Obserwacja ptaków: najbardziej relaksująca i zdumiewająca terapia
Obserwatorzy ptaków to optymiści, nieco ekscentryczni piewcy zachwytu, radości, pasji i miłości do świata przyrody. W gruncie rzeczy obserwowanie ptaków to subtelny sposób na zauważenie otaczającego nas świata. Ale jak się okazuje, obserwacja ptaków to coś więcej niż ciekawostki i Instagramowe zdjęcia…
Ptaki są najbardziej ciekawskimi stworzeniami na ziemi: zdeterminowane, intensywne, oddane, często samotne. Poruszają się w ciszy, mówią pełnymi szacunku tonami i szeptem, a obserwatorzy – uzbrojeni w lornetki – z niesamowitą cierpliwością godzinami kucają w krzakach, zapisując każde spotkanie w notatnikach. Ich strój, od koszul cedrowobrązowych po kapelusze z szerokim rondem, świadczy o wojskowej precyzji w przygotowaniu do każdej wyprawy. Kalendarz towarzyski podporządkowany jest migracjom ptaków, a rozmowy przeplatają się szeptami w rodzaju: „Czy to był trel trzcinniczka?”.
Obserwacja ptaków to nie tylko hobby. To styl życia, pełen pasji, cierpliwości i zachwytu. Ornitolodzy to handlarze radości, mistrzowie ptaków i ekosystemów, często będący inspiracją dla całej społeczności. I choć stereotypy mogą przedstawiać ich jako dziwaków, ci „cisi strażnicy natury” mają moc przynoszenia nadziei i głębokiego poczucia związku z otoczeniem.
Każdy może zostać obserwatorem ptaków – to nie jest aktywność zarezerwowana dla specjalistów. Życzliwy sąsiad zaglądający do karmnika, współpracownik, który milknie, gdy cień ptaka przemknie za oknem – wszyscy oni katalogują świat ptaków, jeden rudzik czy ziębę na raz.
„Korzyści dla zdrowia psychicznego są ogromne” – mówi Joan E. Strassmann , autorka książki Slow Birding: The Art and Science of Enjoying the Birds in Your Own Backyard. „Siedzenie na zewnątrz, słuchanie ptaków i poznawanie ich śpiewu działa naprawdę uspokajająco. Ptaki mogą odejść, nie muszą tam być, ale same zdecydowały się być tam, gdzie jesteś, i w pewnym momencie odejdą”.
Dlaczego warto obserwować ptaki?
Obserwowanie ptaków przynosi liczne korzyści psychiczne i emocjonalne. Badania opublikowane w 2024 roku w Science Direct wykazały, że już 30 minut obserwacji ptaków może znacząco poprawić nastrój, zmniejszyć stres i zwiększyć poczucie łączności z naturą. Co ciekawe, ta aktywność przynosi większe korzyści niż tradycyjny spacer na świeżym powietrzu. Podobne wyniki uzyskano w badaniach przeprowadzonych przez North Carolina State University. Uczestnicy, którzy poświęcili czas na obserwację ptaków, doświadczyli większej poprawy samopoczucia i redukcji niepokoju niż ci, którzy jedynie spacerowali po naturze.
Z czego wynika ta terapeutyczna właściwość birdwatchingu? Podobnie jak pszczelarze, obserwatorzy ptaków doświadczają głębokiego spokoju i radości, wynikającej z obserwacji żywych istot.
Obserwacja ptaków okazała się szczególnie korzystna dla studentów – grupy narażonej na wysoki poziom stresu i problemy ze zdrowiem psychicznym. W badaniu z udziałem 112 uczestników kampusu, którzy przez pięć tygodni poświęcali >30 minut tygodniowo na obserwację ptaków lub spacery przyrodnicze, stwierdzono znaczną poprawę subiektywnego poczucia dobrostanu i obniżenie stresu psychicznego (WHO-5 i STOP-D). Wyniki te potwierdzają wstępnie związek przyczynowo-skutkowy między obserwacją ptaków a dobrostanem (Lipson i in., 2022; Liverpool i in., 2023; Sheldon i in., 2021).
Stan „flow” i psychologiczne korzyści
Obserwacja ptaków może prowadzić do osiągnięcia stanu „flow” – głębokiego zaangażowania, które wywołuje poczucie satysfakcji i redukcję stresu. Podobnie jak pszczelarze podczas pracy z pszczołami, obserwatorzy ptaków całkowicie pochłaniają się obserwacją, co wyzwala pozytywne emocje i poprawia samopoczucie (Liebert Publishing, 2024).
Badania pokazują też, że osoby bardziej zaangażowane w obserwację ptaków zgłaszają większą regenerację psychiczną niż ci mniej zaangażowani (Randler i in., 2022). Pomaga to nie tylko w redukcji stresu, ale także w budowaniu poczucia jedności z naturą i światem ekosystemów, od gleby po liście i kwiaty, które ptaki odwiedzają.
Coraz więcej osób zajmuje się obserwacją ptaków w naturze, fot. FamilyStock/envato
Biofilia i bioróżnorodność
Obserwacja ptaków wpisuje się w teorię biofilii – wrodzonej potrzeby kontaktu z naturą. Ponadto różnorodność biologiczna i postrzeganie bioróżnorodności mają udokumentowany pozytywny wpływ na zdrowie człowieka (Nghiem i in., 2021; Robinson i in., 2024; Rozario i in., 2023; Sandifer i in., 2015). Obserwowanie ptaków jest przystępne, nie wymaga ogromnego nakładu sprzętu i pozwala każdemu cieszyć się naturą, niezależnie od miejsca zamieszkania (McCleery i in., 2014; Luna i in., 2018; Pharr i Lanham, 2023).
Obserwacja ptaków – akt miłości i troski
Za każdym spotkaniem z ptakiem kryje się coś więcej niż zwykła obserwacja: to zrozumienie delikatnej sieci ekosystemów – od gleby po liście, od nasion po kwiaty – oraz docenienie, jak kruche, a jednocześnie odporne, jest życie przyrody. Obserwator ptaków dostrzega zarówno zagrożenia, jak i nadzieję: od malejącej liczby ptaków wędrownych po powrót gatunków na skraju wyginięcia.
Być ornitologiem to zakochać się w świecie – obsesyjnie, radośnie, całkowicie. To aktywność, która poprawia zdrowie psychiczne, wspiera dobrostan i wzmacnia pozytywne emocje. Obserwacja ptaków pozwala dostrzec piękno natury w najdrobniejszych szczegółach i daje głębokie poczucie sensu.
Więc chwyć lornetkę, wybierz się na łono natury i pozwól sobie na na chwilę zapomnienia w otoczeniu ptaków.
Absolwentka Inżynierii Środowiska na Politechnice Warszawskiej. Specjalizuje się w technicznych i naukowych tekstach o przyrodzie, zmianie klimatu i wpływie człowieka na środowisko. W swoich artykułach łączy rzetelną wiedzę inżynierską z pasją do natury i potrzeby życia w zgodzie z otoczeniem. Uwielbia spędzać czas na łonie przyrody – szczególnie na Warmii, gdzie najchętniej odkrywa dzikie zakątki podczas pieszych wędrówek i wypraw kajakowych
Opublikowany: 13 października, 2025 | Zaktualizowany: 15 października, 2025
- https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9623220/?utm_source=chatgpt.com;
- https://www.treehugger.com/random-animal-facts-that-may-surprise-you-4868818;
- https://time.com/6231886/birdwatching-mental-health/;
- https://theconversation.com/the-joy-of-birdwatching-research-shows-it-can-improve-mental-health-and-foster-a-sense-of-wellbeing-229139;
