Ibis kasztanowaty (Plegadis falcinellus)

Wstęp

Ibis kasztanowaty (Plegadis falcinellus) – gatunek średniej wielkości ptaka wodnego z rodziny ibisów, należący do rzędu pelikanowych. Uważany za najbardziej rozpowszechnionego przedstawiciela ibisów, występuje na wielu kontynentach – w Europie, Azji, Afryce, Australii oraz obu Amerykach. Charakteryzuje się smukłą sylwetką, długim, sierpowato wygiętym dziobem i czerwonobrązowym upierzeniem z zielonkawym, metalicznym połyskiem skrzydeł.

Wygląd

Ibis kasztanowaty to średniej wielkości ptak wodny z rzędu pelikanowych i rodziny ibisów. Jego nazwa naukowa pochodzi od greckiego i łacińskiego słowa oznaczającego „sierp”, co nawiązuje do charakterystycznego kształtu zakrzywionego dzioba. Gatunek ten ma długość ciała 48–66 cm, rozpiętość skrzydeł 80–105 cm i masę 485–970 g. Dorosłe osobniki w okresie lęgowym mają czerwonobrązowe ciało i połyskujące zielone skrzydła, a poza sezonem oraz u młodych upierzenie jest matowe. Nogi są czerwonobrązowe, dziób brązowawy i mocno wygięty, a skóra twarzy zmienia barwę od niebieskoszarej do kobaltowej.

Występowanie

Jest to najbardziej rozpowszechniony gatunek ibisa, którego areał obejmuje Europę, Azję, Afrykę, Australię oraz obie Ameryki. Wywodzi się ze Starego Świata i naturalnie rozprzestrzenił się do Ameryki Południowej, a następnie Północnej. Populacje w Europie w ostatnich dekadach rosną, szczególnie we Francji i Hiszpanii, a pierwsze lęgi w Wielkiej Brytanii odnotowano w XXI wieku. W Indiach ibis kasztanowaty jest miejscami gatunkiem osiadłym, natomiast w innych regionach podejmuje dalekie wędrówki. W Australii gniazduje od lat trzydziestych XX wieku, a do Nowej Zelandii przylatuje regularnie, choć nielicznie. Gatunek jest wędrowny lub koczowniczy, w zależności od populacji. Ptaki z północy podejmują długie migracje, często w dużych stadach liczących ponad sto osobników, podczas których formują klucze w kształcie litery V. Poza sezonem lęgowym ibisy nocują zbiorowo, niekiedy w pobliżu siedlisk ludzkich, nawet w miastach.

Biotop

Ibis kasztanowaty wybiera do życia płytkie wody i tereny podmokłe z gęstą roślinnością wynurzoną, taką jak trzciny, czy sitowie. Spotykany jest w lagunach, na terenach zalewowych, podmokłych łąkach, polach ryżowych oraz zbiornikach wodnych. Rzadziej przebywa w strefie przybrzeżnej, na słonych bagnach i w deltach rzek. Nocuje zwykle na dużych drzewach, nierzadko oddalonych od żerowisk.

Rozmnażanie

Rozmnaża się kolonijnie, często w towarzystwie innych ptaków wodnych. Gniazdo budowane jest z gałązek i roślinności na wysokości co najmniej metra nad wodą. Samica składa zwykle trzy do czterech jaj, które wysiadują oboje rodzice przez około trzy tygodnie. Pisklęta opuszczają gniazdo po mniej więcej 28 dniach, lecz są karmione przez rodziców jeszcze przez kilka tygodni.

Dieta

Dieta tego ibisa jest bardzo urozmaicona i zależy od pory roku oraz dostępności pokarmu. Żywi się owadami wodnymi i lądowymi, ich larwami, pierścienicami, pijawkami, mięczakami, skorupiakami, a okazjonalnie także rybami, płazami, gadami oraz pisklętami ptaków. W czasie żerowania brodzi w płytkiej wodzie, sondając podłoże zakrzywionym dziobem.

Ibis kasztanowaty – najczęściej zadawane pytania i odpowiedzi

Jak wygląda ibis kasztanowaty?

Ibis kasztanowaty ma długość ciała 48–66 cm i rozpiętość skrzydeł 80–105 cm. Dorosłe ptaki w okresie lęgowym mają czerwonobrązowe ciało i błyszczące, zielonkawe skrzydła, długi, sierpowato wygięty dziób, czerwono-brązowe nogi oraz skórę twarzy zmieniającą kolor sezonowo od niebieskoszarej do kobaltowej. Młode i osobniki nielęgowe mają matowe ubarwienie. W locie wyciągają szyję, co odróżnia je od czapli.

Gdzie żyje ibis kasztanowaty?

Ibis kasztanowaty (Plegadis falcinellus) zamieszkuje słodkowodne i słonawe mokradła, bagna, laguny, podmokłe łąki oraz pola ryżowe. Występuje w Europie, Azji, Afryce, Australii oraz obu Amerykach. Niektóre populacje są wędrowne i przemieszczają się sezonowo, często w dużych stadach.

Czy ibisy występują w Polsce?

Ibis kasztanowaty jest gatunkiem sporadycznie pojawiającym się w Polsce. Pojedyncze osobniki bywają obserwowane głównie w południowych i zachodnich regionach kraju, ale nie tworzą stałych lęgów. Polska znajduje się poza jego typowym zasięgiem lęgowym.

Czy ibis kasztanowaty jest zagrożony?

Populacje ibisa kasztanowatego w Europie i innych regionach rosną, szczególnie w miejscach o odpowiednich mokradłach i terenach rolniczych. Gatunek dobrze adaptuje się do zmian środowiska, jednak lokalne zagrożenia obejmują utratę siedlisk i presję człowieka.