest związkiem pobudzającym występującym w herbacie i czekoladzie, dlatego uważa się, że Olmekowie używali kakao do sporządzania ceremonialnego napoju.
Znacznie później wiedzę o przetwarzaniu kakao zdobyli Majowie z Ameryki Środkowej. Uważa się, że Olmekowie przekazali Majom swoją wiedzę o kakao. W całej historii istnieją pisemne dowody sugerujące, że Majowie używali czekolady jako części ważnych uroczystości oraz używali jej do finalizowania ważnych transakcji. Napój czekoladowy Majów był pienistym i gęstym płynem, który łączono z miodem, papryczką chili lub wodą.
Podczas gdy kakao było używane do produkcji czekolady przez Olmeków i Majów, dopiero Aztekowie przenieśli czekoladę na inny poziom, a kakao zyskało popularność. Aztekowie wierzyli, że kakao dali im ich bogowie, więc kiedy cieszyli się napojem czekoladowym z kofeiną, używali również ziaren kakaowych do handlu i kupowania żywności i innych towarów.
W kulturze Azteków ziarna kakaowca uważano za cenniejsze niż złoto, dlatego czekolada szybko stała się ekstrawagancją klasy wyższej, którą niższe klasy od czasu do czasu cieszyły się na ceremoniach i uroczystościach. Aztekowie jako pierwsi nazwali napój kakaowy xocolatl, co jest rdzeniem nazwy czekolady.
Istnieją sprzeczne doniesienia o tym, jak i kiedy czekolada trafiła z Ameryki Środkowej do Europy, ale powszechnie uważa się, że ciemna czekolada po raz pierwszy przybyła do Hiszpanii.
Jedna z historii sugeruje, że Aztekowie przynieśli czekoladę hiszpańskiemu konkwistadorowi Hernanowi Cortesowi na dworze Montezumy. Inne legendy głoszą, że Krzysztof Kolumb znalazł ziarna kakaowca, gdy przeszkodził statkowi przewożącemu towary handlowe w podróży do Ameryki i przywiózł ze sobą ziarna kakaowe do Hiszpanii.
Niezależnie od tego, jak czekolada dotarła do Europy, pod koniec XVI wieku była bardzo lubianym napojem w Hiszpanii. Gdy miłość do napoju czekoladowego rozprzestrzeniła się w całej Europie, Hiszpania zaczęła importować czekoladę w 1585 roku. Ponadto inne kraje europejskie, takie jak Włochy i Francja, również sprowadziły kakao z Ameryki Środkowej do swoich krajów.
Należy zauważyć, że gdy czekolada trafiła z Ameryki Środkowej do Europy, zmienił się sposób jej warzenia. Europejskie kubki smakowe nie były dobrze zaznajomione z konwencjonalną recepturą napoju czekoladowego Azteków, dlatego powstały receptury napoju czekoladowego, znanego również jako gorąca czekolada z dodatkiem cynamonu czy trzciny cukrowej.
I tak powstała czekolada
Rewolucja przemysłowa w XVIII wieku miała znaczący wpływ na wszystkie aspekty życia, a czekolada nie była wyjątkiem. Wraz ze zmieniającymi się normami funkcjonowania przemysłu oraz wynalezieniem maszyn i silników mielących stało się teraz łatwiejsze mielenie ziaren kakaowych. Wiele lat później, gdy technologia się poprawiła, holenderski chemik wynalazł prasę do kakao w 1829 roku. Podczas tego procesu masło kakaowe wyciskano z ziarna, pozostawiając proszek. Resztkowy proszek był tym, co znamy dzisiaj - był pełen smaku i był rozpuszczalny w wodzie i mleku. Dzięki tej prasie możliwe było rozdzielenie dwóch integralnych składników ziarnka kakaowca. Popularność maszyny wzrosła i rozprzestrzeniła się w całej Europie.Kilka lat później, w 1847 roku, brytyjski kwakier wpadł na pomysł zmieszania masła kakaowego, cukru z proszkiem kakaowym w celu uzyskania stałej czekolady i tak powstał pierwszy batonik czekoladowy. Wiele lat później Henri Nestle próbował dodać mleko do proszku kakaowego, masła kakaowego i mieszanki cukru, aby nadać mu zupełnie inny smak, który znamy i lubimy jako mleczną czekoladę. Tak więc w ciągu kilku stuleci starożytny gorzki napój przekształcił się w ciemną i mleczną czekoladę, jaką znamy dzisiaj.
Właściwości czekolady
W czekoladzie dużo się dzieje. Surowe śruty kakaowe to zmiażdżone kawałki suszonych ziaren kakaowych, a po ich zmieleniu otrzymujemy pastę kakaową, zwaną także miazgą kakaową. Masa kakaowa jest tym, co masz po usunięciu tłuszczu kakaowego lub masła kakaowego z pasty kakaowej. Kiedy suszysz miazgę kakaową, otrzymujesz kakao w proszku. Masa kakaowa zawiera minerały i przeciwutleniacze; masło kakaowe nie. Ciemna czekolada zawiera wiele minerałów i związków polifenolowych, takich jak przeciwutleniacze i flawonoidy. Jest szczególnie bogata we flawanole, takie jak epikatechina i katechina, a także antocyjany i kwasy fenolowe. Wszystkie te związki pomagają chronić komórki przed stanami zapalnymi, poprawiają funkcjonowanie mózgu oraz wzmacniają układ odpornościowy i układ sercowo-naczyniowy.
Czekolada ciemna, mleczna i biała
W przypadku czekolady jeden fakt jest jasny: im czystsza i ciemniejsza czekolada, tym większe korzyści zdrowotne. Surowa czekolada lub minimalnie przetworzona ciemna czekolada o wysokiej zawartości kakao jest zdrowsza niż czekolada mleczna i biała. Ciemna czekolada ma od 50 do 90 procent suchej masy kakaowej, podczas gdy czekolada mleczna ma zazwyczaj od 10 do 30 procent. Biała czekolada to czyste masło kakaowe i nie oferuje żadnych korzyści zdrowotnych.Czekoladowy lek na przeziębienie
– Codzienne spożywanie batonika z ciemnej czekolady może przynieść ulgę osobom borykającym się z przewlekłym kaszlem – przekonuje prof. Alyn Morice z Cough Clinc przy Uniwersytecie w Hull. A to za sprawą teobrominy, która występuje w ziarnach kakao. Zdaniem badaczy ciemna czekolada działa na nerw błędny, który odpowiada za odruch kaszlu. Naukowcy zwracają uwagę, iż czekolada jest skuteczna, ale nie likwiduje w rzeczywistości źródła kaszlu: jak tylko „terapia czekoladowa” zostanie przerwana, następuje powrót objawów.
Czekolada na serce
Jedzenie gorzkiej czekolady pomaga obniżyć ryzyko chorób serca. O potencjalnych korzyściach płynących z delektowania się czekoladą świadczą wyniki analiz przeprowadzonych przez włoskich naukowców, którzy zaobserwowali, że regularne spożywanie gorzkiej czekolady może redukować stany zapalne powiązane z chorobami układu krążenia. Czekolada jest bogata we flawonoidy czyli związki flawonowe (występują też w warzywach i w czerwonym winie), które działają przeciwzakrzepowo – chronią serce oraz układ krwionośny przed chorobami oraz stanami zapalnymi.
Czekolada poprawia samopoczucie
Ziarno kakaowca, które wchodzi w skład czekolady jest niezwykle bogate w magnez warunkujący prawidłowe działanie układu nerwowego. Poza tym przyczynia się do wytwarzania serotoniny – hormonu szczęścia, który poprawia nastrój i pomaga zwalczyć stres. Dzięki czekoladzie czujemy się szczęśliwi i odprężeni.
100-gramowy kawałek ciemnej czekolady z 70-85% kakao zawiera: |
---|
|
Czekolada odchudza?
Czekolada, jest synonimem zbędnych kilogramów, ale odpowiednio wykorzystana może stanowić doskonały sposób na odchudzanie! Jak to możliwe? Chodzi o kakao, które wspomaga metabolizm. Dietetycy przekonują, że na pół godziny przed posiłkiem, warto zjeść 2-3 kostki czekolady. Czekolada ma bowiem stosunkowo niski indeks glikemiczny, co oznacza, że po jej zjedzeniu poziom glukozy we krwi wzrasta powoli. Dzięki temu w trakcie obiadu zjemy zdecydowanie mniej – przekonuje dietetyczka Agata Ziemnicka. Na dodatek zawarte w czekoladzie kakao sprawi, że nasz organizm szybciej strawi posiłek. Dlatego im więcej kakao w czekoladzie, tym lepiej. Odchudzająca czekolada to nie żaden rewolucyjny wynalazek, ale zwykła, pozbawiona kalorycznych dodatków czekolada o zawartości od 72 do 99 proc. kakao.
Co za dużo czekolady, to nie zdrowo
Naukowcy podkreślają, że o korzyściach dla zdrowia można mówić jedynie wtedy, gdy czekolada spożywana jest w rozsądnych ilościach i zamiast innych wysokokalorycznych przekąsek. Bo nadmiar tego przysmaku sprzyja otyłości (100 gramów czekolady to około 500 kalorii) oraz cukrzycy typu II.
Bibliografia
1. "Chocolate: Are There Health Benefits?"; https://www.webmd.com/diet/health-benefits-chocolate; data dostępu: 23-06-2023
2. "7 Proven Health Benefits of Dark Chocolate"; Kris Gunnars; https://www.healthline.com/nutrition/7-health-benefits-dark-chocolate; data dostępu: 23-06-2023
3. "How Chocolate is Made"; Gregory Owen; https://www.princeton.edu/~chocolat/assets/HowChocolateIsMade.pdf; data dostępu: 23-06-2023
4. "Chocolate Science and Technology"; Afoakwa, Emmanuel Ohene; Hoboken: Wiley-Blackwell. 2010.
5. "Wpływ czekolady na zdrowie człowieka"; Małgorzata Musioł, Bartosz Błoński, Anna Stolecka-Warzecha, Joanna Paprotna-Kwiecińska, Sławomir Wilczyński; Ann. Acad. Med. Siles. (online) 2018; 72: 69–79; eISSN 1734-025X DOI:10.18794/aams/86413