Czysta energia
Transfer technologii
Strategia energetyczna Unii Europejskiej przewiduje stały wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w ogólnym zapotrzebowaniu na energię z obecnych 6% do 12% w 2010 r. Docelowo przewiduje się 20-procentowy udział tego rodzaju źródeł energii. Również rząd polski potwierdził niedawno swój cel zwiększenia udziału odnawialnych źródeł w wytwarzaniu energii elektrycznej z 3,1% do 7,5% w 2010 i 14% w 2020 r. Duży udział w tych zamierzeniach stanowić będzie biomasa.
Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla, będący od lat zapleczem badawczo-rozwojowym przemysłu przetwórstwa węgla, od dawna zajmuje się problematyką reakcji wysokotemperaturowych. Ostatnio skupiono się na reaktorach plazmowych wykorzystywanych w różnych dziedzinach, m.in. do termicznych procesów przekształceń substancji organicznych – pirolizy, zgazowania, spalania biomasy i odpadów.
Za główną naszą rolę uważamy transfer nowych technologii – mówi dyrektor Instytutu, dr inż. Marek Ściążko – badania podstawowe są znacznie ograniczone. Współpracujemy w tej mierze z placówkami PAN i instytutami uczelnianymi. Chcemy umiejętnie wiązać wiedzę z potrzebami rynku, spożytkować efektywnie różne technologie – współtworzymy je, szukamy funduszów i inwestorów. Rozwijamy współpracę międzynarodową. Służy temu m.in. Centrum Doskonałości, mające na celu integrację z Europejskim Obszarem Badawczym, ale również wprowadzanie nowych technik z państw UE do polskiego przemysłu.
Przedmiotem zainteresowania Centrum Doskonałości jest termochemiczna konwersja paliw stałych. Za tym określeniem kryją się przede wszystkim procesy spalania i zgazowania biomasy i odpadów w celu wytworzenia energii. Gdzieś po drodze potrzebne są metody oczyszczania i rozdzielania gazów. Połączenie w jeden ciąg reaktora do utylizacji odpadów, filtrów oczyszczających, turbiny gazowej i generatora pozwoli zbudować system energetyczny wystarczający do zasilania sporego domu mieszkalnego. Taki właśnie zestaw przygotowuje Instytut dla prywatnego inwestora.
Samowystarczalny dom
Szeroka współpraca jednostek krajowych i zagranicznych jest chyba największą szansą zastosowania osiągnięć badawczych w praktyce. IChPW bierze udział w 6 projektach 5. Programu Ramowego UE (mieści się tu zresztą Branżowy Punkt Kontaktowy). Ostatnio wraz z partnerami: polskim – POLUS Technologies International Ltd. i amerykańskim – STARTECH Environmental Corp. sporządzono projekt uruchomienia w Polsce zakładu unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych przy zastosowaniu techniki plazmowej. Jest to obecnie najskuteczniejsza metoda unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych, gwarantująca pełną neutralność dla środowiska. Rolą IChPW będzie system oczyszczania gazów poprocesowych i przygotowanie ich do energetycznego wykorzystania.
Technika plazmowa połączona z kompleksowym oczyszczaniem gazów i ich późniejszym wykorzystaniem energetycznym pozwoli uporać się z dotychczas nierozwiązanym w Polsce problemem odpadów zagrażających środowisku naturalnemu, a często wręcz zdrowiu i życiu ludzi. Niektóre odpady niebezpieczne, jak pestycydy, oleje zawierające PCB, zużyte katalizatory i absorbenty, przeterminowane lekarstwa, szlamy pogalwanizacyjne oraz bojowe środki chemiczne nie mogą być bowiem niszczone w klasycznych spalarniach śmieci. Kilka polskich organizacji komercyjnych podpisało już umowy wstępne na zakup technologii plazmowych.
Przyszłość dla wodoru
W tym samym składzie realizowany jest projekt produkcji wodoru z gazów przemysłowych otrzymanych przez zgazowanie węgla, odpadów lub biomasy. Produkcja i stosowanie wodoru jako źródła energii należy do priorytetów rozwojowych UE, jest podstawą rozwoju nowej gałęzi przemysłu – czystych technologii energetycznych. W perspektywie wodór będzie stosowany w ogniwach paliwowych, będących częścią dużych systemów energetycznych.
Transfer technologii jest szansą na wdrożenie w Polsce wysokozaawansowanych technologii, które następnie mogą być eksportowane do innych krajów europejskich. Już dziś technologie te mogą zostać wykorzystane do wydzielania wodoru z gazów przemysłowych, m.in. w zakładach koksowniczych, a w dalszej przyszłości do odzyskiwania wodoru z procesów zgazowania biomasy i odpadów. Również w tym projekcie rolą IChPW będzie oczyszczanie i przygotowanie gazów przemysłowych do procesów wydzielania wodoru.
Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla w Zabrzu powołany został w 1955 r. jako zaplecze badawczo-rozwojowe przemysłu przetwórstwa węgla i działa do dzisiaj w dużej części na potrzeby przemysłu karbochemicznego. Jest jedyną w Polsce jednostką specjalizującą się w kompleksowej ocenie jakości węgli koksujących. Ważną dziedziną badań są wysokoefektywne i ekologiczne systemy przetwarzania i wykorzystania węgla oraz biomasy, ze szczególnym uwzględnieniem tzw. czystych technologii spalania, a także reaktory plazmowe i ich zastosowanie w różnych dziedzinach.
